Hortumdan korunmak mümkün mü?
Amerika kıtasında yaşanan büyük yıkımlarla tanıdığımız hortum artık Türkiye'de tehdit oluşturan doğal afetler arasında yerini aldı. Son olarak dün Antalya'nın Kumluca ve Finike ilçelerinde meydana gelen hortum faciayla sonuçlandı. Kumluca İlçesinde fırtına nedeniyle çatıdan uçan parçaların başına çarpması nedeniyle 13 yaşında bir çocuk yaşamını yitirdi. Kemer'de hortum nedeniyle dereye sürüklenen aracın içerisinde bulunamayan üniversite öğrencisi Buse Acar'ı arama çalışmaları ise devam ediyor. Uzmanlara göre, önümüzdeki yıllarda bu tür afetler daha sıklıkla yaşanacak. Meteoroloji Uzmanı Prof. Dr. Orhan Şen, can ve mal kayıplarına neden olan hortumun şiddetinin önümüzdeki 10 yıl içinde daha artacağını belirterek, önlem konusunda uyarılarda bulundu. Peki hortumdan nasıl korunacağız? Prof. Şen, hem vatandaşların hem de yerel yönetimlerin hortumdan korunmak için neler yapması gerektiğini anlattı. İşte hayat kurtaracak o önlemler....
Habertürk TV'de Ebru Baki ve Serdar Kuter'in sunduğu Para Gündem programına katılan Meteoroloji Uzmanı Prof. Dr. Orhan Şen, dün Antalya'da yaşanan ve biri çocuk 2 kişinin ölümüne neden olan hortuma karşı nasıl tedbir alınabileceğini anlattı.
Türkiye'de hortumların 1990 yıllarda görülmeye başladığını hatırlatan Orhan Şen, "Ama son zamanlarda can yakmaya başladığında dikkatimizi çekmeye başladı. Neden hortumlar dikkatimizi çekmeye başladı? Bunların şiddeti niye arttı? 2000 yıllardan sonra niye bunları hissedilir şekilde görmeye başladık. Çünkü küresel ısınma bu tür olayların şiddetini artırıyor.Yani sera gazlarını atmosferde yayılımıtüm dünyada bu ortalama sıcaklığı artırmaya başladı. Maalesef gittikçe de artıyor" dedi.
HORTUM NASIL OLUŞUR?
Hortumun nasıl oluştuğuna dair bilgiler veren Prof. Şen, "Hortum düşey harekette dönen bir harekettir. Yeryüzündeki ısınmayla direk bağlantılıdır. Bir ısınma olacak ve yukarı doğru çıkacak. Bu çıkarken de kuvvetli bir rüzgarın girdap yapması sonucunda o altındaki şeyleri yukarı doğru dağıtır. Bu hortumları Amerika'daki hortumlarla karıştırmamak lazım. Onların olması için çok geniş ve sıcak bir deniz yüzeyi olması lazım. Bu bölgede öyle bir durum yok. 2004 yılında Ankara'da benzer bir olay olmuştu. Zannedersem 4 kişi hayatını kaybetmişti. Can kaybı olarak ilk can kaybı olan hortum değil ama büyüklük olarak bu diğerlerinden ayrılıyor. Biraz büyük bir hortum. İlk defa bu çapta bir hortum. Türkiye'deki hortumların çoğu deniz hortumlarıdır. Kara hortumları çok nadir görülür. Mesela Elazığ'da görüldü bundan 2-3 yıl önce. Çünkü göller bölgesi vardı orada" diye konuştu.
HORTUMUN KUVVETİNİ ARTIRAN NE?
Dün yaşanan hortumun oluşmasının nedenlerinden bir tanesinin deniz suyu sıcaklığının çok yüksek olması olduğunu kaydeden Orhan Şen, "19 derece deniz suyu sıcaklığı var şu anda Antalya'da, Kemer'de. Bu yerde bir sıcak olduğunu gösteriyor. Basit olarakanlatacak olursak, sıcak hava yükselir. Denizin üzerinde oluşan bu sıcak hava yükseliyor ve dolayısıyla nemle birlikte bu hortumun kuvvetini artırıyor"
'BELKİ BUNDAN SONRAKİLER...'
