DSÖ, 2023’te trans yağın gıdalardan kaldırılması için geri sayımı başlattı!
Gıdalarda kullanılan trans yağ nedeniyle bütün dünyada yılda yarım milyon kişinin koroner kalp hastalığı nedeniyle yaşamını yitirdiğine dikkat çeken Prof. Dr. Elif Dağlı, "Ülkemizdeki önemli bir halk sağlığı sorununu çözecek olan trans yağın tedarik zincirinden 2023 yılına kadar tümden kaldırılması kararını dört gözle bekliyoruz" açıklamasında bulundu
Sağlığa Evet Derneği Başkanı Prof. Dr. Elif Dağlı, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Küresel Trans Yağın Kaldırılması Raporunda Türkiye’ye özel bölüm ayrıldığını ve gelecek yıl içinde en önemli gelişmeyi gösterecek ülke olduğunun öngörüldüğünü söyledi.
Prof. Dr. Dağlı, "Tarım ve Orman Bakanlığı görüşmeye açtığı Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği taslağında, 100 gram yağda trans yağ oranını 2 gram olarak sınırlamaktadır. 2019 sonuna kadar tamamlanması beklenen bu mevzuat halk sağlığı camiası ve gıda üreticileri tarafından desteklenmekte olup, dünya kamuoyu tarafından izlenmektedir" dedi.
TRANS YAĞ YÜZÜNDENYILDA YARIM MİLYON İNSAN ÖLÜYOR
Gıdalarda kullanılan trans yağ nedeniyle bütün dünyada yılda yarım milyon kişinin koroner kalp hastalığı nedeniyle yaşamını yitirdiğine dikkat çeken Prof. Dr. Dağlı, "Endüstriyel trans yağ yerine sağlıklı yağların kullanılması, maliyeti artırmadan, tadı değiştirmeden mümkündür. DSÖ 2018 Mayıs ayında hükümetlere 2023 yılına kadar gıda tedarik zincirinden trans yağları kaldırmak üzere bir politika paketi sundu. Politika paketi; kanunlar ve düzenlemeler ile sağlıklı yağların trans yağların yerine geçmesini, bu konuda farkındalık yaratılmasını ve mevzuata uyumun izlenmesini içermekteydi.Bir yıl içerisinde birçok ülkede daha trans yağ ile ilgili kanunların hayata geçmesi ve uygulanması izlendi. Dünya nüfusunun % 31’ini oluşturan 28 ülkede 2.4 milyar kişi artık trans yağ ile ilgili kanunların koruması altındadır. 2018 yılı içerisinde 24 ülke daha değişikliği benimsedi, altı ülke uygulamaya girdi. Bazı ulus ötesi firmalar da trans yağı ürünlerinden kaldırmak üzere adım attı. Gelişmeler ümit verici olmakla birlikte dünya nüfusunun çoğunluğu henüz trans yağların zararlı etkilerinden korunmamaktadır.
Kanada, Amerika Birleşik Devletleri, Letonya, Tayland, Slovenya en iyi uygulamaları gerçekleştiren ülkeler olurken Peru, Suudi Arabistan, Uruguay trans yağ kaldırılmasını yasalaştırmışlardır. Hindistan ve Türkiye mevzuat görüşmelerini sürdürmektedir. Bölgeler arasında zorunlu trans yağ sınırları belirleyen ülkelerin çoğu Avrupa bölgesinde bulunmaktadır. Danimarka, 2004 yılında, trans yağın her 100 gram yağda 2 gramı geçemeyeceğini belirleyen ilk ülkedir. Avrupa Birliği ülkeleri gıdalarda trans yağ limitini 2021 yılından itibaren yürürlüğe girmesi konusunda anlaşma sağlamış bulunmaktadır" diye konuştu.
DÜNYA TRANS YAĞ KONTROL POLİTİKALARI HARİTASI
Türkiye Diyetisyenler Derneği 2. Başkanı Dr. Zeynep Begüm Kalyoncu, “Endüstriyel olarak üretilen trans yağlar yılda yarım milyon kişiyi öldüren zehirli kimyasallardır. Trans yağ en sık kısmı hidrojenize yağda bulunuyor. Bu tip yağlar sağlıklı alternatifi olmasına rağmen fırınlanmış hamur ürünlerinin ve kızartılmış gıdaların hazırlanmasında kullanılıyor. Trans yağların sağlıklı alternatiflerle yer değiştirmesi, izleyen 25 yılda, 17 milyon kişinin hayatını kurtulacaktır. Trans yağı sağlıklı alternatiflerle değiştirmek maliyeti ve gıdaların tadını değiştirmemektedir” dedi.
"TRANS YAĞLARIN KALDIRILMASI KALP HASTALIĞI YÜKÜNÜ AZALTACAK"
Türk Kardiyoloji Derneği Lipid Çalışma Grubu Başkanı Doç. Dr. Öner Özdoğan, “Kardiyovasküler hastalıklar dünyada bir numaralı ölüm nedenidir, yılda 18 milyon kişinin ölümüne yol açmaktadır. Trans yağların kaldırılması kalp hastalığı yükünü azaltacak en etkin ve uygulanabilir yöntemlerden biridir. Dünya Sağlık Örgütü; Danimarka’nın 2003’de uygulamaya başladığı gibi trans yağları, yağ içinde %1-2 ile sınırlamayı veya Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri’nin yaptığı gibi kısmi hidrojenize edilmiş yağları güvenli olmayan gıda sınıfına almayı önermektedir" diye konuştu.
