Ekonomi, finans ve enerjide 2016 böyle geçti

Başbakan Binali Yıldırım başkanlığında kurulan 65. Hükümet ile kurullardaki görev dağılımı yeniden belirlenirken Yıldırım, Ekonomi Koordinasyon Kurulunu (EKK) doğrudan kendisine bağladı.

GELİŞMELER NEDENİYLE YENİ TEDBİRLER ALINDI

FETÖ'nün darbe girişimi, terör olayları ve küresel gelişmelerin olumsuz etkileri hükümeti yeni tedbirler almaya yöneltti.

Başbakan Yıldırım, yıl genelinde reel sektör, ihracatçı, KOBİ ve iş gücü piyasasının rahatlatılmasına yönelik reform niteliğinde birçok tedbir açıkladı.

"Ekonomik Müjdeler Paketi", "Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi̇ Cazi̇be Merkezleri̇ Programı ve Yatırım ve Destek Hamlesi̇", "Ekonomi Koordinasyon Kurulu" kararları ve "Süper Teşvik" uygulamasıyla birçok sektörün önünün açılması hedeflendi.

DOLARLARIN REKOR YILI

Amerikan Merkez Bankasının (Fed) faiz artırması beklentisi ve küresel gelişmelerin etkisiyle yükselişe geçen dolar kuru, ABD Başkanlığına Donald Trump'ın seçilmesiyle art arda rekorlar kırdı.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası doların ateşini düşürmeye yönelik çeşitli kararlar alırken, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da Türk lirasına destek çağrısı yaptı.

Erdoğan'ın çağrısı üzerine kamu ve özel sektör harekete geçti, dolar hesapları Türk lirasına dönüştürüldü.

Kamu ihalelerinin Türk lirasıyla yapılması kararı alınırken, vatandaşlar da ellerindeki dövizleri Türk lirasına çevirerek kampanyaya destek verdi.

KAMU ALACAKLARI YAPILANDIRILDI

Devlet ve vatandaşın "barışması" olarak da yorumlanan kamu alacaklarının yeniden yapılandırılması düzenlemesi hayata geçirildi.

Bu kapsamda, Maliye Bakanlığınca 77,6 milyar lira, Sosyal Güvenlik Kurumunca 34,3 milyar lira olmak üzere, 111,9 milyar liralık borç yapılandırıldı.

AVRUPA VE ANADOLU YAKALARI 5'İNCİ KEZ BİRLEŞTİ

Bu yıl hayata geçirilen ulaştırma projeleriyle Avrupa ve Anadolu yakaları 5'inci kez birleşti. Dünyanın en genişi olan Yavuz Sultan Selim Köprüsü hizmete girdi. Deniz altından karayoluyla iki yakayı birleştiren Avrasya Tüneli, Marmaray'ın ardından açıldı.

İstanbul ile İzmir arasındaki ulaşım süresini 9 saatten 3,5 saate indiren Gebze-İzmir Otoyolu Projesi kapsamında inşa edilen Osman Gazi Köprüsü hizmete açıldı.

İLETİŞİMDE 4,5 G DÖNEMİ BAŞLADI

Türkiye'de 74,5 milyonu bulan mobil abone sayısı bu yıl yeni bir teknolojiyle tanıştı. Türkiye, dördüncü nesil telekomünikasyon hizmeti olarak tanımlanan 4,5G uygulamasına geçiş yaptı.

TİB KAPATILDI

Olağanüstü hal (OHAL) kapsamında, kapatılan kurum ve kuruluşların bankalar ve diğer finans kuruluşlarındaki tüm hesaplarının bloke edilmesine karar verildi. Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (TİB), OHAL kapsamında yayımlanan Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile kapatıldı. Ayrıca GÖKTÜRK-1 uydusu uzaya fırlatıldı.

BÜYÜME SERİSİ KESİNTİYE UĞRADI

Yılın ikinci çeyreğinde yüzde 4,5 büyüyen Türkiye ekonomisi, üçüncü çeyrekte yüzde 1,8 daraldı. Böylece ülke ekonomisinde 27 çeyrektir süren büyüme serisi kesintiye uğramış oldu.

