Plüton okyanusu akıl almaz derinlikte
Yapılan araştırmalara göre cüce gezegen Plüton'da yer alan bu ilginç okyanus 100 kilometre derinliğinde ve dünyadan kendisine hiçbir rakip yok
Geçtiğimiz aylarda Plüton gezegeninin buz tutmuş yüzeyinin altında adeta bir okyanus olduğu ortaya çıkmıştı. Brown Üniversitesi tarafından yapılan yeni araştırmalara göre bu hipotez bir adım daha ileriye gidiyor ve sonuçlara göre okyanusun derinliği 100 kilometreden fazla olabilir.
Bilim adamları suların kaynağını çözmeye çalışıyor.
Geophysical Research Letters'da yayınlanan makaleye göre, araştırmacılar cüce gezegen Plüton'un batı lobundaki Sputnik Planum'da gözlemler yaptılar ve bazı sonuçlara ulaştılar. Araştırma hakkında açıklama yapan Brandon Johnson bir darbenin krater kabuğu üzerinde bir boşluk oluşturduğunu dile getirirken, başka bir olasılığa göre krater oluştuktan sonra zemin tekrar toparlandı ve Plüton'un derinliklerinden su çekmeye başladı.
Üstelik bu su buzdan daha yoğun bir yapıda. Peki tam olarak Plüton'un kalbinde tam olarak ne kadar su var? Araştırmacılar bunun hakkında pek çok çarpışma modeli hazırladı ve görünüşe göre ortada 100 kilometre derinliğinde bir yeraltı okyanusu var ve tuz seviyesi de yaklaşık yüzde 30 oranında.
Bu arada hatırlatalım, tuzluluk oranı suyun yoğunluğunu ve pozitif kitle anomalisini de artırıyor. Ve son bir hatırlatma daha; dünyadaki en derin okyanus 10 kilometre derinliğinde ve Plüton bunun tam 10 katı. Tuzluluk oranı ise Lut Gölü'yle aynı seviyede.
Güneş Sistemi'nin sonunda yer alan soğuk küçük kaya gezegen (ya da gezegen-cik), görünene göre pek çok sürpriz ile dolu. Buz volkanları, sisli gökyüzü, devasa nitrojen yaylalarının ardından, Plüton'da şimdi de bir yeraltı okyanusu keşfedilmiş olabilir.
Yeni Ufuklar uzay aracının Plüton yakınından geçerken yaptığı belki de en büyük buluş, "eski" dokuzuncu gezegenin jeolojik olarak aktif olduğu ve buzlu yüzeyinde bu aktivitelerin pek çok kanıtının olduğu gerçeği. Bu durum, Güneş'ten bu kadar uzak olan küçük bir gezegenden beklenenlerle uyuşmamakta ve bilim adamları, geçtiğimiz yıl boyunca bu durumu açıklamaya çalışmaktaydı.
Bu hafta Geophysical Research Letters'da yayımlanan bir modelleme makalesi de, oldukça basit ancak etkileyici bir açıklama sunmakta: Yüzeyin altında parçalı bir donma ve sıvı bir su okyanusu olabilir. Makalenin baş yazarı Noah Hammond'un yaptığı bir açıklamada söylediğine göre bu model, "Plüton'da yakın zamanda görülen jeolojik aktivitenin buzdaki faz değişimlerinden kaynaklanabileceğini (herhangi bir gelgit, egzotik materyal veya sıradışı duruma ihtiyaç duymadan) gösteriyor.
Plüton'da bir sıvı su okyanusu olması fikri o kadar da yeni bir şey değil. Plüton'un yüzeyi tehlikeli buzlardan - nitrojen, metan ve CO2 dahil olmak üzere - oluşmakta. Ayrıca bu ilginç buzların, çok daha kalın bir su tabanlı kütlenin üzerinde yer alan ince bir katman olduğu da genel olarak kabul edilmekte. Bu alt katmanın büyük bir kısmı büyük olasılıkla donmuş durumda olacaktır ancak sıcak merkeze yakın olan parçaların halen sıvı olması ihtimali bulunmakta.
