MEB çocuklarda bu özellikleri arıyor

PERVİN KAPLAN/HT GAZETE

Geçen yıl yaşama geçen 4+4+4’te en çok, okula başlama yaşı ve çocuklarını hazır olmadıkları için okula yollamak istemeyen ailelerden istenen “Yetersizdir” raporu tartışıldı. Yasaya göre 30 Eylül’de 66 ayını dolduran çocuklar zorunlu okul çağında. Ancak Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) ailelerden gelen yoğun talep üzerine geçtiğimiz 14 Ağustos’ta bir genelge yayımladı ve bir anlamda okula başlama yaşında “3 aylık bir geri adım” attı. Bu yıl 66, 67 ve 68 aylık çocuklardan rapor istenmiyor. 2008 Ocak, Şubat ve Mart doğumlu çocukların aileleri dilekçe verecek ve okula başlamalarını bir yıl erteletebilecek. 69, 70 ve 71 aylıkların yani 2007 Ekim-Aralık doğumluların aileleri “Yetersizdir” raporu alacak. Geçen yıl olduğu gibi 60 ayını dolduran her çocuk bu yıl da adreslerine göre en yakın ilkokula kaydedildi. 2008 Nisan-Eylül ayları doğumlu bu çocuklar yasaya göre okula başlamak zorunda değil. Aileleri “Çocuğumu okula göndermek istiyorum” dilekçesi verirse, kayıtları kesinleşecek.

72 AYLIKLAR NE OLACAK?

Ancak tüm bu değişiklerde gözden kaçan bir nokta var. O da 72 ve daha büyük aydaki çocuklarla ilgili. Onlar arasında okula hazır olmayanlar varsa aileleri rapor bile alsa okula başlamak zorundalar. Oysa 60-66 aylıkların okula başlamasında tek karar verici olarak aileleri gören bu düzenleme bu aylardan büyük çocuklar için ne rapor ne de aile kararını kabul ediyor. Bu “Yetersizdir” raporu Sağlık Bakanlığı’na bağlı devlet hastaneleri ve eğitim ve araştırma hastaneleri ile üniversite hastanelerindeki çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı ile çocuk psikiyatri uzmanlarından alınacak. Ayrıca zorunlu hallerde tetkikler ve konsültasyonlar yapılmak üzere ilgili hekim tarafından tek hekim raporu tamamlanacak. Yani ihtiyaç durumunda tek hekimin de raporu geçerli olacak.

Rapor alan 80 binin 60 bini 60-69 aylık

Geçen yıl ilkokul 1. sınıfa 2 milyon 313 bin 888 çocuğun otomatik olarak kaydı yapıldı. Bunlardan 66 ayını dolduranların sayısı 1 milyon 656 bin 211 idi. Okula başlamaları zorunlu olmayan 60-66 ay arasındaki 657 bin 677 çocuktan 141 bin 494’ü isteğe bağlı birinci sınıfa başladı. 66 ay ve üzeri çocuklardan 79 bin 565’i rapor aldı. Bunların yaklaşık yüzde 75’i yani 59 bin 889’u 60-69 aylık çocuklardı.

Çizdiği evin çatısı olmalı, tuvalete gidebilmeli

Hangi koşullarda rapor verildiğine gelince; bunu da rapor verme yetkisi olan hekimlere sorduk. Bunlardan biri de Beyoğlu Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Kliniği İdari Sorumlusu Uzman Doktor Emine Türkan. Bir çocuğun okula gidip gitmemesine karar verirken kullandıkları kriterleri ve raporu hangi koşullarda verdiklerini Türkan anlattı. “Çocuğun fiziksel gelişimi için kaba motor hareketlerini, ince motor hareketlerini inceliyoruz. İletişim, dil gelişimi ve sosyal gelişimine bakıyoruz. Mesela çocuk öz bakımını yapabilmeli. Tek başına tuvalete gidebilmeli. Bunu ailelere sorarak öğreniyoruz. Kendi kendine giyinip soyunabilmeli, elini yıkamayı bilmeli. Bunlar hem fiziksel hem zihinsel gelişimi gösteriyor.

ELLERİNİ YIKIYOR MU?