EKONOMİ DÜNYASININ ÖNEMLİ KAYIPLARI

Bu yıl ekonomi dünyası bazı önemli kayıplar da yaşadı. Türkiye'nin ve dünyanın en önemli şirketlerinden olan Koç Holding'in Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Koç ile eski Maliye Bakanı Kemal Unakıtan yaşamını yitirdi.

Küresel finansal piyasalar 2016'ya, geçen yıldan devralınan jeopolitik, siyasi ve ekonomik sorunların yarattığı belirsizliklerle başlarken, ekonomik büyümeye yönelik endişeler, Çin piyasalarındaki volatilite ve Birleşik Krallık'ın AB'den ayrılması (Brexit) ilk yarıda piyasalara yön veren gelişmeler olarak öne çıktı.

İlk yarıda geçen yıldan devralınan belirsizliklerle mücadele eden finansal piyasalar, ikinci yarıda yoğunlaşan siyasi ve ekonomik gündemin yarattığı volatilite ile yön buldu. Bu dönemde yükselişe geçen dolar ve faizler yatırımcıların odak noktasına yerleşirken, pay piyasaları ise gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde iki ayrı tablo ortaya koydu.

ABD Merkez Bankasının (Fed) 2015'in son ayında, 9 yılın ardından ilk kez faizleri artırmasının etkisiyle 2016'ya negatif başlayan finansal piyasalarda, bu yıl 4 faiz artırımının gerçekleştirileceği fiyatlandı. Buna karşın Fed, ABD ekonomisindeki toparlanma sinyallerine rağmen küresel ekonomi ve finans piyasalarındaki dalgalanmalar nedeniyle ilk yarıda bir türlü aksiyon alamadı.

Yurt içinde ise hisse senedi ve döviz piyasalarında ilk yarıda pozitif havanın hakim olduğu görülürken, AK Parti Olağanüstü Büyük Kongresi, İsrail ve Rusya ile ilişkilerin normalleşmesi ve jeopolitik gelişmeler gündemin üst sıralarına yerleşti.

Bu süreçte Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ise martta 13 ay aradan sonra sadeleşme yönünde adım atarak faiz koridoru üst bandında indirime gitti. Bankanın ilk yarıda yaptığı toplam faiz indirimi ise 175 baz puanı buldu.

Çin'de ilk yarıda açıklanan verilerin karışık bir görünüm sergilemesi ve ülke büyümesine ilişkin endişelerin devam etmesi küresel hisse senedi piyasalarında volatiliteyi artırdı. Bu dönemde Çin Merkez Bankası (PBoC) piyasaya likidite sağlama yoluna gitti.

Bu gelişmeler sonrasında Şanghay bileşik endeksinin yılın ilk ayında yüzde 22,6 değer kaybetmesi de yatırımcıların ülkeye ilişkin yıl boyunca sürecek kaygılarının başlangıcı oldu.

Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) gibi uluslararası kuruluşların küresel ekonomiye ilişkin büyüme tahminlerini düşürdüğü ilk yarıda, Çin ekonomisi çeyreklik bazda yüzde 6,7 ile 2009'dan bu yana en zayıf büyüme performansını ortaya koydu.

Bu dönemde Türkiye ise ilk çeyrekte yakaladığı yüzde 4,8'lik büyüme oranıyla Avrupa ekonomileri arasında ilk sıraya yerleşti.

Öte yandan Brent petrolün varil fiyatının 27,08 dolarla ocak ayında son 13 yılın en düşük seviyesini görmesi petrol ihracatçısı ülkeler için 2016'nın zor bir yıl olacağı sinyalini verdi.

Tüm bu gelişmeler sonrasında BIST 100 endeksi ilk yarıyı 2015 yılı kapanışına göre yüzde 7,1 primle 76.800 puanın üzerinde tamamladı, dolar/TL ise 2,91 seviyelerinden 2,87'lere inerek yüzde 1,4 geriledi.

Türkiye ve dünyada bu yıl enerji sektöründe yoğun gelişmeler yaşandı. Türk Akımı Doğalgaz Boru Hattı anlaşması ve Şangay İşbirliği Örgütü Enerji Kulubü başkanlığı seçimi, Türkiye enerji gündeminin en önemli gelişmeleri oldu.

