Yapay zeka ile ilk seferde gebelik getirecek embriyo seçimi
Yapay Zeka 2021 yılından beri tüp bebek dünyasında da etkili. İlk tüp bebek denemesinde gebelik elde etme, tüp bebek düşüklerini önleme, en kaliteli embriyoyu transfer etme, en iyi embriyoları dondurma gibi uygulamalar yanında maliyetleri azaltmada da önemli rolü olacak gibi görünüyor. Uzmanlar gelecekte yapay zekanın iyi bir tarama testi olarak kullanılacağına ve tüm tüp bebek merkezlerine girip dünyada standart hale gelerek gebelik oranlarını artıracağına inanıyor. Habertürk Sağlık Yazarı Ceyda Erenoğlu'nun haberi
Yapay zeka (Artificial Intelligence, Al) bir bilgisayar veri merkezi olarak tanımlanıyor ve pek çok kullanım alanının yanında günümüzde çok yeni de olsa tüp bebek uygulamalarında da tercih ediliyor. Tüp bebek uygulamalarında yapay zeka veri bankası dünyanın en iyi tüp bebek merkezlerinde gebelik getiren ve genetik yapısı normal olan embriyolardan oluşuyor ve embriyolar hem yapısal hem de gelişim açısından yapay zeka ile kıyaslanabiliyor. Bu şekilde gebelik şansı en yüksek ve genetik yapısı en normal embriyo seçimi yapılırken, en sağlıklı gebeliğin de ilk denemede gerçekleşmesi mümkün hale geliyor.
HEDEF İLK SEFERDE GEBELİK
Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Prof. Dr. Gökalp Öner, “Tüp bebek konusunda dünyada yapay zeka uygulamaları 2021 yılında başlamıştır. Türkiye’de aynı yıl ilk kez biz de merkezimizde tüm hastalarımıza ücretsiz olarak uygulamaya başladık. Yapay zekayı her hastaya sağlıklı embriyoyla ilk seferde gebelik yakalamak için kullanıyoruz. Gebelik oranlarımız çok yüksek seviyelere çıktı. Bunun nedeni gebelik getirecek embriyoyu yapay zekanın seçmesi ve gerekirse genetik yapısı şüpheli embriyolara biyopsi yaptırılıp gebelik şansının en yükseğe çıkarılmasıydı. Yapay zeka kullanmanın avantajı gebelik getirecek embriyoları transfer etmeyi ve gerekli hallerde embriyolara genetik tanı yapılmasını sağlamasıdır” diyor ve devam ediyor:
ARAŞTIRMA SONUÇLARI NEYE İŞARET EDİYOR?
“Yapay zekanın tüp bebek uygulamaları konusunda, yurt dışında yapılmış 2 çalışma ve bizim bir çalışmamız var. Bu araştırmaların sonuçlarına göre yapay zekanın başarı - güvenilirlik oranı yüzde 90, genetik olarak yakalama oranı ise yüzde 70 civarındadır. Bizim çalışmamız ise genetik olarak embriyoya biyopsi işleminin yapıldığı “genetik tanılı tüp bebek” yönteminin halen altın standart olduğunu göstermektedir. Bu noktada 38 yaşından büyük kadın hastalara genetik tanılı tüp bebek uygulaması önerilmektedir.”
YAPAY ZEKA NASIL KULLANILIYOR?
Tüp bebek uygulamalarında yapay zeka iki farklı alanda kullanılıyor. Bunlardan birincisinin yapay zeka ile embriyo seçimi ikincisinin ise sperm seçimi olduğu belirtiliyor. Sistemin adımları şu şekilde ilerliyor; Embriyoların gebelik oranları, yapılmışsa genetik testleri ve canlı doğumları yazılım programıyla sisteme yükleniyor ve bu embriyolarla veri bankası oluşturuluyor. Sonraki uygulamalarda embriyolar bu veri bankasıyla kıyaslanıyor ve gebelik şansı en yüksek embriyo transfer ediliyor. Böylelikle özellikle gebelikteki düşük riskleri en aza indirgenirken, bebeğin genetik hastalıkla doğma riski ortadan kalkabiliyor. Bu yöntemde, embriyoların dış hücrelerine 5. günde lazerle biyopsi yapılıyor ve “yeni nesil dizileme yöntemi” ile genetiği normal olan embriyo seçilip anne rahmine yerleştiriliyor.
