Osmanlı'nın son döneminden Cumhuriyet'in ilk yıllarına kadın kıyafetleri

Küratörlüğünü sanat tarihi uzmanı ve Sadberk Hanım Müzesi Müdürü Hülya Bilgi ile Sanat Tarihi Uzmanı Dr. Şebnem Eryavuz ve Bahattin Öztuncay’ın üstlendiği, tasarımını Dr. Umut Durmuş’un gerçekleştirdiği sergi, pazartesi günleri hariç 11.00 – 19.00 saatleri arasında 19 Mayıs 2024’e kadar ziyaret edilebiliyor.

Vehbi Koç Vakfı kültür kurumlarından, Türkiye’nin ilk özel müzesi Sadberk Hanım Müzesi, en çarpıcı koleksiyonlarından biri olan Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi kadın kıyâfetlerini öne çıkararak, özellikle kadın temalı bir sergi hazırlamayı amaçladı.

Cumhuriyetimizin 100. yılı olması sebebiyle 100 esere yer verilen sergide toplumun seçkin kesiminden kadınlara ait, pek çoğu terzi ve mağaza etiketi taşıyan gelinlikler, özel günlerde ve davetlerde giyilen elbiseler, sokak kıyâfetleri, binici kıyâfetleri, çanta, ayakkabı ve şemsiye gibi aksesuarlar sergileniyor.

Sergide, Birinci Dünya Savaşı’nın yarattığı yokluklar ve Mütareke dönemi boyunca başkentin işgalinin etkisiyle şehirli kadın kıyâfetlerinin geçirdiği dönüşüm ile Cumhuriyet’in başkenti Ankara’da resmi davetlerde, balolarda giyilen kıyâfetler yer alıyor.

Mâzîden Âtîye Zarâfet sergisi, bilgi verme amacı taşıyan bir moda gösterisi gibi kurgulandı. Zemin kat, geç Osmanlı dönemine, birinci kat Cumhuriyet’in ilk on yılının kıyâfetlerine ayrıldı.

Ziyaretçiler bir perdeyi aralayıp giriş holüne adımlarını attıkları anda birbirinden şık, seçkin Osmanlı hanımlarını saray ve köşklerindeki gibi arz-ı endam ederken görüyorlar. Klasik Türk Müziği ilhamlı ritmik müzik ve yansıtma yüzeyi de ziyaretçilere dönem hissini yaşatıyor.

Mâzîden Âtîye Zarâfet sergisi 19. yüzyıldan 20. yüzyılın başına uzanan zaman diliminde Osmanlı kadın giyiminde geleneksel tarzdan, çağın ruhunu yakalama arzusuyla Batı tarzına dönüşüm sürecini, İstanbul’da saraydan başlayarak büyük kentlere yayılan yeni modanın Cumhuriyet’in ilanıyla hız kazanmasını anlatıyor.

Serginin nüvesini geleneklerine saygılı, ama aynı zamanda genç Türkiye Cumhuriyeti’nin değerlerine sıkı sıkıya bağlı Sadberk Koç’un koleksiyonu oluşturuyor.

Sadberk Hanım Müzesi Koleksiyonu’nun yanı sıra Rahmi M. Koç Müzesi, İnönü Vakfı, Mutlu İlmen, Ayfer Neyzi, Ömer M. Koç ve Yapı Kredi Bankası koleksiyonlarından da eserler yer alıyor. “Cumhuriyet’in hanımefendisi” Mevhibe İnönü’ye ait kıyâfetler de Özden Toker’in ve İnönü Vakfı yönetim kurulu üyelerinin verdiği destekle sergide bulunuyor.

Ayfer Neyzi’nin muhafaza ettiği, Leyla Saz ve ailesine ait kıyâfet koleksiyonunu da müzeye bağışlandı. Ayrıca Leyla Saz’ın armonyumu sergiye ödünç verildi.

Rahmi Koç Müzesi Koleksiyonu’nda yer alan Mustafa Kemal Atatürk ve Latife Hanım’a ait kıyâfetler ve Mutlu İlmen’in geçici süre için Rahmi Koç Müzesi’nde sergilenmesine izin verdiği Latife Hanım’a ait elbisenin de bu sergide yer alması, tematik içeriğin tamamlanması açısından önemliydi.

Arı İnan ve Demir İnan’ın 2014’te Sadberk Hanım Müzesi’ne hibe ettikleri Atatürk’e ait mendiller ile Afet İnan’ın kıyâfetleri de bu özel sergide yer alarak arkalarındaki hikâyelerle birlikte ziyaretçilerin ilgisine sunuluyor.

Sergide, Afet İnan'ın 3 Nisan 1930 günü Ankara Türk Ocağı'nda Türk kadınlarının seçim haklarına ilişkin verdiği konferans sırasında giydiği kıyafet bulunuyor.

Sergide Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’e özel bir bölüm de yer alıyor. Atatürk’e ayrılan mekânda teşhir edilen frak, Ankara Anıtkabir Müzesi’nde korunan, Atatürk’ün giydiği orijinal frak üzerinden alınan ölçülerle Beylerbeyi Sabancı Olgunlaşma Enstitüsü’nde dikildi.

Bahattin Öztuncay’ın küratörlüğünü yaptığı bölümde Ömer M. Koç Koleksiyonu’ndan ithaflı fotoğrafların yanı sıra Sadberk Hanım Müzesi ve Rahmi M. Koç Müzesi koleksiyonlarında korunan giysileri ve özel eşyaları sergileniyor.