Betelgeuse isimli yıldız süpernova halinde patladığında haftalar boyunca Dünya'dan görülebilecek
Eskiden, Güneş'ten daha büyük ve parlak olan Betelgeuse isimli yıldız, hayatının son zamanlarını yaşıyor. Bilim insanları, yıldızın tutarsız hareketlerini her an yaşanabilecek bir süpernova patlamasının habercisi olarak değerlendiriyor. Bunun olması halinde, büyük patlama Dünya'dan gündüz vakti bile görülebilecek.
Muazzam boyutu ve Dünya'ya göreceli yakınlığı nedeniyle Betelgeuse, Dünya'daki ve yörüngesindeki teleskoplar tarafından daha ayrıntılı olarak incelenebilen çok az sayıda yıldızdan biridir. Betelgeuse aynı zamanda parlaklığı ile gökbilimciler tarafından keşfedilen en büyük yıldızların arasında yer alıyor.
Orion takımyıldızının sol omzunu oluşturan ve 'kırmızı dev' olarak adlandırılan Betelgeuse yıldızı, Dünya'dan 650 ışık yılı kadar uzak.
Gökbilimciler Betelgeuse'un yalnızca 10 milyon yaşında olduğunu, yani güneşimizden 50 kat daha genç olduğunu düşünüyor. Nispeten genç yaşına rağmen Betelgeuse, çekirdeğindeki hidrojen yakıtını çoktan tüketti. Şu anda yıldız içindeki helyumu, karbona dönüştüren bir aşamaya gelerek, hayatının son zamanlarını yaşıyor.
Genç bir yıldızın neden bu kadar hızla ömrünün tükendiğine gelirsek; bunun sebebi olarak yıldızın çok büyük olması görülüyor. Bir yıldız ne kadar büyük olursa o kadar parlak olur ve o kadar fazla yanma gerçekleşir. En sonunda bir yıldız için ölüm çağrısı olan hidrojen bitmeye başlar ve yıldız, kırmızı bir renk alır.
Tahminlere göre Betelgeuse en parlak döneminde, Güneş'ten bile onlarca kat daha büyük ve parlaktı. Ancak hidrojenini tüketip helyumu yakmaya başladıktan sonra sıcaklığını ve parlaklığını kaybetti.
Zaman içerisinde bilim insanları, yıldızın parlaklığında ani düşüşler keşfetti ve bu duruma "büyük kararma" ismi verildi. Daha sonraki yıllarda, büyük kararmanın, yıldızın iç kısmında devasa bir bulut oluşturan ve yıldıza ilişkin görüşümüzü engelleyen muazzam miktarda malzemenin dışarı atılmasıyla ilgili olduğu anlaşıldı.
Her ne kadar o zamandan beri toz bulutu dağılmış ve Betelgeuse her zamanki parlaklığına kavuşmuş olsa da, yıldız o zamandan bu yana eski haline pek kavuşamadı. 400 günlük parlaklık salınımı periyodu yarıya inerek 200 güne indi ve buna ek olarak 2023 baharında yıldız, olağan parlaklık zirvesinin ötesinde parlamaya başladı.
Yıldızın gözlemlenen tutarsız davranışları, gökbilmciler arasında yıldızın yakın zamanda bir süpernova halinde patlayabileceği yönünde iddialar doğurdu.
Süpernova patlamaları o kadar parlaktır ki kısa süreliğine tüm galaksileri gölgede bırakırlar. Gökbilimciler, hassas teleskoplarla evrenin en uzak noktalarındaki süpernovaları tespit edebiliyor. Bir gecede buna benzer birden fazla patlama tespit edilebilir ancak bunların çoğu o kadar uzaktadır ki biz ölümlerin farkına bile varamayız.
Ancak bir Betelgeuse süpernovası farklı olurdu. Yıldızın yakınlığı nedeniyle patlama o kadar parlak olacak ki gündüz bile görülebilecek.
Paris Gözlemevi ve Betelgeuse'deki Uzay Çalışmaları ve Astrofizik Enstrümantasyon Laboratuvarı'nda doktora sonrası araştırmacı olan Miguel Montargès, Space'e olması muhtemel patlama için şunları söyledi:
"Belki iki ay boyunca hava o kadar parlak olacak ki, eğer bir şehrin tüm ışıklarını kapatırsanız ve hiç bulut olmazsa, süpernovanın ışığında kitap okuyabileceksiniz."
Kepler süpernovası olarak da bilinen SN 1604 süpernovası, tarihi kayıtlara göre üç hafta boyunca gündüz bile gökyüzünde parladı. Ancak Betelgeuse için beklenen patlamaya uzun bir süre var. Yıldız, ölümün ilk aşamalarında ve süpernova için en az 10 bin yıllık bir süre öngörülüyor.
Kaynak: Space
