Amazon yerlilerine Türk formülü!

CEYDA ERENOĞLU / HT GAZETE

cerenoglu@htgazete.com.tr

Karaciğer hastalıklarının karaciğer dışı belirtilerinin santral sinir sistemi kaynaklı olduğunu gösteren Türk profesör bu çalışmasıyla ülke sınırlarını aşarak Brezilya’da yaşayan Amazon yerlilerinin sağlığına bile büyük katkı sağladı.

Bu yıl 13’üncüsü düzenlenen Bayındır Tıp Ödülleri’nde “Bilim Ödülü’’nü kazanan Ankara Üniversitesi Gastroenteroloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cihan Yurdaydın, çalışmasıyla karaciğer hastalıklarının karaciğer dışı belirtilerinin (karaciğer hastalığına bağlı halsizlik, kaşıntı ve karaciğer koması vb.) esas olarak santral sinir sistemi kaynaklı olabileceğini gösterdi. Özellikle santral serotoninerjik ve opyaterjik sistemlerin rolleri konusunda çalışan Yurdaydın, son 15 yıl içinde viral hepatite yöneldiğini, delta hepatit hastalığının Türkiye’yi yakından ilgilendiren bir sorun olması nedeniyle çalışmalarını bu konuda yoğunlaştırdığını söylüyor.

GERİ KALMIŞ BÖLGELER

Delta hepatit bir viral hepatit türü olarak adlandırılıyor. Viral hepatit halk arasında, “bulaşıcı sarılık” anlamına geliyor. Viral hepatitler arasında Türkiye’de en sık görülenin, Hepatit A olduğu belirtiliyor. “A hepatitle genelde erişkin yaşa gelmeden karşılaşmaktayız” diyen Yurdaydın, A hepatitin akut hepatite yol açtığını ve kronikleşmediğini söylüyor. Buna karşın B, C ve D hepatitler kronikleşip; siroz, karaciğer kanseri ve karaciğer yetmezliğine yol açabiliyor. Bu tür komplikasyonlar geliştiğinde bazen tek çarenin karaciğer nakli olduğunu belirten Yurdaydın, Türkiye’de bunlar arasında en sık görülenin kronik B hepatit olduğuna ve bunu kronik C hepatitin izlediğine dikkat çekiyor.

Hepatit D veya delta hepatit ancak B hepatit varlığında hastalık yapıyor. Soruna en çok sosyo-ekonomik olarak daha az gelişmiş bölgelerde (Güneydoğu ve Doğu Anadolu Bölgeleri) rastlanıyor. “Güneydoğu Anadolu’da Hepatit B’ye bağlı sirozların neredeyse yarısı, kronik hepatitlerin ise yaklaşık dörtte biri delta hepatite bağlıdır” diyen Yurdaydın, delta hepatitin ancak B hepatit varlığında hastalık yapmasına rağmen, B hepatitte etkili olup ağızdan hap olarak alınan ilaçların bu sorunda etkisiz kaldıklarını söylüyor. Delta hepatit, viral hepatitler arasında en hızlı seyredeni olarak görülmesine rağmen hepatit alanında son 15 yıldaki baş döndürücü ilaç geliştirme çalışmalarından pratik olarak hiç pay almıyor.

KARACİĞER YETMEZLİĞİ

Tüm viral hepatitler için geçerli kural delta hepatit için de söz konusu oluyor. Bu sorunun tedavisinin daha kolay olduğu, hastalığın erken evrelerinde genelde belirti vermediği, ileri evrede ise tedaviye geç kalındığı belirtiliyor. Tedavi edilmemesi halinde hastalarda karaciğer sirozu, karaciğer kanseri ve karaciğer yetmezliği gibi sorunlar gelişiyor ve bu hastalar kaybedilebiliyor.

KAPSAMLI ÇALIŞMADA TÜRK İMZASI

Türkiye'de Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden yapılan ve Almanya iş birliği ile gerçekleştirilen yayınların delta hepatit tedavisi ile ilgili dünyadaki en geniş katılımlı çalışma olduğu ve bu hastalığa olan ilgiyi artırdığı belirtiliyor. Bunun sonucunda Brezilya'da delta hepatit tedavisi sosyal güvenlik kapsamına alınıyor ve Türkiye’nin Brezilya’daki Amazon yerlilerinin sağlık sorununun ele alınmasına katkısına dikkat çekiliyor.