Üçüncü havalimanı dünya 7'ncisi olacak

HT CUMARTESİ / Güntay ŞİMŞEK

Tamamlandığında dünyanın en büyük havalimanlarından biri olması hedeflenen, 150 milyon yolcu/yıl kapasiteli İstanbul'un yeni havalimanı, öngörülen 77 milyon metrekareyle dünyanın yedinci büyük mega meydanı olacak gibi görünüyor. Şu an için İstanbul'un 3. havalimanını sadece alan büyüklüğüyle benzeri meydanlarla kıyaslayabiliyoruz. Şüphesiz asıl kriter, yolcu ve uçak trafiğidir, zira 150 milyon yolcu/yıl ağırlayacak bir büyüklükteki meydanı yapmak kolay, onu tam kapasite işletmek zor. Ancak şu an itibarıyla yeni meydanın kapasite kullanım oranını tahmin etme imkânı olmadığından, en fazla alan kaplayan havalimanları arasında bir sıralamaya tabi tuttuk. İddia edildiği gibi 3. havalimanı, dünyanın en büyüğü olmayacak, alan olarak en büyük 10 havalimanı arasında yer alacak. Fakat büyük meydan olarak hayata geçirildikten sonra boş yatanların olduğunu da dikkate almak icap ediyor.

İstanbul'un 3. havalimanın önünde Suudi Arabistan, Kanada, Birleşik Arap Emirlikleri ve ABD'den meydanlar bulunuyor. Yeni havalimanının, toplam 6 pist ve 500 adet uçak park alanıyla yolcu ağırlamada kaçıncı sıraya oturacağını ise zaman gösterecek. Bulunduğu yerin zorlu bir coğrafya sahip olması olması, derin çukurlar açan taş ve kömür ocaklarının kapatılması, kod farklarının giderilmesi İstanbul'un yeni havalimanının inşasında en sıkıntılı yanlar. Fakat dünyadaki birçok büyük mega meydanın da İstanbul'a yapılacak yeni havalimanıyla benzer kaderi paylaştığı, zor sahalarar üzerine inşa edildiklerinin altını çizmek gerekiyor. Şimdi hazırsanız dünyanın en büyük 10 mega havalimanına göz atalım.

1- Kral Fahd Havalimanı (KFIA) (768 km2)

Suudi Arabistan'da Dammam'ın 25 km uzağında yer alıyor. Havalimanı 768 km2, alan olarak dünyanın en büyüğü. Altyapısı 1990'da tamamlanan havalimanı, ilk olarak 1991'deki Körfez Savaşı'nda Çöl Fırtınası operasyonlarında ABD'nin 101'inci Hava İndirme Tümeni tarafından üs olarak kullanıldı. Savaş bittikten sonra havalimanı tamamlanarak Suudi Arabistan Sivil Havacılık Genel Otoritesi tarafından 1999'da hizmete açıldı. Bugün hâlâ faaliyette olan havalimanı Arabistan'daki üçüncü ana merkez (HUB) konumunda. Havalimanı, 2012'de 5 milyon 267 bin yolcuyu ağırladı. Kral Fahd kapladığı alanla, Bahreyn'den bile daha büyük.

2- Montréal-Mirabel Havalimanı (396.6 km2)

Kanada'nın 396.6 km2 ile en geniş alana sahip havalimanı Mirabel, 4 Ekim 1975'te açıldı. Şu an sadece kargo amaçlı olarak kullanılan liman, Kanada'nın ekonomik patlama yaşadığı dönemlerde yolcu için tasarlanmıştı. Oldukça büyük bir tesis olarak projelendirilen havalimanı asla tamamlanamadı. 1980'lerde uzun menzilli jetlerin artmasıyla trans atlantik uçuşlarında Montreal'de durma ihtiyacının azalması, bir süre sonra havalimanının yolcu bölümünün kapanmasına neden oldu.

3- Kral Halid Havalimanı (316 km2)

1983'te kurulan Kral Halid Havalimanı, 316 km2 alana sahip. Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'ın iç ve dış hat uçuşlarını karşılayan Halid, iki paralel pist, bir cami, bir kraliyet sergisi, bir alışveriş merkezi ve bir de kargo kompleksi içeriyor. Havalimanı, büyük bir alana kurulu olduğu için tesis içinde çalışanlara ayrıca bir şehir oluşturulmuş. Çölün ortasında geniş bir araziye yayılan Kral Halid'in inşası sırasında suyla ilgili ciddi problemler yaşanmış. Bu havalimanı da Körfez Savaşı sırasında Kral Fahd gibi ABD kuvvetleri tarafından askeri üs olarak kullanıldı.

