D vitamini eksikliği kanser riskini artıyor mu?
D vitamini hem yetişkin hem çocukluk çağı için hayati öneme sahip bir vitamindir. Peki kimi çevrelerce hormon olarak da kabul gören D vitamini sadece kemik ve diş gelişimine mi yarar? Bağışıklık sistemine etkisi var mıdır? Kanseri önler mi? Genel Cerrahi-Meme-Tiroid ve Onkolojik Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Mehmet Emin Güneş yazdı
Kemik sağlığını korumak, sağlıklı kemik ve diş gelişimi için olmazsa olmaz olan D vitamini, yağda eriyen dört vitaminden biridir. Son yıllardaki çalışmalar D vitamininin insan vücudu açısından kemik gelişimi dışında birçok fonksiyonunun olduğunu da göstermiştir. Güneşten ve besinlerden alınan D vitamini, vücutta birtakım değişikliklere uğrayarak, karaciğerde depolanır.
Günümüz yaşam koşulları, uzun süre kapalı mekanlarda kalma, masa başı işleri, iklim değişiklikleri, özellikle büyükşehirlerde yaşayanlarda D vitamini eksikliği daha fazla görülmekte, bu da bir çok hastalığa davetiye çıkarmaktadır.
D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ BELİRTİLERİ
-Yorgunluk,
-Kemik ağrısı,
-Yürüme güçlüğü,
-Halsizlik, güçsüzlük,
-Uykusuzluk,
-Gözaltı morlukları,
-Saç dökülmesi,
-Baş ağrısı,
-Depresyon,
-Kemiklerde kolay kırılma,
-Şekilsiz kemikleşme,
-Çocuklarda büyüme geriliği, boy kısalığı,
-Sık hastalanmak.
D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ EN ÇOK KİMLERDE GÖRÜLÜR?
-Yaşlılarda,
-Açık tenli kişilerde,
-Kapalı ortamlarda çalışanlarda,
-Veganlarda ve D vitamininden yetersiz beslenenlerde,
-Yetersiz açık hava aktivitelerinde bulunanlarda,
-Güneşe yeterince maruz kalmayanlarda,
-Karaciğer ve böbrek hastalığı olanlarda D vitamini eksikliği sık görülür. Ayrıca vücut kitle indeksi 30'un üzerinde olanlar ve sindirim sisteminde emilim bozukluğu görülen kişiler düşük D vitamini düzeyine sahiptir.
Yetersiz D vitamini, kemik metabolizmasında gelişim geriliğine neden olur. Özellikle bebek ve çocuklarda büyümenin gecikmesine, boy kısalığına ve iskelet sisteminde deformitelere yol açar. Yetişkinlerde osteomalazi denen kemik hastalığı görülür, kendiliğinden veya küçük bir travmada dahi kemiklerde kolayca kırılır. Ayrıca eksikliği obeziteye zemin hazırlar ve sürekli yorgunluk haline, uyku bozukluklarına, dikkat kaybına, konsantrasyon bozukluğuna da sebep olur.
D VİTAMİNİ KANSERDEN KORUR MU?
Son yıllarda yapılan hayvan ve laboratuvar çalışmalarında D vitamininin kanserden korunmada, kanserin ilerlemesinde ve yayılmasında güçlü rolü olduğuna dair biyolojik kanıtları ortaya koymuştur. Aktif D vitamininin anti kanser özelliği taşıdığı kanıtlanmıştır. D vitamini bu özelliğini kanser hücrelerinin büyüme ve çoğalmasını durdurarak, metastaz denilen kanserin kaynaklandığı dokudan daha uzaktaki doku ve organlara yayılımını önleyerek yaptığı gösterilmiştir. Yapılan çalışmalar D vitamini ile kanser riski ve hayatta kalma açısında güçlü bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur.
D vitamini bağışıklık sistemini güçlendirir ve hücre büyümesini düzenler. Kolorektal denilen kalınbağırsak kanseri üzerindeki olumlu etkilerine dair çalışmalar daha fazla olsa da, akciğer, prostat ve meme kanserine karşı da koruyucu ve kanserin ilerleyici etkisini azaltıcı olduğu gösterilmiştir.
D VİTAMİNİ GÜNEŞTEN NASIL ALINIR?
Güneşe maruz kalma D vitamini almanın en kolay yoludur ve ihtiyacının yüzde 90'ından fazlasını karşılar. Ellerin, kolların, sırtın ve bacakların haftada 2-3 kez güneş ışınlarının dik geldiği öğlen saatlerinde 10-15 dakika maruz kalması D vitamini sentezi için yeterlidir.
D vitamini açısından zengin gıdalar;
-Somon, sardalya, uskumru gibi yağlı balıklar,
-Yumurta,
-Süt ve süt ürünleri,
-Tavuk ciğeri,
-Balık yağı,
-Karides,
-Yonca, ısırgan otu
İDEAL D VİTAMİNİ SEVİYESİ NEDİR?
Önerilen günlük D vitamini,
-12 aya kadar bebekler için 400 IU,
-Hamile ev emziren kadınlar 600 IU,
-1-70 yaş arası 600 IU,
-70 yaş sonrası 800 IU seviyelerinde olmalıdır.
Kandaki D vitamini seviyesi 30 ng/ml.den yüksek olmalıdır.
D vitamini takviyesi almadan önce kanda D vitamini seviyesi ölçülmelidir. Kanda D vitamini 25 Hidroksivitamin D düzeyi ölçülerek değerlendirilmelidir. D vitamini aşırı alımı ciddi yan etkilere neden olur. Günlük D vitamini alımı kesinlikle 4000 IU' yı geçmemelidir. Aksi takdirde yüksek D vitamini doku ve kemiklerde kireçlenmelere, böbrek taşlarına, kanda kalsiyum yüksekliğine neden olur.
