Libya bütünlüğünü koruyabilecek mi?

HABERTURK.COM DIŞ HABERLER SERVİSİ

LİBYA'DA BİRLİK BÜTÜNLÜK SORUNU

Libya'da özellikle başkent Trablus'un düşmesinin ardından, ülkenin geleceğine dair yapılan analizlerde giderek artan bir kaygı gözleniyor. Bu kaygının merkezinde ise Libya Ulusal Geçiş Konseyi'nin ülkeyi temsil gücüne dair olan şüphe ve buna bağlı olarak iç savaş sonrasında ülkeyi birlik ve bütünlük içersinde reformlarla kavuşturup kavuşturmayacağı sorusu var.

The Economist ''The Birth of Free Libya'(Özgür Libya'nın Doğuşu) adlı makalede bu soruna parmak basıyor ve özellikle de Libya halkının tümünü temsil edecek bir liderliğin varlığından şu an için pek bahsedilemeyeceğine ve böylesi bir liderliğin oluşmasının, Libya tarihi ve merkez-kaç unsurlara dayalı iç dinamikleri dikkate alındığında, pek de kolay olmayacağına işaret ediyor.

Makaleden;

'ELLE TUTULUR BİR LİDERLİK EMARESİ YOK'

"Libya Ulusal Geçiş Konseyi geleceğe dair iddialarında umutluyken, radyo sunucusu erkek-kadın, zengin-fakir, doğu- batı arasında eşitliğin sağlanmasına dair vizyonu ve anayasal ütopyanın diğer unsurlarını ilan ederken, Bab Al Aziziya'nın (Kaddafi'nin kalesiydi ) üzerinden kara duman kalkarken, elle tutulur bir liderliğe dair emareler hiçbir yerde bulunmuyor.

(Libya'da din adamlarının dahi isyancı güçlerin olumsuz tutumlarını engelleyemediklerine değiniliyor)

'DİN ADAMLARI ATEŞ AÇMAYIN DEDİ ETKİLİ OLAMADI'

Müezzinler mermilerin boşa harcanmaması uyarısında bulunarak kutlama maksatlı havaya ateş açılmasının durdurulmasına yönelik cesaretle çaba saf etti fakat bunun pek bir etkisi olmadı.

UlUSAL GEÇİŞ KONSEYİ SORGULANIYOR

Ulusal Geçiş Konseyi'nin kendini geri planda tutan lideri Mustafa Abdel Jalil geniş tabanlı bir kabul görmüş olmaktan memnun görünüyor ve Trablus'taki bazı isyancılar da 20 Ağustos'ta ayaklanma işaretini vermiş olmasından ötürü onu takdir ediyor. Fakat hala pek çok kişi Ulusal Geçiş Konseyi'nin bu zorlu işin üstesinden gelip gelemeyeceği sorguluyor.

MERKEZ-KAÇ GÜÇLER KUVVETLİ

Ulusal Geçiş Konseyi'nin Kaddafi'nin oğullarının yakalandığına dair yaptığı hatalı açıklamalar Konsey'in güvenilirliğini zedeledi ve Konsey'in sahadakilerle ile zayıf bir bağa sahip olduğunu ortaya çıkardı. Geçmişten bu yana Libya'da hiç bir zaman güçlü bir merkezi rejimin olmaması- Batı Libya kendine güvenen silahlı yerel savaşçılarına sahip ve bunlar güç kazanmış durumda - Ulusal Geçiş Konseyi üyelerinin bunun boşluğunu doldurmak için harcadığı çabayı aşındırabilir. Kendine güven klan, kabile ve bölgesel başa çıkma(merkez kaç güçleri) mekanizmalarını cesaretlendirebilir. Oysa konsey bu güçler ile baş edebilmek için oluşturuldu.

TRABLUS'TAKİ İSYANCILAR BÖLÜNÜYOR

Sivil politikalar yerine silahlar Libya'nın geleceğini belirliyor ve ülkenin baştan çıkarıcı zengin kaynaklarından ötürü hala dalaşmaya neden olabilir. En kaygı verici olan ise, Trablus'un ele geçirilmesinin batıda çarpışmaları yöneten dağdaki milis ile son günlerde bu isyana katılan sivilller arasında ayrışmalar yaratmış olması. Dağlardan gelen savaşçılar hücumlarını sürdürmek ve Kaddafi'nin şehirdeki destekçilerini harekete geçirerek oluşturacağı tehditi engellemek için şehirde kalmayı sürdürüyor. Fakat bazıları halihazırda bıkkınlık içinde Trablus'u terk etti. Çalınmış silahlarla bir eve doğru yol alan Berberi bir isyancı savaşçı " Trabluslular yılan" diyor. " Onlar Trablus'ta kalıp, eğlenirken, biz altı ay dağlarda savaştık"... "Başkent insanları kendi çıkarlarına hizmet ediyor, bir ceplerinde Kaddafi bayrağı diğerinde ise isyancıların bayrağını taşıyorlar."

MERKEZİ KONTROL ÇETREFİLLEŞİYOR

Trablus'ta şehrin ele geçirilmesine damga vuran birlik beraberlik çözülebilir. Ayrıca gelecekte merkezi kontrol beklentileri çetrefilleşiyor. Bir zamanlar terör aşılayan polis buhar oldu. Hapishanelerin ve cephaneliklerin kapıları sonuna kadar açıldı. Yağmalanmış silahlar ve devlete ait pikap kamyonetler(üzerine silah monte edilebiliyor) bir kaç gün daha Trabluslular arasında yasadışı faaliyetlere yol açabilir fakat dükkanların, okulların işyerlerinin kapalı kalmaya devam etmesi pek çok kişiye sıkıntı veriyor. Ekonomik faaliyetin yeniden başlamaması yüzünden insanlar huzursuzlanabilirler."

BU TÜRDEN ANALİZLERİN ARTTIĞINI GÖRECEĞİZ

Libya'daki iç savaşı ve savaştaki gelişmeleri 'isyancıların ilerleyişi' ana teması ile anlatan ve analiz eden makalelerin yerini Kaddafi sonrası Libya'nın dağılabilme potansiyelini ifade ederek analiz eden bu ve bunun gibi makaleler almaya başladı yavaş yavaş. Trablus'un ele geçirilmesinin ardından Kaddafi'nin doğum yeri olan Sirte'nin de kısa bir süre sonra düşmesiyle birlikte, bu türden makalelere, Kaddafi sonrası Libya analizlerine, daha çok rastlayacağız gibi.

Çünkü pek çok uluslararası analist Libya'da kentlerin ele geçirilmesinin ve Kaddafi rejiminin sonlanmasının ülkede henüz vuslata erildiğinin yahut mutlu sona ulaşıldığının nihai bir göstergesi olmadığını düşünüyor. Kabile aidiyetinin, kabileciliğin hayli öne çıktığı, dolayısıyla herhangi bir uzlaşmazlık durumunda merkez kaç güçlerin hızla aktif hale gelebileceği zengin petrol kaynakları üzerinde oturan bir ülkede - ki bu iç savaşla pek çok kişi halihazırda silahlanmış durumda- güçlü ve tek bir çatı altında bütün halkı kucaklayacak bir devleti yeniden inşa etmek hiç de kolay olmayacaktır.