4- Dubai World Central Al Maktoum Havalimanı (220 km2)

Dubai'nin 27 Haziran 2010'da açılan Al Maktoum Havalimanı'nı daha önce duymamış olabilirsiniz. Çünkü bugüne kadar sadece kargo operasyonları için kullanıldı. Ancak 220 km2'lik havalimanına yeni eklenen bir terminalle 27 Ekim 2013'ten itibaren yolcu hizmetine başlayacak. Henüz ilk safhasını tamamlayan projenin yıllık 200 bin ton kargo ve 5 milyon yolcu kapasiteli olması planlanıyor. Yola ilk çıkıldığında havalimanının bütün inşaat safhalarının 2017'de tamamlanması düşünülse de 2007-2012'de yaşanan küresel kriz yüzünden tesis hakkında yapılan bu planlar 10 yıl ertelendi.

5- Denver Havalimanı (141 km2)

ABD'de 141 km2 ile en büyük alanı kaplayan Denver, aynı anda kullanılabilen 6 adet pistiyle ülkenin oldukça yoğun havalimanlarından biri. Geçen sene 53 milyon 156 bin yolcu ağırlayan tesis, dünyanın en yoğun 11'inci havalimanı oldu. Aynı zamanda Business Traveler tarafından 6 yıl üst üste Kuzey Amerika'nın en iyi havalimanı seçilen Denver, 4 bin 877 metre ile ABD'nin en uzun sivil pistine sahip. Ancak bu başarılı tesis yapım aşamasında kötü planlama ve sürekli tasarım değişikliğinden dolayı ciddi sıkıntılar çekti. Ayrıca coğrafi konumundan dolayı kar fırtınası ve dolu gibi doğa olaylarından olumsuz etkilenen havalimanı, açılışından hemen önce bagaj sistemiyle ilgili büyük sorunlar yaşadı. İstanbul'un 3. havalimanının konum için de benzer eleştiriler yapıldığını hatırlatmakta fayda var.

6- Kral Abdulaziz Havalimanı (105 km2)

Suudi Arabistan'da Cidde şehrine ve Mekke'ye giden hacı adaylarına hizmet veren havalimanı, çölde yer alan devasa tesislerin en büyüklerinden biri. Büyük bir genişleme projesi içinde olan havalimanı, şu an 105 km2 alan kaplayan sınırları içinde normal yolcu terminalleri dışında bir kraliyet terminalini, Suudi Arabistan Hava Kuvvetleri'nin tesislerini ve havalimanı görevlilerinin lojmanlarını kapsıyor. 1981'de açılan havalimanı, önümüzdeki yıllarda yolcu sayısındaki artış yüzünden sıkıntı yaşamamak için safha safha büyüyor.

7- Dallas/Fort Worth Havalimanı (69.6 km2)

69.6 km2 ile ABD'nin ikinci en büyüğü olan havalimanın yapım çalışmalarına 1940'ta başlanacaktı, ancak 2. Dünya Savaşı nedeniyle Dallas/Fort Worth'le ilgili düşünülen bütün projeler ertelendi. Savaş bittikten sonra iskan yeriyle ilgili birçok karmaşa çözüldükten sonra havalimanının temelleri 1969'da atıldı ve nihayet 1974'te tamamlanarak hizmete açıldı. 1990'larda Dallas/Fort Worth'ün genişlemesinin çevreye etkisiyle ilgili bir rapor yayınlanınca havalimanı bu sefer civarındaki şehirlerin açtığı davalarla uğraşmak zorunda kaldı. 1994'te davaları kazanan tesis, şu an 7 adet pistiyle her gün yaklaşık 160 bin yolcu ağırlıyor.

8- Dubai Havalimanı (34.96 km2)

Dubai Uluslararası Havalimanı yaklaşık 55 yıl önce devasa bir kum çölüydü. Ama bugün en modern örneklerden biri. Yılda 60 milyon yolcuyla, dünyanın dördüncü en yoğun havalimanı. 1960'da hizmete açıldığında gece aydınlatmasını bir kenara, düzgün bir piste bile sahip değilken, 2002 yılında Uluslararası Havalimanları Konseyi (Airport Council International-ACI ) tarafından trafik istatistiklerine göre dünyanın en hızlı büyüyen ikinci havalimanı oldu. Dubai Havalimanı'nda, 540 bin metrekarelik Concourse A olarak adlandırılan ve sadece dünyanın en büyük yolcu uçağı A 380'e hizmet veren dev bir terminal de bulunuyor.