Türk-Rus ilişkilerinin normalleşmesiyle iki ülke hükümetleri arasında imzalanan Türk Akımı Doğalgaz Boru Hattı anlaşması, bölgedeki en önemli anlaşmalardan biri olarak tarihe geçti.

Türkiye'nin İsrail ile ilişkilerinin 6 yıl aradan sonra tekrar normalleşme sürecine girmesiyle de İsrail ve Doğu Akdeniz bölgesindeki doğalgaz projeleri bölgeyi ilgilendiren önemli gelişmeler arasında yer aldı.

Petrol fiyatlarındaki dalgalanma ve Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ile OPEC dışı ülkelerin petrol üretimini kısma konusundaki toplantıları, İngiltere'nin Avrupa Birliği (AB) üyeliğinden çıkma kararı ve ABD başkanlık seçimini Cumhuriyetçi aday Donald Trump'ın kazanması dünya ekonomisini ve enerji sektörünü etkileyen önemli gelişmeler oldu.

Yılın son döneminde ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Şangay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) ile iş birliğini derinleştirme arzusuna yönelik açıklamalarının ardından Türkiye, örgütün Enerji Kulübü'nün 2017 dönem başkanlığına seçildi.

İRAN İLE TAHKİM SÜRECİ VE DOĞALGAZDA YÜZDE 10 İNDİRİM

Türkiye'nin, İran'dan aldığı doğalgazın fiyatı konusunda 2012 yılında uluslararası tahkim mahkemesinde açtığı dava, 2 Şubat'ta Türkiye lehine sonuçlandı.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, davada kazanılan indirimin 1 Temmuz 2011'den geçerli olacağını belirterek, tahkim heyetinin tarafların anlaşması yönünde yüzde 13,3 -15,8 arasında indirim aralığı verdiğini bildirdi.

Eylül ayında, doğalgaz fiyatlarında tahkimle ilgili karar aşamasına gelindiğini belirten Albayrak, "Hali hazırda karar imza noktasına gelmediği için süreç tamamlanmadı, ama inşallah kış gelmeden bu süreci başlatacağımızı ifade ettiğimiz için doğalgaz indirimi 1 Ekim'den başlamak üzere hem tüketiciye hem sanayiye yüzde 10 olarak yansıyacak." ifadesini kullandı.

AKKUYU NÜKLEER'DE HİSSE SATIŞI

27 Nisan'da, Rus tarafının, Türkiye'nin ilk nükleer santral projesi olan Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nin (NGS) hisselerinin yüzde 49'unu satışa çıkardığı yönündeki haberler sektörde etkili oldu.

Bakan Albayrak, 26 Ekim'de konuk olduğu Anadolu Ajansı (AA) Editör Masası'nda, "Akkuyu özelindeki yüzde 49'luk payın devredilmesi konusu sözleşmede hak olan bir durum. Rosatom şirketi ve Rus tarafından bununla alakalı yerli ortaklar üzerinde görüşmeler yapıldığıyla ilgili bilgimiz var. Projenin finansal olarak daha hızlı hayata geçmesiyle ilgili adımlar çerçevesinde bakıldığında, Rus tarafının bununla ilgili görüşmeler yaptığı, önümüzdeki kısa dönemde bazı adımlar atılacağı bizim de bilgimiz dahilinde gerçekleşiyor." ifadelerini kullandı.

Akkuyu Nükleer Santrali için Rus nükleer enerji şirketi Rosatom ile Cengiz-Kolin-Kalyon (CKK) şirketleri arasındaki ortaklık görüşmelerinin, yıl sonuna kadar belli bir aşamaya getirilmesi kararlaştırıldı.

OPEC KARARI SONRASI PETROL FİYATLARI 57 DOLARI AŞTI

Bu yıl uluslararası piyasada petrol fiyatlarındaki düşüş devam etti. Petrol fiyatları Haziran 2014'te 115 dolar seviyesini gördükten sonra, küresel piyasadaki petrol arzı nedeniyle düşme eğilimine girdi. Bu yıl ocak ayında brent petrolün varil fiyatı 27 dolarla Aralık 2003'ten bu zamana kadarki en düşük seviyeyi gördü.

OPEC'in hem resmi hem de gayri resmi toplantılarla üretimi kısma kararı almasının ardından, petrol fiyatları Aralık 2016'da 57,5 dolarla yılın en yüksek seviyesini gördü.