Prof. Şen, geçmişe bakıldığında Akdeniz Bölgesi'nin özellikle son dönemde benze afetleri yaşadığına dikkat çekerek şunları söyledi: "Bu kadar hortumu yaşamadı ama selleri hep yaşadı. Bu sene yaşananlar Akdeniz üzerinde oluşan alçak basıncın meydana getirmiş olduğu bir yağış sisteminden kaynaklanıyor. Hala da tehlike geçmiş değil oralarda. Daha da şiddetlenir. Bu hortumla için bahar ayı, daha önemli aylar var. Yaz ayları var. Yer sıcaklığı oldukça risk oluşturuyor. Belki bundan sonrakiler bunu da geçecek."
'ÖNÜMÜZDEKİ 10 YIL DAHA DA ARTACAK'
Prof. Şen, bu mevsimde hortumlar açısında risk altında olan bölgenin Akdeniz olduğunu ifade ederek, "Yaz aylarına geldiğimiz zaman bu sefer de Marmara işin içine girecek. Orada da deniz suyu sıcaklığı artmaya başlayacak. Dolayısıyla Türkiye'nin hemen her tarafından yer sıcaklığındaki artış nedeniyle bu risk var. Önümüzdeki 10 yıl da bu çok daha artacaktır" şeklinde konuştu.
PEKİ NE YAPMALIYIZ?
Prof. Dr. Orhan Şen, hortumdan korunmak için yerel yönetim ve vatandaşların neler yapması ve dikkat etmesi konular hakkında da şu uyarılarda bulundu:
"Deprem için çalışmalar yapılıyor. Ama doğal afetler de çok önemli. bu doğal afetler için de şehirlerdeki altyapıyı ve üstyapıyı biraz daha düzgünleştirmemiz lazım. Artık aşırı yağışları mevcut altyapı kaldırmıyor. Özellikle İstanbul'da görüyoruz sokaklar dere, caddeler nehir oluyor, sel baskınları yaşanıyor. Bunların gözden geçirilmesi gerekir.
HORTUM ÖNCEDEN BİLDİRİLEBİLİR
Hortumlar için ne yapmamız lazım, nasıl bu can ve mal kaybından kurtulacağız? Bunun için nasıl depremle ilgili çareler arıyorsak bu konuda da çalışmalar yapmalıyız. Üstelik hortum deprem gibi değil önceden bildirilebilir. Zaten meteoroloji dün yaşanan hortumu da 3 gün öncesinden bildirdi.
METEOROLOJİYİ TAKİP EDİN
Bu gibi durumlar için Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nü takip etmek lazım. Çok doğru ve güzel tahminler yapıyorlar. Buna bakıp, radyoları veya TV'leri takip etmek lazım. Çünkü ne zaman nerede olacağı saatine kadar verilebiliyor. Bunları takip eden vatandaş ne yapacak? Ondan sonra vatandaş 'burada bir tehlikeli durum var ben sokağa çıkmayım' diyecek. Erteleyecek o1 saatini 2 saatini. Çıkmayacak evinden. Dışarıdaysa çatı altlarında dolaşmayacak. Tehlikenin olduğu yerde durup video çekmeyecek. Tam hortum bölgesindeyse havada uçuşanlardan korunmak için hemen yere yatacak. Ağaç civarından ve altlarından uzak duracak. Deniz kenarından uzaklaşacak. Kuytu bir yerde Bu 15-20 dakika kadar sürer, bu süreyi insanlar feda edecek öncelikle dışarıda olmayıp kendini koruyacak.
SİRENLE UYARI YAPILMALI
Ayrıca yerel yönetimlere çok büyük görev düşüyor. Mesela dün yaşanan hortumda vatandaşlar bir sirenle uyarılabilirdi. Ama bunun içinde bürokrasiden kurtulmak gerekiyor. Yerel yönetimler sadece deprem değil bu ve benzeri doğal afetler için de vatandaşları bilgilendirici eğitimler vermeli.
