5 il dolardan vazgeçemedi, 'liralaşma' hedefini tutturamadı
BDDK verilerine göre 2022 sonu itibarıyla bankalardaki toplam mevduat 4 trilyon 86 milyar liraya ulaştı. Bu rakamın yüzde 46.1'ini döviz tevdiat hesapları oluşturdu. Sadece yurtiçi yerleşiklerin bankalardaki mevduatlarına bakıldığında ise oran yüzde 43.6 olarak kayıtlara geçti. Yurtiçi yerleşiklerin yabancı para cinsi mevduatlarının toplam mevduattaki oranı 2021'e göre 19.6 puan geriledi. Böylece Merkez Bankası'nın liralaşma stratejisi kapsamındaki yüzde 50'lik TL mevduat hedefi tutturuldu. Bunda 1.4 trilyon lirayı aşan KKM ürünü etkili oldu. İller bazında bakıldığında ise sadece Aksaray, Nevşehir, Yozgat, Kırşehir ve Antalya'da döviz hesaplarının oranı yüzde 50'nin üzerinde kaldı. Aksaray yüzde 57.7 ile döviz hesaplarının toplam mevduat içerisinde en yüksek orana sahip olduğu il olarak öne çıktı. İstanbul'da söz konusu oran yüzde 46.5'te, Ankara'da ise yüzde 38'de kaldı. 2022 sonu itibarıyla DTH oranının en düşük olduğu il ise yüzde 19.4 ile Bitlis oldu
BDDK Aralık 2022'ye ilişkin bankacılık sektörü verilerini açıkladı. Buna göre 2022 sonu itibarıyla bankalardaki toplam mevduat 8 trilyon 861 milyar liraya ulaştı. Mevduat toplamı 2022 sonunda 2021 sonuna göre yüzde 67.1 yükseldi.
Toplam mevduatların 4 trilyon 86 milyar lirasını yani yaklaşık yüzde 46.1'ini yabancı para cinsi mevduatlar oluşturdu. Sadece yurtiçi yerleşiklerin mevduatlarına bakıldığında ise bu oran daha da düştü.
Yurtiçi yerleşiklerin mevduat toplamı geçen yıl sonu itibarıyla 8 trilyon 253 milyar TL olurken yabancı para cinsi mevduatların oranı yüzde 43.6 olarak kayıtlara geçti. Yurtdışı yerleşiklerin 607 milyar 479 milyon liralık toplam mevduatının yüzde 80'ini ise yabancı para cinsi hesaplar oluşturdu.
2021 SONUNDA YÜZDE 63'ÜN ÜZERİNDEYDİ
Son veriler ekonomi yönetiminin ve Merkez Bankası'nın 'liralaşma stratejisi' kapsamında attığı adımların etkisini gösterdiğini ortaya koydu. 2021 sonunda yurtiçi yerleşiklerin toplam mevduatı 4 trilyon 973 milyar TL seviyesindeydi ve bunun 3 trilyon 140 milyar lirasını yani yüzde 63.2'sini yabancı para cinsi mevduatlar oluşturuyordu.
Dolayısıyla Kur Korumalı Mevduat (KKM) gibi ürünler ve bankaları TL mevduata yönlendiren uygulamalar 1 yılda yurtiçi yerleşiklerin yabancı para cinsi mevduat oranının 19.6 puan gerilemesini sağladı.
2023'ÜN İLK YARISINDA HEDEF YÜZDE 40
Merkez Bankası tarafından 7 Ocak'ta yapılan açıklamada 2022 yılında açıklanan mevduatta yüzde 50 liralaşma hedefine ulaşıldığı belirtilerek 2023 yılı Para Politikası ve Liralaşma Stratejisinde, yılın ilk yarısı için mevduatta liralaşma hedefinin yüzde 60 olarak belirlendiği hatırlatıldı.
Bu kapsamda Merkez Bankası'nın, bankalardaki döviz mevduatıyla ilgili yeni düzenlemesi 1 Ocak 2023'te yürürlüğe girdi. Düzenlemeyle bankalara mevduatın yüzde 60'ını TL, yüzde 40'ını döviz olarak tutma hedefi getirildi. Söz konusu oranı tutturmayan bankaların, toplam mevduatın yarısını aşan dövizin yüzde 7'si kadar fazladan menkul kıymet tesis etmesi zorunluluğu getirildi.
