Neden evlilik yüzükleri daire şeklinde olur ve sol ele takılır?
Evlilik, birçok kültürde sol ele takılan bir yüzük ile temsil edilir. Eski çağlarda başlayan bu gelenek hiç de rastgele oluşmamış aksine oldukça romantik düşünülmüş diyebiliriz...
Sonsuz bir bağı anlatan evlilik, genelde bir yüzükle sembolleştiriliyor. Peki, bu yüzükler neden hep daire şeklinde ve sol ele takılıyor? Bu hikâyenin başlangıcı için biraz geriye gitmemiz gerekiyor...
Yüzüğün ilk nasıl bulunduğu ya da ona nasıl romantik anlamlar yüklendi bilmiyoruz fakat "evlilik yüzüğü" kavramının ilk ortaya çıkışı Mısırlılar'a dayanıyor.
Mısırlılar, bir dairenin, başlangıcı veya sonu olmamasıyla, sonsuzluğu temsil ettiğine inanıyordu. Yani; kare veya dikdörtgen bir yüzükte olan köşeler, evliliğin getireceği sonsuzluk bağına uymuyordu.
Bu inanış; Mısırlılar'dan, Romalılar'a geçti. Romalılar da evlilik bağını daire şeklinde bir yüzükle sembolize etti.
Gelelim, neden yüzüklerin sol yüzük parmağına takıldığına...Bu, aslında artık doğru olmayan bir bilgiden kaynaklanıyor.
Eskiler, yüzük parmağından geçen bir damarın direkt kalbe bağlandığına inanıyordu. Bu damarın geçtiği sol parmağa da sonsuzluğun simgesi olarak yüzük takıyorlardı.
Ancak bu eski ve yanlış bir inanış çünkü sol eldeki yüzük parmağında, kalbe giden herhangi bir damar bulunmuyor. Bu bilgi her ne kadar yanlış olsa da tüm dünya bugün bile eski ve bir o kadar da romantik bu inanışı sürdürüyor...
Yüzükler, evlilik için bir bağlılık sembolü olsa da Mezopotamya, Mısır, İran, Arap, Yunan ve Roma kültürlerinde bir statü göstergesi olmanın yanı sıra kendisiyle temasın özel ritüel gerektirdiğine inanılan bir obje olarak da geçiyordu.
Peki, yüzükler İslamiyet'te ve Türk toplumunda neyi ifade ediyordu? Türk İslam Ansiklopedisi, eski dönemlere ait bilgiler veriyor.
Türkler, İslâm öncesi dönemlerden itibaren yüzüğü nişan alâmeti olarak kullanmıştır. Bu yüzden, Türkçe’de nişanlanmak için “yüzük takmak”, nişanı bozmak için de “yüzüğü atmak” tabirlerleri kullanılıyor.
İslâmiyet’in ilk döneminden itibaren başta altın ve gümüş olmak üzere çeşitli madenlerden yapılan yüzükler hem mühür hem ziynet eşyası hem de nişan ve hâkimiyet belirtisi olarak kullanıldı.
Yüzüklerin üzerinde kullanılan mühürler; mülkünü işaretlemek, yetkisini belirtmek ve bazı objelerin kişiye özel olmasını sağlamak için kullanılıyordu. Aynı zamanda okuma yazma bilmeyen kişilerin de işini oldukça kolaylaştırıyordu.
Hz. Muhammed zamanında yüzüğün taşlı veya taşsız yüzükleri ziynet eşyası olarak kullanılıyordu. Hadis ve siyer kaynaklarında, Hz. Muhammed'in, mühür gibi kullandığı yüzüklerinin çeşitli maden ve taşlardan yapıldığı, üzerinde yazı veya şekillerin bulunduğu kaydedilir.
Hz. Muhammed yüzüğü kaşı avuç içine gelecek biçimde sağ veya sol elinin serçe parmağına takardı.
Yüzük; haberleşme, hediyeleşme, toplum içinde tanınma gibi amaçlar için de kullanılıyordu. Hz. Muhammed, kızı Zeyneb’i getirmesi için Mekke’ye gönderdiği Zeyd b. Hârise’ye bir yüzük hediye etmişti.
Hz. Muhammed'in erkekler tarafından kullanılan gümüş yüzüklerin 1 miskalden (4,722 gr.) daha ağır olmaması hususundaki tavsiyesi, gümüş yüzüklerin kafes tabanları oyularak imal edilmesini beraberinde getirmişti.
Ayrıca bu zamana kadar sürdürülen gelenekle zıt olarak; İslamiyet'te yüzüğün sağ ele takılmasını tercih eden ve Hz. Muhammed'den gelen rivayetler gereği serçe parmağı dışındaki parmaklara yüzük takılmasını mekruh sayan görüşlere de rastlanır.