Bu yeni araştırmanın önemli olan yanı ise, sıvı su okyanusunun yüzey üzerinde kanıtının gözüktüğünü belirtmesi. Özellikle, sıkışmadan kaynaklanan tektonik özelliklerin yüzeyde bulunmaması - ki bu durumun iç kısımdaki su katmanları "ice II (Buz II)" olarak bilinen yoğun buz formunu almış olsaydı görülebilmesi gerekmekteydi - Plüton'un tamamen katı olmayabileceğini önermekte.
Eğer Hammond'un modeli doğru ise, Kuiper Kuşağı'ndaki buzlu kayaların sıvı suya sahip olma ihtimali de artmış oluyor. Bu ilginç okyanusların yaşamı destekleyip destekleyemeyecekleri ise belli değil. Ancak bu durum, daha fazla keşif aracını uzaya göndermek için geçerli bir sebep sunmakta...
NASA, Temmuz 2015'te 'Güzemli Gezegen' olarak da anılan Plüton'un ilk görüntüsünü yayınlamıştı.
Uzay aracı New Horizon güneş sisteminde 19 Ocak 2006'da Florida'daki Cape Canaveral uzay üssünden yola çıkarak başladığı yolculuğu sırasında dünyaya 5 milyar kilometre uzaklıktan çektiği fotoğrafları NASA üssüne göndermeye devam ediyor.
2 bin 370 kilometre genişliğindeki Plüton’un fotoğrafları, uzayın keşfi için atılan büyük adımlardan biri olarak nitelendiriliyor.
İŞTE O FOTOĞRAFLAR...
The New Horizons Bilim Ekibi, geçtiğimiz günlerde New Horizons Uzay Mekiği aracılığıyla Plüton’un fotoğraflarını çekmiş; NASA Uzmanları fotoğrafları yorumlamıştı.
Cüce gezegen statüsündeki gezegende; vadi yükseltileri, yüzen buz kütleleri, su bulunduğu iddiaları bilim dünyasında bir heyecan yaratmaya neden olmuştu.
Tüm bu gelişmelerin ardından fotoğrafların yorumlanmaya devam edeceği ve, gezegen ile ilgili yeni bulguların insanlığa açıklanacağı belirtilmişti.
Şimdiki süreçte ise Plüton araştırmalarının büyük bir kısmında yer alan astronom Michael E. Brown; dokuzuncu gezegene dair yeni bulguların bulunduğunu bildirdi.
Michael E. Brown ve meslektaşı Konstantin Batygin, Kuiper Kuşağı’nda çeşitli nesnelerin hareketlerinden kaynaklı olarak nesnelerin vücut ağırlıklarının saptandığını ifade ettiler.
Engadget haberinde hareketli nesnelerin, bir gezegenin varlığına da işaret edebileceğini belirten astronomlar; nesneleri SETI tarafından gerçekleştirilen sunumda gösterdiler. Elde edilen bilgilerin henüz yüzde 0,001 kesinliğinin olduğu ifade edilen araştırmada, Güneş Sistemi’ne 9.Gezegen Plüton’u eklemek için fazlasıyla zamana ihtiyaç duyulduğu dile getirildi.
Gök bilimciler, gizemli gezegen olarak da bilinen Plüton'un donmuş yüzeyinin altında sıvı halde sudan bir okyanusun bulunabileceğini ileri sürdü.
ABD'nin Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesine (NASA) ait uzay aracı New Horizons'un gönderdiği verileri inceleyen gök bilimciler, Plüton ve uydusu Charon'un jeolojik olarak son derece aktif olduğunu, gizemli gezegenin sanılandan çok daha karmaşık bir yapıya sahip olduğunu ortaya çıkardı.
