Barbaros Hayreddin Paşa kimdir? Kaptan-ı derya nasıl öldü?
Osmanlı İmparatorluğu denizcilik tarihinin en önemli ismi Barbaros Hayreddin Paşa, 500 yıl önce denizlerdeki üstün bilgisi ve yeteneğiyle Akdeniz'i bir türk gölü haline getirdi. Üç tarafı denizlerle kaplı olan Türkiye'de denizcilik tarihinden bahsedilebiliyorsa bunun büyük çoğunlukla Barbaros Hayreddin Paşa sayesinde olduğu söylenir. Türk edebiyatının ilk otobiyografik eseri olan Gazavat- Hayrettin Paşa da Kaptan-ı Derya Barbaros Hayreddin Paşa'nın hayatını anlatır. Peki, Barbaros Hayreddin Paşa kimdir? Kaptan-ı derya nasıl öldü?
Osmanlı Devleti zamanında en büyük donanma komutanı olan ve devletin emrinde kaptanlık yapan Barbaros Hayrettin Paşa; 1478 yılı içinde Midilli'de doğmuştur. Barbaros Hayrettin Paşa'nın asıl adı ise Hızır olarak bilinmektedir. Hayrettin adı Kanuni Sultan Süleyman tarafından verilen Barbaros Hayrettin Paşa; Barbaros takma adının Avrupalılarca sakalı kırmızı olmasından dolayı yakıştırılmıştır. Ağabey Baba Orucun adının Avrupalılarca söylenişinden ona miras kaldığı da belirtilmektedir.
Osmanlı Devleti tarihi içerisinde ünlü denizcilerden olan Barbaros Hayrettin Paşa Kaptanı Derya olarak Osmanlı Devleti'nin ilk Kaptan paşası ve amirallik görevi üstlenen komutanlarından birisidir. 1473 yılında Midilli adasında doğmuş olan Hayrettin Paşanın babası Yakup Ağa; tımarlı sipahiydi. Rumeli'de bulunan Vardar Yenice kökenli olan ailenin 1462 yılında Midilli adasındaki Banava Köyü onlara tımar olarak verilmişti. Oruç, Hızır, İlyas İshak adlı dört kardeş Hepsi de denizcilik mesleğini seçtiler ve Barbaros kardeşler adıyla ün saldılar. En küçük kardeşlerden olan Yusuf Midilli'den ayrılmayarak orada kaldı.
Kardeşlerin en büyüğü olan Baba Oruç diye adlandırılan Oruç Reis ilk ayrılanlardan oldu. Barbaros Kardeşler Öncelikle Akdeniz'de Deniz ticareti üzerine çalıştılar. Denizcilik içerisindeki becerileri ve dürüstlükleriyle ünleri Mısır'a kadar yayılan Kardeşler bir ara Midilli'den Trablusşam’a kadar mal götürürken rotasız Sen-Jaint şövalyelerinin Savaş gemilerinin yollarını kestiler. Bu çarpışma içerisinde Küçük kardeş İlyas'ın ölümünden sonra Oruç Reis tutsak edildi ve Forsa olarak çalıştırılmaya başlandı. Rodos şövalyeleri Antalya valisi olan Şehzade Korkut'u fidyesi ödenmiş 100 Türkistan'ı teslim etmesi sırasında kaçtı.
Sultan Korkut'un korumasına giren ve Korsanlığa başlayan Korkut'un Yavuz Sultan Selim tarafından öldürülmesi ve Yavuz'un Anadolu kıyıları boyunca korsanlığı yasaklaması üzerine Barbaros Kardeşler Akdeniz'de bulunan Cerbe Adasını kendilerine üs olarak kullanmaya başladılar. 1514 yılında Tunus Sultanı olan Muhammed'in kendilerine vermiş olduğu Halkulvad Kalesi'ni üst olarak kullanmaya başladılar.
1571 yılında Oruç Reis İspanyollardan Cezayir'i almak suretiyle Sultan unvanı ile bir Türk devleti kurdu. 31 Ocak 1518 de İshak Reis’in ölümünün ardı sıra İspanyollarla yapılan savaşta da Oruç Reis öldü. Cezayir Devleti'nin başına Hızır Reis paşa geçti ve padişaha elçiler yollamak suretiyle Cezayir'in Osmanlı buyruğunu alınmasını talep etti. Hızır Reis Cezayir Beylerbeyi payesiyle Paşa olma dönemine 15 Mayıs 1519 yılında yaşadı. 1520-1566 yılları arasında Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı egemenliği doruk noktasına Akdeniz'de tamamıyla ulaştı.
