F klavye mi Q klavye mi?

F klavye mi Q klavye mi tartışması yeniden alevlendi. Türk Dili'ne uygun klavye standardını belirlemek için İhsan Sıtkı Yener'in çabalarıyla yapılan bilimsel araştırmalar neticesinde 1955'te "Standart Türk Klavyesi" olarak onaylanan F klavyenin geleceği yine gündemde. Hükümet F klavyeyi yaygınlaştırmak için girişimlere başladı. Artık burada üretilen veya ithal edilen bilgisayarların F klavyeli alternatifi de satışa sunulmak zorunda olacak. Ayrıca Milli Eğitim Bakanlığı, yeni neslin F klavyeye alışkın olarak yetişmesini sağlamak için projeler geliştirecek. Biz de uzmanlara sorduk...

HABERTURK.COM - HAKAN HASTAOĞLU hakanhastaoglu@haberturk.com

Hükümetin çabasını nasıl değerlendirmeliyiz? Gelecek nesil açısından teknoloji kullanımında rahatlık, kolaylık sağlar mı? Q klavyeye alışkın bireylerin hayatında bir değişiklik olur mu?

Şükrü Halûk Akalın / Türk Dil Kurumu Başkanı

"Bu çabayı son derece olumlu olarak değerlendiriyoruz. Bilgisayarlarda Türkçenin kullanılış hızını artıracak bir uygulamadır. Çünkü on parmak yazanlar en hızlı bir biçimde F klavyeyi kullanıyorlar. İki parmak yazan için sorun yok. İster F olsun ister Q nasıl olsa iki parmakla belirli bir hızda yazılıyor. Ama klavye F olursa hem on parmak yazmak daha kolaylaşacak hem de hızlanacak. Gelecek kuşakların da bilgisayarları Türkçede daha etkin ve hızlı kullanmalarını sağlayacaktır. Sanal klavyelerde on parmak kullanılamıyor ama harflerin yerinin bilinmesi açısından da klavyede ölçünleşme (standartlaşma) önemli. Q klavyeye alışan için başlangıçta belki bir sorun olacaktır ama on parmak yazmıyorsa kısa sürede F klavyeye uyum sağlanabilir. Önemli olan bizim için, Türkçe için, üretilmiş bir klavyenin yaşatılmasıdır."

Hakkı Öcal / Gazeteci - Bilgi Teknolojileri Uzmanı

"Habertürk'te, hükumetin F Klavye'nin yaygınlaştırılması için harekete geçeceği haberini heyecanla okudum; çünkü birtakım bilgisayar üretecilerinin ve onların Türkiye'deki ithalatçılarının Türkiye'ye dayattıkları Q klavye diye bilinen kepazeliğin böylece sonu gelebilir.

Nasıl bilgisayar, getirdiği büro otomasyonu ile yazı yazmaktan, veri tutmaya, verileri veya başka surette elde edilen bilgileri ihtiyaca uygun bir düzende sunmaya imkan sağlayarak verimliliğin alanını genişletti ise, F Klavye de bu verimliliğin derinliğini arttıracaktır.

Şimdiki genç bilgisayar kullanıcıları hatırlamaz, ama onların eline Q Klavye kepazeliğini tutuşturan ithalatçılar ve imalatçı kuklaları gayet iyi hatırlarlar: bir zamanlar daktilo denen alet varken, okullarda özellikle ticaret meslek liselerinde "10 parmakla yazı yazma" öğretilirdi. Klavye ile yazı yazar veya bilgi girirken 10 parmağını da kullanan insanlar çok daha verimli olur, çok daha iş üretebilirlerdi.. Ve bu kişilerde Karpal tuneli sendromu denen bilek rahatsızlığı da çok nadir görülürdü.

Ama Türkiye'nin çıkarlarını değil, kendi dar firma kazançlarını gözönünde tutan insanlar, Türkiye'de bilişim teknolojisinin sağlayacağı en büyük kazancın önünü, üç kuruş daha fazla kazanabilmek için, Q Klavyeleri ile tıkadılar.

Bu iş firmaların insafına bırakılarak çözülemez; kârı azamiye çıkartma çabası içindeki firma yöneticileri bu işi kendiliklerinden, iyi kalplerinin sonucu ve "Türkiye'de verimlilik artsın!" diye bir gayeyle, yapmazlar. Ayrıca, siyasetçilerin baştan beri yaptıkları yanlıştan dönerek, meseleyi "Onlar daha iyi bilir!" dedikleri teknokrat-bürokratların elinden alması gerekir. İlk bilgisayar ithalatından bu yana bürokrasinin bu işe sadece seyirci kaldığını üzülerek görüyoruz.

Bu bakımdan Habertürk'ün haberini büyük bir heyecanla okudum. Bu işi hükumet politikası haline getirmeye karar veren AKP'lileri kutluyorum."

