TDK sözlüğünde ‘düttürü’ ‘sakal’ ve ‘bahşiş’ tartışması

AYKUT YILMAZ - GAZETE HABERTÜRK

Türk Dil Kurumu’nun (TDK) Türkçe sözlüğünde bazı sözcüklerin anlamlarının yetersiz olduğu tespiti yapıldı. “Düttürü”, “sakal”, “sazende” gibi 73 sözcük için yeni karşılıklar önerildi.

TDK’nin aylık yayımlanan Türk Dili Dergisi’nde, Türkçe sözlükteki kelimeler ve anlamları masaya yatırıldı, Türkçe sözlükte bazı sözcüklerin karşılıklarının yetersiz olduğu öne sürüldü.

Çukurova Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Özmen tarafından kaleme alınan yazıda, Güncel Türkçe Sözlük’te söz, terim, deyim ve anlam olarak 122 bin 423 söz varlığı, 77 bin 5 madde başı, 15 bin 287 madde içi olmak üzere toplam 92 bin 292 sözün yer aldığı belirtildi.

Buna karşın hâlâ eksiklerin olduğunu kaydeden Özmen, “Biz de bu çalışmada, Türk Dil Kurumu’nun Türkçe sözlüğünde tespit ettiğimiz bazı yetersiz tanımlar ve dikkatten kaçan eksiklikler üzerinde duracağız. Önerilerimizin tümü, herkesçe kabul görmese bile en azından tartışmaya açılmış olacaktır” dedi.

‘DÜTTÜRÜ DÜNYA’DAKİ‘DÜTTÜRÜ’NÜN ANLAMI

Prof. Dr. Mehmet Özmen’in gündeme getirdiği 73 kelimeden bazıları şöyle:

BAHŞİŞ: Sözlükteki anlamı: “Yapılan bir hizmete ödenen ücretten ayrı olarak fazladan verilen para, kahve parası.” Bahşiş, her hizmete, her hizmet verene verilmez. Örneğin bahşiş hizmet veren müessese sahibine değil, otel, lokanta gibi işyerlerinde ve müesseselerde çalışan, işçi, garson vb. kişilere verilir. “Otel, lokanta, pastane, kahvehane vb. işyerlerinde, çalışan garson, işçi gibi kişilere, hizmetleri karşılığında müşterilerin verdiği para” olarak değiştirilmeli.

DÜTTÜRÜ: “Düttürü leyla” yanında bir de “düttürü dünya” kullanımı vardır. “Düttürü” tanımı, “düttürü dünya”daki “düttürü”yü karşılamıyor. “Düttürü”ye 3. tanım eklenmeli. 3. tanım önerisi olarak “vefasız, yalancı dünya, vefasız dünya, insanları mutlu etmeyen, sonu boş dünya” eklenmeli.

SAKAL: Sözlükteki “yanak” maddesinde de belirtildiği gibi yanak, “yüzün göz, kulak ve burun arasındaki bölümüdür”. Yanakta sakal olmaz. Sakal, “yetişkin erkeklerde yanak hariç yüzün iki yanında ve alt çenede çıkan kılların tümü” olarak değiştirilmeli.

SAZENDE: “Sazcı” olarak yer alıyor sözlükte. Tanım yetersiz. “Saz çalan kimse” olarak değişmeli.

BODRUM: “Bir yapının yol düzeyinden aşağıda kalan bölümü”. Bu tanıma göre, yol yoksa bodrum da yoktur veya bodrum mutlaka yol kenarında olur. Oysa aynı yapı özelliği, yol kenarında olmayan binalarda da bulunabilir. “Bir yapının yer düzeyinden aşağıda kalan bölümü” de eklenmeli.

ŞALVAR: “Genellikle ağı çok bol olan, bele bir uçkurla bağlanan, geniş bir pantolon türü.” Yetersiz tanım. Şalvar pantolon türü olarak açıklanmamalı. “Genellikle ağı çok bol olan, bele bir uçkurla bağlanan, belden aşağısını içine alan, hem erkeklerin hem kadınların giydiği geniş bir giysi türü.”