ENERJİNİN DEVLERİ İSTANBUL'DA BULUŞTU

AA'nın Global İletişim Ortağı olduğu 23. Dünya Enerji Kongresi, 9-13 Ekim tarihlerinde İstanbul'da yapıldı. Global enerji sektörünün önde gelen oyuncularını buluşturan ve "Enerji Olimpiyatları" olarak da bilinen kongre, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın himayelerinde gerçekleştirildi.

TÜRK AKIMI'NDA İMZALAR ATILDI

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 1 Aralık 2014'te Türkiye'ye yaptığı ziyarette, Güney Akım projesinin iptal edildiğini, yerine "Türk Akımı" projesinin planlandığını açıklamıştı, ancak geçen yıl kasım ayında Türkiye'nin hava sahasını ihlal eden Rus uçağının düşürülmesinin ardından gerilen Türk-Rus ilişkileriyle proje de rafa kaldırılmıştı.

Bu olaydan yaklaşık iki yıl sonra İstanbul'da düzenlenen 23. Dünya Enerji Kongresinde Rus gazını Türkiye üzerinden Avrupa'ya taşıyacak "Türk Akımı Doğalgaz Boru Hattı Projesi" hükümetler arası anlaşması imzalandı.

İSRAİL İLE NORMALLEŞME SÜRECİ

Türkiye ve İsrail arasındaki ilişkilerinin 6 yıl sonra tekrar normalleşme sürecine girmesiyle İsrail ve Doğu Akdeniz bölgesindeki doğalgaz projeleri yeniden gündeme geldi.

Bu kapsamda, İsrail Enerji Bakanı Yuval Steinitz ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, 23'ncü Dünya Enerji Kongresinde İstanbul'da bir araya geldi.

GÜNEŞ ENERJİSİNDE DEV ADIM

Bu yıl ekim ayında Konya'nın Karapınar ilçesine güneş enerjisi alanında 1 milyar doların üzerinde yatırım yapılacağı açıklandı. Bakan Albayrak, güneşteki bu ihalenin benzerinin 2017'nin ilk çeyreğinde rüzgar alanında da yapılacağını söyledi.​

ENERJİDE ÖZELLEŞTİRME İHALELERİNE 2,5 MİLYAR TEKLİF

Özelleştirme İdaresi Başkanlığının Almus-Köklüce HES'leri için 29 Eylül'de düzenlediği ihaleye, 750 milyon 500 bin liralık teklif verildi. Türkiye Petrolleri Petrol Dağıtım AŞ'nin özelleştirilmesine yönelik 20 Ekim'de gerçekleştirilen ihaleye de 490 milyon liralık teklif geldi.

Başkanlığın 3 Kasım'da düzenlediği, yılın en büyük enerji ihalesi olan, Menzelet-Kılavuzlu hidroelektrik santrallerine de 1 milyar 250 milyon lira tutarında teklif verildi. Bu üç ihaleyle beraber, son üç aydaki enerji ihalelerine toplamda 2 milyar 490 milyon 500 bin liralık teklif verilmiş oldu.

ENERJİDE TÜRK LİRASI DÖNEMİ

Bu yıl aralık ayında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın dolar yerine Türk lirası kullanımı çağrısının ardından Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, doğalgaz dağıtım ihalelerinin Türk lirası ile gerçekleştirilmesine karar verdiğini açıkladı.

Karar çerçevesinde, 26 Aralık'ta Tunceli ve Ağrı, 28 Aralık'ta Doğubayazıt için yapılacak doğalgaz dağıtım ihalelerinin Türk lirası cinsinden gerçekleştirilmesi için çalışma başlatıldı. Söz konusu ihalelere katılacaklar, kilovatsaat başına dolar/sent yerine, Türk lirası/kuruş cinsinden açık eksiltme usulüyle teklif verecek.

ŞİÖ ENERJİ KULÜBÜ 2017 DÖNEM BAŞKANI TÜRKİYE OLDU

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, "Türkiye'nin Şangay İşbirliği Örgütü ile iş birliğini derinleştirme arzusuna büyük önem veriyoruz." açıklamasının ardından Türkiye, 23 Kasım'da örgütün Enerji Kulübü'nün 2017 dönem başkanlığına oy birliğiyle seçildi.