Melih Bayram Dede / Yeni Şafak Teknoloji Editörü

"F klavyeye geçiş için önceki Milli Eğitim Bakanı Hüseyin Çelik döneminde önemi bir adım atılmıştı, ancak siyasi irade bunun arkasında duramadı/durmadı. Bakan Çelik'in yayınladığı bir genelgeyle, bakanlığa bağlı tüm birimlerde, Standart Türk Klavyesi (F klavye) kullanılacağı ifade edilmişti. Bu uygulanabilseydi, tüm eğitim kurumlarında F klavyeli eğitime geçilecekti. Bunun uygulanmadığı yetmezmiş gibi, öğretmenler için düzenlenen bilgisayar kampanyasında da F klavye tercihinin arkasında durulamadı. Aradan yıllar geçti ve bu konu çözümsüzlüğe doğru gitti. Şu andan sonra, HaberTürk.com'un duyurduğu bu F klavye hamlesi de bir süre konuşulur ve yine unutulur diye düşünüyorum. Q klavyeli bilgisayar ithal eden ve F klavyeli bilgisayar talebin için emek harcamaktan yana olmayan ve sadece çok kar etmeye odaklanmış bir bilgisayar sektörümüz varken, bunun hayata geçmesini, uygulanabilir görmüyorum. En iyi ihtimalle sadece okullarda kullanılan ve okul dışında geçerliliği olmayan bir klavye çeşidi olarak kalabilir F klavye. Umalım ben yanılayım."

Yurtsan Atakan / Akşam Gazetesi Teknoloji Editörü

Geç kalınmış olmasına rağmen çok yerinde ve doğru bir karar. Eğer somutlaşırsa AKP'nin sigara yasaklarıyla birlikte en doğru icraatlerinden biri olacak bu uygulama. Bir Türk standardı olan F klavyenin, uyduruk Türkçe Q klavyeye teslim edilmesinin nedeni bu konuda bir zorunlu standart konulmamasıydı. Yıllardır yazılarımda, TBMM'de Meclis Araştırma Komisyonu'nda savunduğumm bir şey bu. Katıldığım Meclis Araştırma Komisyonu çalışmalarından sonra bu yönde bir karar alınmıştı zaten, uyugulamaya geçmesi zaman aldı ama bu yolda nihayet somut bir adım atılmış olması çok sevindirici.

Hep savunduğum gibi Türkçe F klavye aslında bir sembol. Önem verilmediği, korunulmadığı takdirde kendi standartlarımızı, kendi değerlerimizi ne kolay kaybedeceğimizin bir simgesi. Çünkü F klavye bir Türk araştırmacısı İhsan Yener'in araştırma geliştirme çalışmalarının ürünü olarak çıkmış ve bilgisayarların hayatımıza girmeye başladığı yıllara kadar yaygın kullanım alanı bulmuş bir standart. Ne zaman ki bilgisayar ithalatı başlamış, bilgisayar ithalatçıları daha fazla kâr etmek için klavye maliyetlerini artırmayacak uyduruk bir klavye dizilişi olan Q Türkçe klavyeyi icat etmişler ve Sanayi Bakanlığı'nın da göz yummasıyla millete bu uyduruk klavyeli bilgisayarları pompalamaya başlamışlar. Uyduruk Q klavye böylece yaygınlaşmış ve zamanla Türkçe yazmaya en uygun harf dizilişine sahip F klavyenin yerini almış.

Şu anda aynı tehlike bizi cep telefonlarında ve taşınabilir diğer komünikasyon araçlarında bekliyor. F klavyeyi sadece bilgisayarda zorunlu hale getirmek yetmez, klavyesini dokunmatik ekranında taşıyan cihazlar dahil tüm klavyeli elektronik aletlerde F klavye zorunlu standart haline getirilmeli. Şu anda Türkiye'de satılan bu tip cihazların klavyesi uyduruk Q Türkçe klavyeden de daha uyduruk. Türkçe karakterleri yazmak çeşitli cambazlıklar gerektiriyor. Böyle olunca da kullanıcılar mesaj yazarken Türkçe karakterleri kullanmaktan kaçıp, "ğ, İ, ı, ü, ş" gibi harfler yerine aksak karşılıkları olan "g, I, i, u, s" harflerini kullanıyorlar. Eğer Türkçe F klavye standardı zorunlu kılınmazsa yakın bir gelecekte Türkçe alfabemiz de tarih olacak, Türkçe harfler kullanılmaz olacak.

Dünyanın çoğu ülkesinde Q klavye kullanılıyor yaygın olarak, F klavyeyi bırakıp Q kullanalım savunması da saçma. Aynı mantıkla bakacak olursak dünyanın çoğu ülkesinde de İngilizce konuşuluyor yaygın olarak, Türkçeyi bırakıp İngilizce konuşalım demekten farkı yok bu savununun.