Dil gelişimi önemli. Söylenenleri anlıyor, cevap veriyor mu? Sosyal gelişimine, görme ve işitmesinde engeli olup olmadığına bakıyoruz. Fiziksel gelişiminde kaba, ince motor hareketler dediğimiz gelişimlere bakıyoruz. Kaba motor harekette çocuğa, ‘Kapıyı aç, musluğu aç, ayakkabılarını bağla’ gibi şeyler söylüyoruz. Ellerini yıkamayı bilmesi, musluğu kullanabilmesi gerek. Yapabiliyorsa, kaba motoru normaldir. Ailelere tuvalete tek başına gidip gidemediğini soruyoruz. İnce motorda daha küçük hareketler test ediliyor. Genelde şekil çizdiriyoruz. Çocuk en azından kalemi tutabiliyor, çöp adam çizebiliyor mu? Yani başını, kollarını, bacaklarını çizebiliyor mu? Ya da ev çiziyorsa çatı koyuyor mu? Bunları yapabilmeli. Ceketinin düğmelerini açıp kapatabiliyor olması gerek. Ayakkabılarını bağlayabilmeli. Kalem bile tutamıyor ve bunları yapamıyorsa birinci sınıfa başlayamaz. Çocuğun dikkatini, algısını, iletişimine bakarak ölçüyoruz. Soru sorduğumuzda, sohbet ettiğimizde bunu anlıyoruz. Çocuk bir kez nerede olduğunun farkında mı, hastane odasında olduğunu biliyor mu bunlara bakıyoruz. İsmini, yaşını, kaç kardeş olduğunu, kardeşi ondan büyük mü küçük mü, kardeşinin annesinin adı ne gibi basit sorulara yanıt verebilmeli. Rapora karar vermek ortalama 15 dakika sürüyor.

RAPOR BİR ENGEL DEĞİL

Bazı aileler rapordan hoşlanmıyor. Bunu bir zihinsel engellilik gibi algılıyorlar. O rapor, çocuğunuzun zihinsel engelli olduğu anlamına gelmiyor. Biz zihinsel gelişimi okula başlamaya uygun mu değil mi bunu tespit ediyoruz.”

MEB hangi özellikleri arıyor?

MEB’in sitesinde “36-72 aylık çocuklar için okul öncesi eğitim programı” adıyla yer alan raporda geçen yıldan bu yana okula başlatılan 60-72 aylık çocukların da hangi özelliklere sahip olmaları gerektiği anlatılıyor. Bu raporda okula başlayacak çocukların sahip olması gereken psikomotor, sosyal duygusal, dilsel, bilişsel ve özbakım becerileri şöyle sıralanıyor;

Psikomotor gelişim

*Denge tahtasında ileri - geri ve yan yan yürür.  Başlama ve durma komutlarına uyarak tempolu yürür.  Yardımla sekerek yürür. 

*Topuk ve ayak ucunda geri geri yürür. 

*Parmak ucunda koşar.  Yaklaşık 30 cm yükseklikten atlar.

*Ritmik olarak seker. 

*Tek ayak üzerinde 8-10 saniye durur.

*Düşmeden 10 kez öne doğru çift ayak sıçrar.

*Koşarken yerden bir şey alır.  Kendi başına ip atlar. 

*Yardımsız bisiklete biner.  Kendi bedeni etrafında döner.

*Ayak değiştirerek merdiven iner. ve çıkar.  Orta büyüklükteki topu yerde birden fazla sıçratır.  1 metre yukarı atılan topu yakalar. 

*Kendine zıplatılan topu yakalar. 

*Topu 3 metre uzaktaki hedefe atar.  Kâğıt üzerine çizilmiş basit şekilleri keser. 

*Hamur gibi yumuşak malzemeleri kullanarak 2-3 parçadan oluşan şekiller yapar.  Baskı ve yapıştırma işlerini yapar. 

*Yetişkin gibi kalem tutar. 

*Yatay, dikey, eğri ve eğik çizgiler çizer ve kombinasyonları oluşturur. 

*İsmini kopya eder.

*1-5 arası rakamları kopya eder. 

*Eksik insan resmini tamamlar.

SOSYAL-DUYGUSAL GELİŞİM

Duygularını belli eder ve anlatabilir.  Oyunların kurallarına uyar.  Bir oyunun kurallarını başkasına açıklar.  Aldığı sorumluluğu yerine getirir.  Kendine güven duyar.  Arkadaş seçiminde kararlılık gösterir.  Belli bir olayı, durumu canlandırır.  Kendini ifade etmede özgün yollar kullanır.  Cinsiyetine uygun davranır.  Haklarını korur.

