Mustafa Kemal, Meclis’in namazlarla, dualarla açılmasını emretmişti

Murat BARDAKÇI / GAZETE HABERTÜRK

Bugün, Büyük Millet Meclisi’nin açılışının 96. yıldönümü... Meclis’in 23 Nisan 1920’deki açılış merasiminin ne şekilde yapıldığı konusunda bugüne kadar çeşit çeşit iddialar ortaya atıldı. Bir kesim törenin sadece resmî nutuklardan ibaret kaldığını ileri sürerken, bir başka kesim de Meclis’in namazlarla, dualarla, hatimlerle ve kurbanlarla açıldığını, yani törenin tamamen dinî bir hava içerisinde düzenlendiğini söylediler.

İlk Meclis’in 1970’li senelerde hayatta bulunan üyelerinden bazıları da açılışta dinî törenlerin yapıldığını anlatıyorlardı. Ama, törenlerin şekli konusunda Mustafa Kemal Paşa’ya ait olan ve Nutuk’un eski harflerle ilk baskısında matbaa harfleriyle ve sadece maddeleri yeralan emrin orijinalinin görüntüsü bugüne kadar yayınlanmadı.

ASLI, GENELKURMAY’DA

Bugün bu sayfada, Mustafa Kemal Paşa’nın Meclis’in açılışından iki gün önce, 21 Nisan 1920’de Anadolu’daki bütün askerî birlikler ile sivil idarecilere gönderdiği ve açılıştan önce yapılması gereken dinî merasimlerin ne şekilde icra edileceğini ayrıntıları ile yazdığı emrinin aslı ile tam metnini yayınlıyorum.

Çağdaş Türkiye’nin kuruluş belgelerinden olan ve Mustafa Kemal Paşa’nın 20. Kolordu Kurmay Başkanlığı Birinci Şubesi vasıtası ile ve 607 numara ile gönderdiği emrin orijinali, kısa adı ATASE olan askerî arşivde, yani Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüd Daire Başkanlığı’nda muhafaza ediliyor. Belgenin renkli fotoğrafı, bana ATASE’ye geçen sene yaptığım bir ziyarette ATASE Daire Başkanı Tuğgeneral Necdet Tuna tarafından hediye edilmişti. Dolayısı ile Necdet Paşa’ya bu son derece önemli belgenin yayınını sağladığı için burada tekrar teşekkür ediyorum.

Mustafa Kemal Paşa’nın, Anadolu’nun hemen her tarafındaki askerî ve mülkî erkâna gönderdiği emrin orijinal dili ile olan tam metni, yan taraftaki kutuda yeralıyor. Paşa’nın yapılması gereken merasimler hakkında belgede yeralan talimatlarını, aşağıda günümüzün Türkçesi ile ve maddeler halinde sıralıyorum:

1. Allah’ın cömert ihsanı ile Nisan’ın yirmiüçüncü cuma günü, cuma namazından sonra Ankara’da Büyük Millet Meclisi açılacaktır..

SANCAK VE SAKAL-I ŞERİF

2. Vatanın istiklâli, hilâfet ve saltanatın kurtarılması gibi en mühim ve hayatî görevleri ifâ edecek olan Büyük Millet Meclisi’nin açılış gününü Cuma’ya tesadüf ettirmekle o günün mübarek olmasından istifade için açılıştan önce bütün milletvekilleri ile Hacı Bayram Velî Câmi-i Şerîfi’nde Cuma namazı kılınarak Kur’an’ın nurlarından ve salâttan feyzalınacaktır. Namazdan sonra sakal-ı şerif ve sancak-ı şerif taşınarak daireye gidilecektir. İçeriye girilmeden önce bir dua okunacak ve kurbanlar kesilecektir. Tören sırasında camiden Meclis’e kadar Kolordu Kumandanlığı tarafından askerî birliklere özel tertibat aldırılacaktır.

3. O günün kudsiyetini sonsuza kadar ulaştırmak maksadıyla bugünden itibaren vilâyet merkezinde Vali Beyefendi Hazretleri’nin düzenlemesi ile hatim indirtilip Buhârî-i Şerîf okutulacak, hatmin geri kalan kısmı Cuma namazından sonra Meclis’in önünde tamamlanacaktır.

TBMM'nin temeli 1939'da böyle atıldı

‘ALLAH’A YALVARIYORUZ’

4. Kutsal ve yaralı vatanımızın her köşesinde aynı şekilde bugünden başlayarak Buhârîler okunup hatimler indirilecek, Cuma günü ezandan önce minarelerde salâvâtlar getirilecek, hutbede halifemiz padişahımız efendimizin (Sultan Vahideddin’in) ismi zikredilirken padişahın ve teb’anın biran önce kurtulup saadete ermesi duası da ilâveten okunacaktır. Cuma namazının kılınmasından sonra hatim tamamlanarak hilâfet ve saltanat ile vatanın her tarafının kurtulması maksadıyla yapılan millî çalışmaların önemi ve kutsallığı, milletin her ferdinin vekillerinden meydana gelen Büyük Millet Meclisi’nin yapacağı vatanî vazifeyi ifa mecburiyeti hakkında öğütler verilecektir. Daha sonra halîfe ve pâdişâhımızın, din ve devletimizin, vatan ve milletimizin kurtuluşu, selâmeti ve istiklâli için dua edilecektir. Bu dinî ve vatanî merasimin tamamlanıp camilerden çıkılmasından sonra Osmanlı topraklarının her tarafından hükümet makamına gelinerek Meclis’in açılmasından dolayı resmî tebrikler sunulacaktır. Yine her tarafta Cuma namazından önce uygun şekilde Mevlid-i Şerîf okunacaktır.

5. İşbu tebliğin hemen yayınlanıp gönderilmesi için bütün vasıtalara başvurulacak ve hızlı bir şekilde en ücra köylere, en küçük askerî kıt’alara ve memleketin bütün kuruluşlarına ve müesseselerine yollanması sağlanacaktır. Ayrıca büyük levhalar hâlinde her tarafa asılacak ve mümkün olan yerlerde bastırılıp bedava olarak dağıtılacaktır.

6. Cenâb-ı Hak’ka tam bir muvaffakiyet için niyaz edip yalvarıyoruz.

Temsil Heyeti adına Mustafa Kemal”.