Necla Dalan / Vatan Gazetesi Teknoloji Editörü

"Ben 20 senedir mesleğin içinde biri olarak zaten F klavye kullanıyorum. Yeni nesille karşılaştırıldığında farklı karşılanabilir ama ben F kalvye kullanılmasından yanayım. Yıllarca okullarda bize böyle öğretildi. Üniversitede de biz F klavye gördük. Ben laptop aldığım zaman sticker yapıştırmak zorunda kalıyorum. Çünkü Q klavyeye alışamadım bir türlü çünkü aldığım eğitim de onu gerektiriyor. Bence doğru bir karar. Milli Eğitim Bakanlığı'nın okullarda F klavyeyi yaygınlaştırması da bence çok mantıklı ve doğru bir karar. Belki Q ile başlamış olsam ben de Q'yu daah rahat kullanacağım ama ben 1989 yılı üniversite girişli olduğum için, o dönemde İstanbul Üniversitesi Basın Yayın Yüksekokulu'nda F klavye ile daktilo dersleri veriliyordu. İlk başladığım gazetede de daktilo vardı ve yine F klavyeydi. Gazeteler yavai yavaş otomasyona geçtikleri zaman da yine biz eskiden gelen gazeteciler olarak, ben hala gazetede F klavye kullanıyorum, F klavye kullandık. Çalıştığım bütün gazetelerde F klavye kullandım. Süreç ister istemez bizi F klavyeye yönlendirdi. Bakmadan F klavye kullanabilirim ama Q klavyede ise harflerin, noktalama işaretlerinin yeri hatta bazı durumlarda rakamların yerinin bile değişik olması işimi zorlaştırıyor. Kullanabilirim ama aynı şekilde hızlı ve verimli çalışma imkanı vermez bana.

Yurtdışına çıktığın zaman zor oluyor ama yurtdışında her yerde Q klavye aynı değil. Ülkelere göre Q klavyedeki tuşlar da yer değiştiriyor. En son Barselona'da GSM Kongresi'ne gittim. 200 tane bilgisayarın olduğu basın odası vardı. Q klavye görünüyor ama Macaristan'ın, Polonya'nın klavyeleri ayrı. Hepsi Q olarak görünüyor ama ülke ülke değişiklikler var. Brüksel'de basın odasında da Q görünüyor ama ülke ülke işaret koyuyorlar. Bu açıdan bana göre çok büyük bir handikap değil.

Gelecek nesil açısından objektif olmak gerekirse bir kolaylık sağlamaz. Dünyaya entegrasyona göre bakıyorsanız olaya, şimdiki çocuklar baştan Q klavyeyi öğrendikleri için onların Q ile devam etmesi çok daha mantıklı. Ama şirketler F klavyeyi kullanan insanları da düşünmeli. Ben sticker yapıştırmak zorunda kalmamalıyım. Yeni neslin ise gelecejk açısından bakarsanız Q klavyede kalmasını daha mantıklı buluyorum. Gelen cep telefonları Q klavyeye göre organize ediliyor. Şirketleri ikna etmeniz de çok zor, BlackBerry ve iPhone'a Türkçe'ye F klavye ile yap diyemezsin. Çojk büyük sayılar vermen lazım, garantisini vermediğin sürece bilgisayar üreticisine bunu çok yaptıramazsınız. Gelecek nesli düşünürsek Q klavye çocuklar için daha makul. F klavyeye alıştırcaklarsa da sonuşta onun teknik altyapısını oluşturmaları lazım. İthalatta sınırlama getirmeleri lazım, firmaları F klavye yapmaya ikna etmeleri lazım. Yurtdışı konusu önümüze geldiğinde de "Kaç Türk yurtdışında uzun vadeli kalabiliyor?" mantığını geliştirebilirler.

Aslında zor bir durum. Benim açımdan F klavyeli laptop almak iyi ama yeni nesil F klavye gördüğü zaman benim Q klavye gördüğüm zaman olduğu gibi kala kalıyor, nasıl kullanacağım diye zorlanıyorlar."

Sevan Nişanyan / Gazeteci - Yazar

"Cahil insanların boş hayalidir. Başarılı olması ihtimali çok zayıftır. Dünyadan haberi yok bunların. O yüzden böyle şeylerle oyalanıyorlar. Q klavye o kadar yerleşmiştir ki, uluslararası standartların o kadar getirdiği birşey ki, o kadar alışılmıştır ki, böyle birşeyin altından kalkamazlar. Kendilerini Microsoft'tan daha güçlü zannediyorlar. Hayal kuruyorlar. Olumlu bir gelişme olarak görmüyorum ama gerçekleşme ihtimali olmadığı için boş işlerle oyalanıyorlar."