Kanserin yayılma nedenlerinin en önemlisi oksijen eksikliği mi?
Türkiye'deki tanınmış kanser uzmanı akademisyenler yorumladı
Serkan AKKOÇ / HT GAZETE
Kuzeydoğu Boston Üniversitesi bilim insanlarından Stephan Hatfield, 4 Mart 2015 tarihli Science Translational Medicine adlı bilimsel dergide yayımlanan makalesinde kanser hücrelerinin agresif bir şekilde büyüyerek yayılmasını oksijen yetersizliğine bağladı. Hatfield'a göre ormanlık bölgelerde yaşayan insanların kansere yakalanma ve yakalandığı kanserin vücutta hızla ilerleme ihtimali ormansız bölgelerde, şehirlerde yaşayanlara göre daha düşük. Türkiye'deki tanınmış kanser uzmanı akademisyenler çalışmaya genelde temkinli yaklaşmayı tercih ederek düşüncelerini söyledi.
‘Mantık geçerli ama bilimsel değil’
İst. Ünv. Onkoloji Ens. Prof. Dr. Yavuz DİZDAR:
Mantık olarak kesinlikle geçerli ama bilimsel olarak hatalı bir yaklaşım. Bilim açısından zaaf gösterse de, karbondioksit ya da oksijenin az olması durumu insan kanserlerinin uyarılmasında ya da hızlanmasında tetikleyici bir faktör olabilir. Kanser hücreleri, karbondioksitten ya da oksijenin azlığından faydalanıyor. Bu onlarda bir büyüme etkisi yaratıyor. Ama deneysel ortamda fareler üzerinde yapılan çalışmaların insana doğrudan adapte edilebilmesi ayrı çalışmayı gerektirir. Böyle bir değerlendirmeyi yaparken diğer tüm faktörlerin de ekarte edilmesi lazım. Mesela beslenme, hava ve oksijen gibi en önemli faktörlerden biri. Böyle bilimsel bir çıkarıma gidebilmek için köyde yaşayanlarla şehirde yaşayanların aynı şeyle beslendiklerini garanti etmek zorundasınız. Oksijeni tek faktör olarak nitelendiremeyiz. Oksijen olması durumunda metabolizma değişiyor. Hastalara bazen ‘hiperbarik oksijen tedavisi’ denilen bir uygulama yapıyoruz. Yüksek oksijen konsantrasyonu aldığınızda yaptığınız tedavinin etkinliği de artıyor. Bu bilinen bir şey. Sadece hastaların değil, bütün insanların zengin oksijenli ortamda, klimatize edilmemiş havada yaşamaları gerekiyor.
Prof. Dr. Gökhan DEMİR:
‘Oksijen yeterli olsaydı kanseri tedavi edebilirdik’
Oksijenasyon ve kanser dokusu arasındaki ilişkiyi zaten biliyoruz. Ama çevredeki oksijenle bunun arasında bir ilişki yok. O nedenle öyle olsa hiperbarik oksijen tedavisi ile kanseri tedavi etmek mümkün olurdu. Tümör hücrelerinin oksijenle bire bir büyümeleri arasında bir ilişki var. Bunu biliyoruz ama çevresel faktörler bunda çok belirleyici değil. Çevresel pekçok faktörü de hesaba katmak lazım. Çevre kirliliğinin olmaması, yaşam şartlarının daha rahat olması... Sadece oksijen ile ilişkilendirmek doğru bir yaklaşım değil. ‘Çevresel faktörleri de hesaba katmak lazım’
‘Kanserde tedavi yöntemi değişmez’
Türk Kanser Araş. ve Sav. Kur. Bşk. Prof. Dr. Şuayip YALÇIN:
İnsan organizması çok değişik mekanizmalara sahip. Her birey için, her tümör için daha fazla oksijen vermenin, çevreden daha fazla oksijen almasını sağlamanın tedaviye olumlu yönde bir etkisi olmaz. Şu anki bilimsel veriler onu göstermiyor. Deney ortamında yapılan bazı gözlemlerin, oksijen basıncıyla kanser hücresinin değişik, farklı davranmaya başlaması mümkün olabilir. Ancak bunun insanlardaki kanserlerde uygulanması pek mümkün değil. Bu makalenin kanser tedavi yöntemlerimizi değiştirecek, hastalıkta çığır açacak bir çalışma olduğunu düşünmüyorum. Temiz havada, ormanlık bölgede, çevre kirliliğinin olmadığı yerlerde yaşayan insanlarda kanserin yayılım hızının, şehirdekilere göre düşük olacağını söyleyemeyiz. Eğer gerçekten temiz bir çevre varsa kansere yakalanma oranı azalabilir ancak kanserin yayılım hızını yavaşlatacağını söyleyemeyiz. Tümör öyle bir yerdedir ki; oraya oksijen işlemiyordur. Kanser çok faktörlü ve uzun bir sürecin bir sonucu.
Onkoloji Uzm. Prof. Dr. Muhit ÖZCAN:
Kanserin bir milyon tane sebebi sayılabilir. Kanser bir tane hücrenin bir tane noktasında başlıyor. Genetik materyaldeki bir bozulma arkasındaki şeyleri getiriyor. İnsan vücudunda bu bozulan hücrelerle mücadele eden bir kalite kontrol sistemi var. Bu kalite kontrol hücreleri, tümörle savaşan hücreler; ekstra oksijenle daha güçlü hale geliyorlar. Ancak bu her zaman, her hastada geçerli olmaz. O halde bu yaklaşım tedavi için belirleyici bir nokta değildir. Ormanlık yerde yaşayan insanların şehirlerde yaşayanlara oranla daha az kansere yakalanacağını söyleyemeyiz. Bazı kanserler var ki; çiftçilerde çok görülüyor. Şimdiye kadar “Kanser vakaları ormanlık bölgelerde daha az görülür” diye bir bilgiye denk gelmedim. Bugün için böyle bir veri yok. ‘Her zaman geçerli değil’
