En şaşırtıcı bağımlılıklar
Bağımlılık sadece uyarıcı maddelere olmaz...
Telefon veya bilgisayarınızda günde kaç saat oyun oynuyorsunuz? Lezzetli bulduğu bir yiyeceği her gün yerim diyenler, her fırsatta alışveriş merkezlerinde saatlerce vakit geçirmek için can atanlar çoktan bir bağımlıya dönüşmüş olabilirler. Oldukça masum görünen sevdiğiniz bu aktivitelerin altında bir bağımlılık yatıyor olabilir mi? İlgi duyduğunuz şeylerin bağımlılığa dönüşmesini engellemek için öğrenmeniz gereken yaygın davranışsal bağımlılıkları sizler için derledik.
Cinsel Bağımlılık
Cinsel aktivite bağımlılığı, uyuşturucu, alkol ve hatta kumar gibi bağımlılıkların tedavi yöntemlerine benzer şekilde tedaviler gerektiren bir durumdur. Bu bağımlılığın belirtileri durumun risk ve sonuçlarına aldırmadan kontrolün kaybedilmesiyle görülebilir.
İnternet Bağımlılığı
Psikologlar genellikle internet bağımlılığının gerçek bir bağımlılık olduğunu düşünmüyor fakat bu durum bazı insanlar için gerçek bir sorun olabilir. İnternet bağımlılığına bağlı kontrol kaybı hem iş yerinde hem de evde olumsuz sonuçlara yol açabilmektedir. Yapılan bir çalışmada internetin bazı kişilerin günün 11 saatini işgal edebildiğini göstermekte. Diğer çalışmalar ise internet kullanıcılarının 6-14 saat arasında etkilendiğini ve bilgisayar başında geçirilen sürenin artmasının internet bağımlılığına yol açtığını göstermektedir.
Alışveriş Bağımlılığı
Kontrolden çıktığı zaman (gerçek bir bağımlılığa göre) kontrol bozukluğu olarak kabul edilen bir başka davranış türüdür. Ürünleri satın almadığınızda üzülüyor, aldığınızda ise suçluluk duygusu hissediyor musunuz? Dolabınızda alıp giymediğiniz, üzerinde hala fiyat etiketleri duran giysiler var mı? Eğer böyleyse bir alışveriş bağımlısı olabilirsiniz. Yapılan çalışmalar, alışveriş bağımlılığının hem mali hem de kişisel olarak kadınları erkeklerden daha fazla etkilediğini ve büyük sorunlara yol açtığını göstermektedir. Tedavisi nasıl olmalıdır? Alışveriş bağımlılığı tedavisi genellikle bir danışman veya davranışsal terapi tedavisi gerektirir.
Video Oyunu Bağımlığı
Ellerinizi oyun konsollarından çekmek istemiyor musunuz? Yapılan araştırmalar video oyunu bağımlılığının erkeklerde en sık görülen bağımlılıklardan olduğunu göstermekte. Yakın zamanda yapılan bir çalışma ise 8 ve 18 yaşları arasında her 10 kişiden birisinin video oyunu bağımlısı olduğunu göstermekte. (Online oynanan video oyunları ise normalden daha fazla gerçekçi geldiği için daha çabuk bağımlılık yapabilir). Eğer video bağımlısıysanız bir danışmandan destek almalı veya davranışsal terapi desteği görmeniz gerekebilir.
Estetik Operasyon Bağımlılığı
Bazı insanlar görünüşlerini değiştirmek için defalarca bıçak altına yatıyor. Aslında, estetik operasyona eğilimli olan insanlar istedikleri operasyonları geçirmek için doktor doktor gezinerek istediğini kabul ettirebilecekleri bir dermatolog veya plastik cerrah bulmayı saplantı haline getirmekte. Gerçek şu ki, bu tarz insanlar beden dismorfik bozukluğundan estetik operasyonlardan daha fazla acı çekmekte, psikolojik olarak bu şekilde hissetmektedir. Beden dismorfik bozukluğu olan kişiler, görünümlerini çirkin bulmakta veya deforme oldukları fikri üzerinde aşırı durmaktadır.
Gıda Bağımlılığı
Amerikalı vatandaşların büyük bir kısmı, yıllardan beri gıda bağımlılığını reddetmekte veya bunun bir “bozukluk/bağımlılık” olduğunu kabullenmek istememektedir. Olayın aslı şu ki, ABD’de yetişkinlerin yaklaşık yüzde üçü yeme bozukluğu yaşamaktadır. Belirtiler, duyguları hafifletmek için yemek yeme, yalnız hissettiğinde yemek yeme ve daha sonrasında suçlu hissetme olarak görülmektedir. Yemek yeme bozuklukları olan insanlar için yukarıdaki belirtiler dahilinde gıda tüketimi bir ilaç olmak yerine, gerçek bir bağımlılığa işaret etmektedir. Yemek yeme bozukluklarının nedeni bilinmemektedir, fakat muhtemelen bu bağımlılık depresyonla bağlantılı olabilmektedir.
Adrenalin Bağımlılığı
Heyecan arayanların çoğu uyuşturucu bağımlılığı ile benzer belirtileri paylaşmaktadır; adrenalin bağımlılığı olanlar hava dalışı veya kaya tırmanışı olsun aynı seviyede heyecan hissetmek için daha da tehlikeli maceralar aramaktadır. Yapılan çalışmalar adrenalin bağımlılığına işaret eden eylemlerin beyinde uyuşturucu bağımlılığına benzer şekilde uyarıldığını göstermektedir.
Kumar Bağımlılığı
Kumar bağımlılığı, tüm davranışsal bağımlılıklar bir yana uyuşturucu ve alkol bağımlılığına en yakın olan bağımlılıklardan. Amerikan Psikiyatri Birliği, şu anda kumar bağımlılığını bir kontrol bozukluğu olarak değerlendirmesine rağmen, birlik bu konunun ciddi bir bağımlılık bozukluğu olarak yeniden sınıflandırılması gerektiğini düşünüyor. Aslında, yapılan çalışmalar kumar bağımlılığının uyuşturucu bağımlılığı gibi beynin aynı bölgelerini aydınlattığını göstermektedir. Kompulsif kumar oynamanın tedavisi genellikle uyuşturucu ve alkol bağımlılığı tedavileriyle aynı tip tedaviler içermektedir.