Kanuni Sultan Süleyman 1533 tarihinde Cezayir Emir'i olan Barbaros Hayrettin Paşa'yı İstanbul'a davet etti. 18 parça kadırgası bir o kadar da korsan gemileri olan Paşa; 27 Aralık 1533 yılında Osmanlı donanmasının Kaptanı Deryalığı Barbaros Hayrettin Paşa’ya verildi. Bu arada Cezayir'de imparatorluğun eyaleti arasına katıldı. Öncelikle Horon Kalesi'ni Andrea Dorya kuvvetlerinden aldıktan sonra Tunus'ta egemenliğini kuran ve Berberi hanedanından olan Ben’i Hafs devletini 1534 yılında son vermek suretiyle Osmanlılara bağladı.
Alman Kralı V. Karl Tunus’u geri aldı ancak Barbaros Balear Adaları’na sefer düzenlemek suretiyle bunları yakıp geçti. 11 Mayıs 1533 yılında İtalya'ya sefer yapan Barbaros Apuglia kıyılarını topa tutarak buradan Korfu’ya yöneldi ve Kiklat adalarına ele geçirmek suretiyle 1538 yılında Andrea Doria’nın gemilerini kovalamak suretiyle Kerpe ve Kaşot adalarını da almış oldu. Barbaros'un sonuncu seferinde; Papa ve V.Karl birleşik Avrupa armadası oluşturdu. Barbaros Eğriboz’da iken o zamana kadar hiç görülmemiş büyüklükte olan bir birleşik Hıristiyan donanması Yunan denizinde toplanmaya başladı. Donanmanın Komutanlığına Andrea Dorya getirildi. Barbaros bulunduğu İstanköy Körfezi'nden Preveze'ye gelerek güneyinde yer alan Arta körfezine girdi.
Körfeze girdikten sonra 27 Eylül 1538 de Osmanlı donanması körfez'den çıkarak ay biçiminde dizilmek suretiyle düşmanı savaş açmaya başladı. Andrea Doria Aya Mavri Adası açıklarına çekildi. İki donanma 28 Eylül 1538 yılında karşılıklı olarak bir araya geldiler. Barboros üstün sayıda olan düşman kuvvetlerini dağıtmayı başarmasının yanı sıra Haçlı donanmasını büyük bir hezimete uğrattı. Venedik Osmanlı Devleti ile barış imzalaması sonrası Osmanlı Devleti en büyük düşmanı olan V.Karl’ı bu kez de Cezayir önlerinde tekrar yenilgiye uğrattı. Osmanlı Devleti Fransa Kralı.Françioz’un çağrısı üzerine Alman İmparatorluğu V.Karl’a karşı olarak onu desteklemeyi kararlaştırdı.
Nice-Nis seferine çıkan Barbaros 1543 yılında Nice Kalesi'ni ele geçirerek 1 yıl 3 ay süren bu seferin ardından İstanbul'a dönen Barbaros; çok büyük şenliklerle karşılandı. Ünlü Türk denizcisi olan Barbaros Hayrettin Paşa çok sayıda denizci yetiştirmiştir. Bu ünlülerin arasında yer alan; Piri Reis, Salih Reis, Turgut Reis Seydi Ali Reis, Kılıç Ali Reis ve Murat Reis gibi denizciler bulunmaktadı. XVI: yüzyılda Akdeniz'i Türk egemenliğine hediye etmiş olan Barbaros Hayrettin Paşa son seferi olan Nice Seferi'nin ardından İstanbul'da Beşiktaş Sarayı'nda 14 Temmuz 1546 yılında 73 yaşındayken vefat etmiştir. Türbesi İstanbul Beşiktaş'ta bulunur. Barbaros Hayrettin Paşa ünlü Türk donanmasının en iyi Kaptan-ı Derya ağlarından birisi olarak türbenin olduğu meydanda heykeli dikilmiştir.
