Çocuklarda gereksiz vitamin kullanımı alışkanlık oldu

Ceyda ERENOĞLU / GAZETE HABERTÜRK

BAŞLARKEN

“Vitamin eksikliği!” deyip geçmemek gerek. Vücudun vitamin eksikliğinin giderilmemesi halinde ölümle sonuçlanabilecek ciddi hastalıklar görülebiliyor. Buna rağmen vitaminlerin rastgele kullanılacak ilaçlar olmadığının ve fazla tüketilmeleri durumunda zararlı etkiler ve zehirlenmelere yol açabileceğinin de unutulmaması gerekiyor. Peki vitaminlerle ilgili gerçekler neler? Türk insanında en çok hangi vitaminlerin eksiklikleri yaşanıyor? Hangi hastalıklar hangi vitaminleri almayı gerektiriyor? Düzensiz beslenen ve hareketsizliği olan kişilerin ne tür vitaminler kullanmaları öneriliyor? Sigara içenler ve fazla alkol tüketenler ne tür vitaminlere ihtiyaç duyuyor? Vitamin alırken “mega” ve “hiper” dozlardan neden kaçınmamız gerekiyor? Çocuklarımıza gereğinden fazla vitamin verdiğimiz doğru mu? İşte uzmanların görüşlerinden derlenen detaylı bir vitamin dosyası…

Vitaminler, vücudumuzda çok sayıda metabolik olayın gerçekleşmesinde önemli görevleri olan maddeler. Vücuttaki yaşamsal faaliyetlerin birçoğu onlar olmadan başlatılıp sürdürülemiyor. “Enzim” adlı proteinlerin yapısına girerek biyolojik olayların düzenlenmesini sağlamaları en önemli görevleri. Metabolizma, büyüme, gelişme, görme, üreme, cilt bütünlüğü, bağışıklık sistemi, enerji üretilmesi gibi önemli tüm faaliyetler vitaminler sayesinde gerçekleşiyor. O halde bu konuda bilgili ve bilinçli olmak korunmak adına da çok önemli. Bu durum uzmanların da dikkatimizi çekmek için çabaladıkları konular arasında bulunuyor. Örneğin Endokrinoloji Uzmanı Prof. Dr. Metin Özata, vitamin eksikliğinde ortaya başta yorgunluk olmak üzere farklı şikâyetler çıktığını söylüyor ve bir sonraki aşamada bedensel rahatsızlıklarla karşılaşıldığına dikkat çekerek bu sorunu hafife almamak gerektiğine dikkat çekiyor.

BESİN TAKVİYESİ VE VİTAMİN KULLANANLARIN YÜZDE 70’İ KADIN

Türkiye genelinde besin takviyesi ve vitamin kullananların yüzde 70’inin kadın, yüzde 30’unun ise erkek olduğu belirtiliyor. Besin takviyesi ve vitaminlerin en çok 30-45 yaş arasındaki kişiler tarafından kullanıldığına, 55 yaşından sonra ise ilgi ve kullanımın azaldığına dikkat çekiliyor. Takviye kullanımının en yoğun olduğu yaş aralığında ilk sıra yüzde 23. 9 ile 0-5 yaşın. İkinci sırada ise yüzde 3.1 ile 5-11 yaş bulunuyor. Besin desteklerinin eğitim ile ilişkisine bakıldığında “multivitamin” tüketme alışkanlığının kentlerde yüzde 30, kırsal kesimde ise yüzde 18 olduğu görülüyor. Doğurganlık döneminde doktor tarafından önerildiği için “folik asit” kullanımında kırsal kesim ile kentler arasında ciddi bir farklılık bulunmuyor (Kentlerde yüzde 15.3, kırsalda yüzde 14.4).

EN İYİSİ GIDALARDAN ALMAK

Uzun süre vitamin ve mineralden eksik beslenilmesi halinde vitamin yetmezliği sorunuyla karşılaşılıyor. Prof. Dr. Metin Özata, “Vitaminlerin en iyi şekli ilaç halinde olanlar değil gıdalarda bulunanlardır” diyor. Yapılan çalışmalar, çoğu insanın günlük beslenmesiyle yeterli folik asit, B6, B12, D ve E vitamini alamadığını gösteriyor. Bu vitaminlere ek olarak standart multivitamin alımı öneriliyor.

EN ÇOK D VE B12 VİTAMİNİMİZ EKSİK

Vücudumuz için tüm vitaminler önemli olsa da ülkemizde en çok D ve B12 vitamini eksikliğine rastlanıyor. Bu nedenle kişilerin yılda en az bir kez kan seviyelerine baktırmaları öneriliyor. D vitamini eksikliği kişinin yeteri kadar güneş görmemesinden kaynaklanırken, kırmızı et tüketmeyenlerde B12 vitamini eksikliği görülüyor.