28 ÜLKE TRANS YAĞLARI KALDIRAN POLİTİKALARI BENİMSEDİ
Türk Kardiyoloji Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Asiye Ayça Boyacı, “Dünyada halen 122 ülkede gıdalarda trans yağ kullanılıyor, bu nedenle beş milyar kişi kalp hastalığı riski taşıyor. Düşük gelirli hiçbir ülkede trans yağ konusunda bir kısıtlama ve düzenleme bulunmuyor. Orta gelirli ülkelerden sadece Kızgızistan, Özbekistan ve Hindistan’da bu konuda uygulanan yasalar var. Yüksek gelirli ülkelerde ise trans yağ kısıtlamaları hızla ilerliyor. 2018 yılında, 28 ülke gıda tedarik zincirinden trans yağları kaldıran politikalar benimsedi. 6 ülke trans yağ kullanımını kısıtladı. Avrupa Birliği dahil olmak üzere 25 ülke iki yıl içinde yürürlüğe girecek trans yağ düzenlemelerini kabul etti. Kalp hastalığı yükünün trans yağ konusunda önlem almakta geciken düşük ve orta gelirli ülkelerde artmaya devam edeceği öngörülebilir” dedi.
93 ÜLKEYE MEKTUP
Marmara Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ve Sağlığa Evet Derneği Üyesi Prof. Dr. Pınar Ay,“ABD'detrans yağın gıda tedarik zincirinden kaldırılmasının 20 yılda 130 milyon dolar mertebesinde mali yararı olduğu hesaplanmaktadır. Avrupa Komisyonu da 50 milyar euro karşılığı zararın durdurulacağını hesaplamaktadır. DSÖ gıda sektörü temsilcilerinden ürünlerinde trans yağ kullanmamalarını talep etmiştir. Uluslararası tanınmış gıda markaları ürünlerinden trans yağları kaldırdıklarını açıklamıştır. Uluslararası sağlık savunucusu birçok kuruluştan oluşan koalisyon, 93 ülkeye mektup göndererek gıdalarından trans yağları kaldırmalarını istemiştir” dedi.
TÜRKİYE, DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE İKİNCİ EN ÇOK NÜFUSU OLAN ÜLKE
Türk Kardiyoloji Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ertuğrul Okuyan, “Türkiye, 83 milyon nüfusu ile DSÖ Avrupa bölgesinde ikinci en çok nüfusu olan ülkedir. Türkiye’de ölümlerin % 89’u bulaşıcı olmayan hastalıklardan ileri gelmekte, kalp ve damar hastalıklarına bağlı erken ölümlerin üçte birini teşkil etmektedir. Kısmen hidrojenize edilmiş yağların 2017 yılında pazar hacmi 128 bin tona ulaşmıştır. Türkiye, gıdada trans yağın yüksek olabildiği Doğu Avrupa ve bazı Orta Doğu ülkelerine de ihracat yapmaktadır. Türkiye’nin de trans yağ konusunda atmış olduğu önemli sağlık adımlarının bir an önce sonuca ulaşacağını ümit ediyoruz”açıklamasında bulundu.
"TRANS YAĞIN TEDARİK ZİNCİRİNDEN 2023'E KADAR TÜMDEN KALDIRILMASI KARARINI DÖRT GÖZLE BEKLİYORUZ"
Sağlığa Evet Derneği Başkanı Prof. Dr. Elif Dağlı, “Marketlerde satılan paketli ve açık gıdaların trans yağ oranlarını ölçmek ve denetlemek nispeten kolaydır. Ancak, piyasadaki trans yağ içeren ürünlerin çoğunu satan küçük ve orta ölçekli işletmelerin denetimi zor olmaktadır. Türkiye’de yapılan çalışmalar gıdaların % 7’sinde trans yağ oranının % 2’nin üzerinde olduğunu ortaya koymuştur. Ülkemizdeki önemli bir halk sağlığı sorununu çözecek olan trans yağın tedarik zincirinden 2023 yılına kadar tümden kaldırılması kararını dört gözle bekliyoruz. Dünya Sağlık Örgütünün Küresel Trans Yağ Raporunun Avrupa Bölgesi bölümünde Türkiye’nin mercek altına alınması sorumluluğumuzu arttırmıştır. Dünya kamuoyunun bizden beklediğini yerine getirmek için sivil toplum olarak her türlü desteği vermeye hazırız. Gerek sivil toplum gerekse küresel rekabet gereği gıda sanayicileri tarafından da desteklenen bu düzenlemenin her aşaması tamamlanmış olup Tarım ve Orman Bakanlığı’nın Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği’ni daha fazla geciktirmeden yayınlaması beklenmektedir” diye konuştu.