Bilişsel gelişim

 Bedeninin parçalarının isimlerini söyler.  10- 25 parçalı yapbozu tamamlar.  İki üçgeni birleştirerek kare yapar.  Nesneleri bir özelliğine göre gruplandırır.  1’den 10’a kadar olan nesneleri kullanarak toplama ve çıkarma yapar.  Yarım ve bütün olan nesneleri gösterir.  Basit neden sonuç ilişkilerini açıklar.  Kısa bir süre gösterilen bir resimdeki ayrıntıları hatırlar.  Bir olaydan sonra ne olabileceğini tahmin eder.  Nesneler arasındaki benzerlik ve farklılıkları ayırt eder ve söyler.  Haftanın günlerini sırasıyla söyler.  20’ye kadar ritmik sayar.  Beş harfi isimlendirir.  Daha önce dinlediği öyküleri anlatır.  Yaşadığı yerin adresini söyler.

Dil gelişimi becerileri

 Günlük deneyimlerini anlatır.  Birbirini izleyen üç emir tümcesinde, istenileni sırasıyla yerine getirir.  Cümlelerinde özneye uygun fiil kullanır.  Bilmediği kelimelerin anlamını sorar.  Bazı sözcüklerin eş ve karşıt anlamlarını bilir.  “Ne zaman, neden, nasıl?” gibi soru sözcüklerini içeren soruları yanıtlar.  “Bana tersini söyle” yönergesine doğru yanıt verir.  Birleşik cümleler kullanır.  Basit şakalar yapar.  Bazı soyut ifadeleri anlar.  Evinin, anne, babasının telefon numarasını söyler.

ÖZBAKIM BECERİLERİ

Yolda yardımsız yürür.  Kendi kendine giyinir, soyunur.  Giysilerinin düğmelerini çözer ilikler.  Ayakkabılarını bağlar, saçlarını tarar.  Yemeğini kendi kendine yer.  Yemek araç gereçlerini yetişkin gibi kullanır, bıçak kullanır.  Yemek tabaklarını, servis tepsisini taşır.  Dişlerini fırçalar.  Elini yüzünü yıkar kurular.  Tuvalet gereksinimini kendi başına karşılar.  Hava şartlarına uygun giysiler seçer.

80 bin aile rapor alarak çocuğunu okula yollamadı

Okulların açılmasına sayılı günler kala çocukları zorunlu ilköğretim çağında olan tüm aileler “Çocuğum okula başlamaya hazır mı?” sorusunun yanıtını arıyor. Bu yanıt geçen yıldan itibaren daha da önem kazandı. Çünkü 11 Nisan 2012 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6287 sayılı yeni eğitim yasası yani eğitimi kesintili ama zorunlu hale getiren 4+4+4 ile birlikte 60 aydan itibaren çocuklar ilkokul birinci sınıfa otomatik olarak kayıt edilmeye başlandı.

Yasaya göre 60-66 aylıklar isteğe bağlı 66 ayını doldurmuş çocuklar da zorunlu ilköğretim çağında kabul ediliyor. Bu yasa geçen yıl çok tartışıldı. Çocuklarını okula başlatmak istemeyen ailelerden istenen “Bedenen ve ruhsal olarak gelişmemiştir” raporu ise eğitimciler, sağlıkçılar ve ailelerle Milli Eğitim Bakanlığı’nı karşı karşıya getirdi. Yaklaşık 80 bin veli bu raporu alarak çocuklarını okula göndermedi. Bu yıl da yine 60 aylıktan itibaren tüm çocuklar okulların birinci sınıflarına otomatik olarak kaydedildi. Ancak bu kez yasada velilerden gelen şikâyetler ve geçen yıl okula başlayan çocukların yaşadıkları göz önüne alınarak değişiklik yapıldı; rapor almakla yükümlü olanların “ayları” değiştirildi. Yapılan tüm değişiklikleri bu yazı dizisinde bulacaksınız. Çocuğunuzu okula başlatıp başlatmama konusunda karar verebilmeniz için de Türkiye’nin alanında en uzman akademisyenlerine, sivil toplum kuruluşlarına ve bu çocukları okutan öğretmenlere, eğitimcilere “Çocuk ne zaman okula başlamaya hazır olur?” sorusunu yönelttik. Bu dizide okula başlama olgunluğunun ne olduğunu, kimlerin rapor almak zorunda olduklarını, rapor alırken nelerin dikkate alındığını, okul öncesi eğitimin neden önemli olduğunu, başka ülkelerle karşılaştırmalar yaparak okuyacak, sorularınıza yanıt bulacaksınız.

YARIN: EĞİTİMCİLER RAPORA NEDEN KARŞI ÇIKIYOR? ONLAR İÇİN OKULA BAŞLAMA KRİTERLERİ NEDİR? AİLELER NEDEN RAPOR ALIYOR YA DA ÇOCUKLARINI OKULA BAŞLATIYOR?