Geçen yıl nisan ayında yabancı para mevduat/katılım fonu zorunlu karşılık oranlarının gerçek kişi dönüşüm oranına göre farklılaştırılmasına, bu çerçevede dönüşüm oranı yüzde 5’in altında kalan bankalara ilave 500 baz puan yüzde 5 ile yüzde 10 arasında olan bankalara ilave 300 baz puan zorunlu karşılık uygulanmasına karar verilmişti.
76 İLDE HEDEF TUTTU
Merkez Bankası bankaları TL mevduatlarına yöneltirken yüzde 50'lik hedefin 81 ilin 76'sında tutturulduğu görüldü. BDDK verilerine göre Aksaray, Nevşehir, Yozgat, Kırşehir ve Antalya'da ise 2022 sonu itibarıyla döviz tevdiat hesaplarının (DTH) toplam mevduatlar içerisindeki oranı yüzde 50'nin üzerinde kaldı.
AKSARAY İLK SIRADA
Söz konusu oran Aksaray'da yüzde 57.6, Nevşehir'de yüzde 53.5, Yozgat'ta yüzde 53.4, Kırşehir'de yüzde 52.1, Antalya'da ise yüzde 51.5 olarak kayıtlara geçti.
Toplam mevduatın 3 trilyon 672 milyar lira ile en yüksek olduğu il olan İstanbul'da yabancı para cinsi mevduatların oranı yüzde 46.5 oldu. Toplam mevduatın 1 trilyon 311 milyar lira olduğu Ankara'da ise
2022 sonu itibarıyla illere göre toplam mevduatlar ve yabancı para (YP) mevduatları:
EN DÜŞÜK ORAN BİTLİS'TE
2022 sonu itibarıyla DTH oranının en düşük olduğu il ise yüzde 19.4 ile Bitlis oldu. Bitlis'i yüzde 26.9 ile Şanlıurfa, yüzde 27.5 ile Ardahan, yüzde 28.6 ile Van ve yüzde 29.2 ile Diyarbakır takip etti.
2022 yılında DTH'ın toplam mevduattaki oranı 81 ilin tamamında geriledi. DTH oranının yüzde 57.7 ile en yüksek olduğu Aksaray'da 2021'de söz konusu oran yüzde 71 seviyesindeydi.
EN SERT DÜŞÜŞ KARABÜK'TE
2022'de 2021'e oranla yaşanan değişimlere bakıldığında en hızlı gerilemenin ise Karabük'te yaşandığı görüldü. Karabük'te DTH'ın toplam mevduattaki oranı söz konusu dönemde yüzde 74.2'den yüzde 40.7'ye düştü. Bu, 33.4 puanlık bir gerileme anlamına geliyor. Oransal olarak düşüşte Karabük'ü Gaziantep, Kastamonu ve Bursa takip etti.
Yabancı para mevduatlarının toplam mevduat içerisindeki oranları:
ÖNCEDEN 'LİRALAŞAN' KİLİS'TE HAFİF GERİLEME
En az düşüşün yaşandığı illere bakıldığında ise 2021'de bu şehirlerde halihazırda DTH oranının ortalamanın altında olduğu görüldü. Kilis'te DTH oranı 1.8 puan düşüşle yüzde 42.4'e geriledi. Ancak Kilis'te 2021 yılında daha Merkez Bankası liralaşma hedefini koymadan önce DTH oranı 44.2 seviyesinde bulunuyordu.
KKM 1.4 TRİLYON LİRA
TL mevduata dönüşte geçen yıl KKM hesapları önemli bir rol oynadı. KKM'de zirve 11 Kasım haftasında 1 trilyon 474 milyar 441 milyon TL ile görülmüştü. 2022 sonu itibarıyla KKM'de 1 trilyon 415 milyar TL birikti.
BDDK'nın son yayımladığı verilere göre hesaplarında biriken miktar 20 Ocak haftasında 12 milyar 231 milyon liralık artışla 1 trilyon 385 milyar 645 milyon liraya yükseldi. Böylece 2022 sonunda düşüş eğilimi gösteren KKM hesaplarında yükseliş 2. haftasına girdi. 2 haftada KKM hesaplarında toplam 15 milyar 636 milyon liraya ulaştı.