GENETİK TANILI TÜP BEBEK KİMLERE YAPILIYOR?
*Kadının yaşı 38'den fazlaysa
*Tüp bebek denemelerinde iki kez en iyi kalite 5. gün embriyosu verilmesine rağmen gebelik elde edilememişse
*Daha önce düşük öyküsü olan kadınlarda düşüklerden gönderilen genetik örnekte genetik bozukluk varsa
*Anne veya baba adayında genetik bozukluk öyküsü bulunuyorsa bu yönteme başvurulabiliyor.
EMBRİYO SEÇİMİNDE YAPAY ZEKA
Diğer teknolojik ve başarı oranı yüksek yöntemin ise embriyonun seçiminde yapay zekânın kullanılması olduğu belirtiliyor. Bu yöntem, hem gebelik oranlarını artırmayı hem de gebeliğin sağlıklı devam etmesini sağlıyor. Yapay zekâ ile genetiği en normal olan embriyo seçimi de yapılabiliyor. Bu özellikler yöntemin, “embriyo genetik tarama testi” gibi kullanıldığını da gösteriyor. Bu şekilde, çiftlerin ilk tüp bebek denemelerinde gebeliği yakalama şansları artıyor. Tüp bebekte kullanılacak en iyi embriyonun elde edileceği spermin, mikroskopla video izleme sistemi kullanılarak sperm sınıflama yöntemi kriterleri doğrultusunda yapay zeka tarafından belirlenmesi ise yapay zekanın ikinci kullanım alanını oluşturuyor.
YÖNTEM ŞU AN BİLE ÇOK YENİ KABUL EDİLİYOR
Prof. Dr. Gökalp Öner, “Yapay zekayla uğraşan her uzman bunu aynı şekilde kullanmamaktadır. Bunun nedeni yapılan bu işin bir maliyetinin bulunmasıdır” diyor ve devam ediyor; “Gebelik getirme oranıyla genetik sonuç ayrı ayrı değerlendirilmekte ve hasta buna göre yönlendirilmektedir. Yöntem şu an bile çok yenidir ve veri bankasına veri girişi her geçen gün çoğaldığı için gelişmektedir."
HANGİ ALANLARDA YARARLANILIYOR?
*İlk tüp bebek denemesinde gebelik elde etmede
*Tüp bebekle elde edilen gebeliklerde düşüklerin önlenmesinde
*Genetik tarama yaparak en kaliteli embriyoyu transfer edebilme ve kalan en iyi embriyoları dondurma imkânı sağlamada
*Hangi embriyoya genetik tanı yapılacağı konusuna yardımcı olma ve en doğru sonucu en hızlı şekilde elde etmede
*Özellikle genetik tanılı tüp bebek istemeyen ileri yaştaki kadınlarda embriyonun sağlıklı gebelik getirme şansını artırmada
GELECEKTE TARAMA TESTİ OLARAK KULLANILABİLİR
Yapay zekayla yapılan tüp bebek uygulamaları hastaya ekonomik açıdan da çeşitli avantajlar sağlıyor. Gebelik getirecek embriyoyla ilk seferde gebeliği yakalamanın ek maliyeti azalttığı belirtiliyor. Prof. Dr. Gökalp Öner, “Günümüzde genetik tanı olarak yapay zeka hala gelişiyor. Henüz tarama testleri kadar güvenilir olmasa da ileride kesinlikle iyi bir tarama testi olacağına inanılıyor. Bence gün gelecek ve yapay zeka tüm tüp bebek merkezlerine girip dünyada standart haline gelerek gebelik oranlarını artıracak” diyor.
SÜPER NESİL İNANIŞI
Konuyla ilgili öngörüler de bulunuyor. Öner’e göre yapay zeka, ilerleyen zamanda en kaliteli embriyonun yanında başka ek hastalıkları da seçecek. Bu anlamda bizi bekleyen süper bir nesil olabileceği düşünülüyor. Şu an Türkiye’de yasak olsa da yapay zekanın ilerleyen zamanda cinsiyet seçiminde de kullanılabileceğine inanılıyor.