KİMLER VİTAMİN KULLANMALI?

Prof. Dr. Metin Özata, “Dengeli beslenerek vitamin ve mineral ihtiyacımızı doğal besinlerden karşılayabiliriz” diyor. Bununla birlikte;

-Bebekler,

-Gebeler,

-Yaşlılar,

-Alkol bağımlıları,

-Sigara içenler,

-Uzun süreli ilaç kullananlar,

-Vejetaryenler,

-Zayıflama diyeti uygulayanlar vitamin desteğine ihtiyaç duyuyor.

VİTAMİNLERİ NE AMAÇLA KULLANIYORUZ ?

-Eksikliğini gidermek

-Enerjimizi artırmak

-Bağışıklığımızı güçlendirmek

-Eklemlerimizi korumak

-Kalp sağlığımızı korumak

-Yaşlanmamızı durdurmak

-Genel sağlığımızı korumak

100 KİŞİNİN 72’Sİ EGZERSİZ YAPMIYOR

12 yaş ve üzeri bireylerin spor yapma durumları incelendiğinde, erkeklerin yüzde 67.6’sının, kadınların ise yüzde 76.5’inin egzersiz yapmadıkları, Türkiye genelinde ise bu oranın yüzde 71.9 olduğu belirtiliyor. Bu oranın kırsal bölgelerde kentsel bölgelere oranla daha yüksek olduğuna dikkat çekiliyor

RAŞİTİZM BAZILARINDA DAHA SIK GÖRÜLEN BİR RAHATSIZLIK

Siyahi çocukların özellikle D vitamini eksikliği konusunda daha hassas oldukları belirtiliyor. Bu ırkta güneş ışığının deriye etki etmesi daha güç olduğu için “raşitizm” adı verilen kemik hastalığı daha sık görülüyor. ABD’de yapılan bir çalışmada, siyahi çocuklara multivitamin verildiğinde astım ve alerjik hastalıklar bakımından riskin arttığına dikkat çekiliyor. Çocuk Sindirim, Karaciğer Hastalıkları ve Beslenme Uzmanı Prof. Dr. Ender Pehlivanoğlu, “Türkiye ve birçok ülkede gereksiz vitamin kullanımı alışkanlık haline geldi. Aileler çocuklarının iyi beslenmediği düşüncesi ile vitamin karışımı içeren ilaçlara çok sık başvuruyor” diyor. Oysa dengeli beslenen bireylerde fazladan alınan vitaminler yararlı olmadığı gibi zarar da verebiliyor. Son dönemde yüksek gelirli ailelerin ithal vitaminleri tercih etmeleri ile okul çocuklarında sınav dönemlerinde vitamin kullanım oranındaki artış da dikkat çekici görülüyor. Prof. Dr. Pehlivanoğlu, yenidoğan ve küçük bebeklere büyümeyi hızlandırdığı düşüncesiyle multivitamin verilmesini de doğru bulmuyor.

BEBEKLİK DIŞINDA VİTAMİN İHTİYACI YOK

Dengeli beslenen bireylerde bebeklik dönemi hariç özel bir vitamin desteğine gereksinim duyulmuyor. Bir çocuğa vitamin verilmeden önce çocuğun doktoru tarafından vitamin ve beslenme eksikliği yönünden değerlendirilmesi ve hangi vitamine ihtiyaç duyduğunun belirlenmesi gerekiyor.

FAZLA D VİTAMİNİ ÇOCUKTA KALP RİTİM BOZUKLUĞU YAPABİLİR

İhtiyaç halinde kullanılan vitaminlerin yararları bulunurken, gereksiz ve fazla alınan vitaminlerin ciddi sakıncaları olabiliyor. İşte onlardan bazıları:

A vitamini fazlası: İştahsızlık, cilt kuruluğu, karaciğer ve dalak büyümesi, kemik ağrısı, kafa içi basınç artışı

B grubu vitaminlerin fazlası: Genellikle zararsızdır. B6 vitamininin aşırı alınması sonucu deride kızarıklık, kaşıntı, karaciğer ve sinir sistemi bozukluğu oluşabilir.

C vitamini fazlası: İshal, karın ağrısı ve idrarda kristal çıkması

D vitamini fazlası: Kan kalsiyum seviyesinde yükselme, bulantı, kusma, kabızlık, pankreatit, kalp ritim bozukluğu, böbrek taşı ve hastalıkları

YARIN: 'MEGA' VE 'HİPER' DOZ İBARELİ VİTAMİNLERE DİKKAT!