Okulların tatile girmesi ve kar merkezlerindeki kar kalınlığındaki artış ile kayak sporuna olan ilgi giderek artıyor. Ancak kayak, snowboard gibi kış sporlarında yaralanmaların ciddi hasarlara neden olabileceğini söyleyen Doç. Dr. Onat Üzümcügil, kayak yaralanmalarına karşı alınacak önlemler ile ilgili şu bilgileri verdi:
Sömestr tatilinin başlaması ve kayak merkezlerindeki kar kalınlığının uygun olması nedeniyle ülkemizdeki kış sporları merkezlerindeki yoğunluk bugünlerde oldukça artmaktadır. Haliyle bu yoğunluk beraberinde kayak yaralanmalarını da gündeme taşımakta; yaralanmaların oluş sıklığı ve nedenlerini incelemek, dikkat edilmesi gerekli hususları hatırlatmak hayli önem kazanmaktadır.
Kayak yaralanmalarının sıklığıyla ilgili yapılan çalışmalarda bu oran yaklaşık %0,04 gibi verilmekte ve en sık neden düşme olarak rapor edilmektedir. Çarpışmalar, teknik sorunlar, donanım yetersizliği, yorgunluk ve çevre koşullarının kötü olması ise sırasıyla diğer yaralanma nedenleri olarak gösterilebilir.
EN SIK DİZ YARALANMALARI GÖRÜLÜR
Düşmeler sonrası en sık yaralanma diz bölgesinde olmakta ve bu yaralanmaların yaklaşık üçte biri cerrahi tedavi gereksinimi doğuracak ciddiyete varmaktadır. Dizde özellikle ön çapraz bağ yırtıkları birinci sırayı alırken, menisküs yırtıkları, kıkırdak ezilmeleri ve iç yan bağ esnemeleri de diğer sorunlar olarak karşımıza çıkmaktadır.
EKLEM AĞRILARINI HAFİFE ALMAYIN
Ön çapraz bağ dizin ön-arka ve ön-dış stabilitesini sağlayan en önemli anatomik yapı olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bağın bütünlüğünde kayıp olması, beraberinde diz biyomekaniğinin bozulmasına ikincil olarak dizin yük taşıyan kıkırdak ve meniskal yüzeylerine asimetrik yüklenmeyi getirmekte ve dizde boşluk hissi, dönme ve takılma gibi semptomlar yaratarak erken dönemde eklem dejenerasyonu ve eklem stabilite kaybına bağlı güvensizlik sonucu fonksiyonel kapasite azalmasına yol açmaktadır. Ayrıca yırtıkların büyük bir kısmında eşzamanlı menisküs yaralanması ve kıkırdak ezilmesi de görülmektedir.
HASARA ÖZEL TEDAVİ
Kısmi olan ön çapraz bağ yaralanmalarının tedavisi halen tartışmalı iken, %50’nin üzerindeki dizde semptomatik ön-dış instabilite yaratan yırtıkların tedavisi özellikle genç-aktif popülasyonda cerrahi yaklaşım gerektirebilmektedir. Cerrrahi tedavide, hastanın uyluk iç bölgesindeki depar adalelerinden veya diz kapağının alt veya üzerindeki kas kirişlerinden faydalanarak oluşturulan greftler ile kadavradan alınmış ve özel koşullarda hazırlanmış allogreftler kullanılabilmektedir. Ameliyat sonrası hastalar fizyoterapist eşliğinde fizik tedavi ve rehabilitasyon programına alınmakta ve işe dönüş 2 ila 4 hafta sürerken aktif spora dönüş en erken 6 aylık süreyi bulmaktadır.
Beraberinde menisküs onarımı yapılan vakalarda ise yük verme ve dizi bükme gibi hareketler 3 ila 6 hafta geciktirilmekte ve özel fizik tedavi ve rehabilitasyon programları uygulanmaktadır. Eşlik eden kıkırdak yaralanmaları ise kıkırdağın beslenmesi zayıf ve hasara yatkın fizyolojik özelliklerinden dolayı özel yaklaşım gerektirmekte ve rejenerasyonu artırıcı yöntemlerden kıkırdak nakline kadar uzanan bir yelpazede özel tedavi metodlarına ihtiyaç duyulabilmektedir.
EKİPMANLAR KAZADAN KORUR
Günümüzde teknolojinin ilerlemesine bağlı olarak gelişen kayak ekipmanları ve koruma sistemleri kayak kazalarında oluşan kırıkların, özellikle kayak ayakkabısının ayak bileği yaralanmalarının önüne geçebilmek amacıyla uzun tutulması nedeniyle daha diz altı bölgesinde yoğunlaşmasına neden olmaktadır.
Bu tip kırıklarda düşme esnasında bağlamaların iyi çalışmamasına bağlı olarak kayağın ayakkabıdan kurtulmaması en sık yaralanma nedeni olarak karşımıza çıkmaktadır. Batonlara bağlı el yaralanmaları, burkulmalar, omuz ve diz kapağı çıkıkları ve kafa travmaları ise azalan sıklıktaki diğer yaralanmaları oluşturmaktadır.
KAYAK YARALANMALARINA KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER:
KONDİSYON YETERLİLİĞİ: Kayak öncesi, kayak yapacak kişinin mutlaka aerobik kondisyonun iyi olması gerekiyor. Bu sayede kişi kayak esnasında oluşabilecek yaralanmalardan kendisini koruyabiliyor.
EĞİTİM ŞART: Kayak merkezlerinde birçok pist bulunuyor. Bazıları daha dik ve uzunken bazıları daha kısa olabiliyor. Oluşabilecek yaralanmalara karşı mutlaka kayak yapacak kişi önce eğitim almalı ve sonra piste çıkmalı.
TECRÜBENİZE ÖZEL EKİPMAN: Kayak malzemelerinin pahalı ve taşınmasının zahmetli olması nedeniyle çoğu kişi ekipmanları kiralamayı tercih ediyor. Ancak mümkünse kendi ekipmanınız ile kaymanız yaralanmalara karşı korunmanızı sağlar. Çünkü ekipmanların giyilmesi kişiye özel olmalıdır. Eğer kiralama yöntemini seçiyorsanız, kayak uzunluğunu kayak tecrübenize göre seçmeniz ve bağlamalarınızı sürekli denetletmeniz ve ayarı yapılmamış başkalarının kayaklarını kullanmamanız gerekir.
KASKSIZ ÇIKMAYIN: Kafa travmalarını hafifletmek için kask kullanmak hayati önem taşıyor.
KÖTÜ HAVADA ÇIKMAYIN: Yorgun olduğunuzu hissettiğinizde muhakkak ara vermeniz, pistin eğimi-karın sertliği ve insan yoğunluğuna göre hızınızı ayarlayabilmeniz, kötü hava koşullarında kaymamanız ve olarak sıralanabilir.