9- Charles de Gaulle Paris (32 km2)

Charles de Gaulle Paris Havalimanı, 32 km2 üzerine 1966'da inşa edilmeye başlanmış. İleride genişleme gereksinimi de dikkate alınarak oldukça geniş bir alan tahsis edilmiş. 2012'de 61 milyon 611 bin yolcu ağırlayan bu meydanı bu hafta Air France'ın davetiyle, daha yakından tanıma fırsatım oldu. Air France'ın uzun menzilli dış hat uçuşları için kullandığı 2E Terminal'inde açılan uydu kent S4'ü bizzat gördüm. S4'te 25 bin metrekare alana sahip inanılmaz büyük ve konforlu bir lounge bulunuyor. S4'ün 6 bin metrekaresi çok özel markaların mağzalarına ve restoranlara ayrılmış. 6'sı dev jumbo jet A380 için olmak üzere toplamda 16 kapısı olan S4'te, aynı zamanda, bitkilerle süslenmiş bir açık alan, PlayStation koltukları ve çocuk oyun sahası bulunuyor.

10- Pekin Başkent Havalimanı (29 km2)

Çin'in 29 km2 alan kaplayan meydanı, 1958'de açılışı yapıldığında ufacık havalimanıydı. Pekin 2008'de olimpiyatları kazandıktan sonra mevcut kapasitesinin yeterli olmayacağı düşünülerek, 2004'te Terminal 3'ün çalışmalarına başlanarak, 4 senede 986 metrekarelik dünyanın en büyük havalimanı terminal binası inşa edilerek olimpiyatlara yetiştirildi. Şu an Türk Hava Yolları'nın da (THY) uçuşlarını yaptığı terminal, açıldıktan 7-8 ay sonra büyüklük ünvanını Dubai Havalimanı'nın 1 milyon 980 bin metre2 Terminal 3'üne bıraktı. Tasarımı bir Ejderha'ya benzeyen havalimanı, 81 milyon 929 binlik geçen yılki yolcu sayısıyla en kalabalık tesislerden biri.

Ekonomi koltukları businessa yaklaşıyor

Havayolları için rakiplerle rekabette en önemli argümanlardan biri koltuklar. Bu sebeple sık sık havayollarının yeni koltuk lansmanlarıyla, konforlu yeni tasarımları kabin içine taşıdığı haberleriyle karşılıyoruz. Zira seyahatinizi rahat geçirmiyorsanız, iki büklüm olarak koltuklar arasında kalıyorsanız, size sunulan diğer hiçbir hizmetin fazla bir değeri de olmuyor.

Bu hafta, Air France yetkilileri, beni Paris'teki turizm ve seyahat fuarı Top Resa'ya davet ederek, uzun uçuşlarda kullanılacak yeni ekonomi sınıfı koltuklarını ve ekonomi sınıfındaki ikramlarını tanıttı. Koltukları test ettim. İnce, hafif ve yaklaşık 45 derece yatan ergonomik yapısıyla hem yolcu hem havayolu düşünülmüş. Havayolu 500 milyon Euro yatırımla, 2 bin 500 yolcu ve bin uçuş görevlisine danışıp fikirlerini alarak, ekonomi sınıfını tamamen yenileme kararı almış. Yeni ekonomi sınıfı koltuklarda 2.5 cm daha fazla bacak boşluğu ve bin saatlik eğlence programı içeren 22.9 cm'lik yeni nesil dokunmatik ekranlar bulunuyor. Yeni ekonomi koltukta ayarlanabilir baş desteği, ergonomik süngerler, kulaklık tutucu, USB giriş, daha geniş ayarlanabilir bir masa ve elektronik cihazların kullanımı için elektrik prizi bulunuyor. Kişisel eşyaları koymak için koltuk cepleri de iki bölüm olarak ve değerli eşyaların unutulmaları önlemek için görünür malzeme kullanılmış. Ayrıca el koyma yerlerinin bütün koltuklarda ayarlanabiliyor olması da önemli.

Air France, 8.5 saati geçen uçuşlarda ikinci bir yemek, 10.5 saati geçen uçuşlarda da dondurma servis edecek. Aynı zamanda ekenomi sınıfında ücretsiz şampanya ikram eden tek havayolu olacak. Ünlü iç mimar Philippe Patrick Starck'ın öğrencisi Eugeni Quitlet tarafından tasarlanan ağırlığı düşürülmüş ve karbon emisyonlarını 3'te 1 oranında azaltacak yeni yemek takımları kullanılacak. Uçakta minik yolcular da unutulmamış. Çocuklara özel mönüler, oyunlar ve uçağa benzetilen kaşık, çatal ve bıçakla hizmet verilecek. Yeni 10 bin adet ekonomi sınıfı koltuğu, 44 adet Boeing 777 tipi uçağa Haziran 2014 ve Temmuz 2016 arasında uygulanacak.