Araştırmacılar, Plüton'un nitrojen, metan ve sudan oluşan karmaşık yapısıyla Güneş Sistemi'ndeki diğer gezegenlerden oldukça farklı olduğunu belirtti.
Plüton'un yüzeyindeki kayalarda yer alan radyoaktif maddeler sayesinde gezegenin iç kısmının ısındığına ilişkin veriler bulunduğuna işaret eden araştırmacılar, söz konusu verilerin cüce gezegenin donmuş yüzeyinin altında amonyak açısından zengin ve sıvı halde sudan oluşan bir okyanus bulunabileceğine dikkati çekti.
Araştırmayı yöneten NASA uzmanı Jeff Moore, "Plüton ve uydusu Charon hakkında elde ettiğimiz veriler, Güneş Sistemi'nin uzak bölgelerindeki jeolojik aktivitelere ışık tutacak" dedi.
New Horizon projesinden Alan Stern de "Satürn'ün uydusu Enceladus, Jüpiter'in uyduları Europa ve Ganymede'den sonra şimdi de Plüton'un yüzeyinin altında su olabileceğine dair veriler bulduk. Güneş Sistemi'nde sadece Dünya'nın okyanusunun yer üstünde olması son derece ilginç" diye konuştu.
Güneş Sistemi'ndeki 4,8 milyar kilometrelik yolculuğuna 19 Ocak 2006'da Florida'daki Cape Canaveral uzay üssünden fırlatılarak başlayan New Horizons, Plüton ve uyduları Charon, Styx, Nix, Kerberos ve Hydra'yı gözlemliyor.
New Horizons, temmuz ayında Plüton'a 12 bin 500 kilometre yakından uçmuştu.
Güneş Sistemi'nin en dışında bulunan ve trilyonlarca kuyruklu yıldızla gök taşına evsahipliği yapan Kuiper Kuşağı'nda yer alan Plüton, 1930'da keşfedilmişti. Cüce gezegenin, şimdiye kadar taş ve buzdan oluştuğuna inanılıyordu.
Araştırma, "Science" dergisinde yayımlandı.
YENİDEN GEZEGEN OLABİLİR
Pluton Yeni Ufuklar (New Horizons) aracının gönderdiği fotoğrafların incelenmesi ile gezegen statüsünü geri kazanabilir.
Güneş sistemimizin "eski" dokuzuncu gezegeni, Yeni Ufuklar (New Horizons) aracının gönderdiği fotoğrafların incelenmesi ile gezegen statüsünü geri kazanabilir.
New Scientist'deki bir makaleye göre, Yeni Ufuklar tarafından gönderilen fotoğraflara daha yakından bakıldığında, dağ tepelerinde görülen sisin yanı sıra, bulut oluşumlarının da bulunduğu fark edildi.
Bu da Plüton'un atmosferinin, daha önce varsayılandan daha karmaşık olduğunu göstermekte ve popüler cüce gezegenin, yıllarca bizlere öğretildiği gibi sistemimizin dokuzuncu gezegeni olması anlamına geliyor.
New Scientist makalesinde belirtilene göre, Boulder, Colorado'daki Southwest Research Institute'dan John Spencer'ın 1 Mart tarihinde gönderdiği e-posta, yüzeyde gözüken bir bulut oluşumunu göstermekte.
Yazdığı yazıda Boulder "güney doğuda Sputnik üzerinde düşük irtifada sis gözüküyor ve sağ tarafta (sanıyorum) Krun Macula'nın üzerinde belirgin bir bulut gözükmekte" ifadelerime yer veriyor.
Ancak Society for the Preservation of Pluto as a Planet (Plüton'un bir gezegen olarak korunması topluluğu), bulutların ne oldukları henüz belli olmadığı için kutlamaya başlamış değiller.
Ayrıca, bu bulutların Plüton'un tekrar gezegen olarak sayılması için yeterli olup olmayacakları da belli değil.
