Astım nedir, tedavisi nasıl yapılır? Astım'ın belirtlileri nelerdir?
Astım, akciğerlerdeki hava kanalları enflame olduğunda veya daraldıklarında görülür. Astım başlangıcı hırıltıdan, hayatı tehdit edebilecek ani astım ataklarına kadar çok çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. Peki, astımın belirtileri nelerdir? Astım tedavisi nasıl yapılır? İşte detaylar...
Hava yollarının daralması ile nefes almayı güçleştiren ve ataklar halinde yaşam boyu devam eden astım, dünyada 300 milyon kişiyi etkiliyor. Astım ataklarını kontrol altına alabilmek için tetikleyici etkenlerden korunmak gerekiyor.
Ülkemizde her 100 yetişkinden 7’sinde, her 100 çocuktan 15’inde görülen astım hastalığı, genetik ve çevresel tetikleyicilerin birleşik hareketi sonucu ortaya çıkmaktadır. Yaşam kalitesini olumsuz etkileyen astım hastalığında, tetikleyici faktörlerden uzak durulur ve verilen ilaçlar düzgün kullanılırsa, şikayetler çok kolay kontrol altında tutulur ve ataklar önlenebilir. Böylece solunum yetmezliğine giden süreç de engellenmiş olur.
Astım hastalığı toplumda % 10 ile % 15 arasında görülmektedir, gebelerde ise % 4 ile % 7 arasında gözlemlenmektedir. Astım hastalığı gebelerde en sık rastlanan solunum problemlerindendir. Gebeliğin 24. haftası civarında astım atakları sık görülür. Gebeliğin sonuna doğru astımda düzelme eğilimi olur ancak astımın gebeliğin son dönemlerinde ağır ve kontrolsüz seyir göstermesi daha kötü sonuçları doğurabilir bu nedenle astım hastası olan gebeler astımlarını başından itibaren kontrol altına almak durumundadırlar. Peki, astım belirtileri nelerdir? Astım nasıl tedavi edilir?
ASTIM NEDİR?
Astım hava yollarının çevresel etkenlere karşı aşırı duyarlı olmasıdır. Hava yollarında ve hava yollarını döşeyen mukoza denilen zarda şişme söz konusudur. Bu şişme, zaman zaman hava akımını engelleyerek solunum sıkıntısına neden olur. Bu dönemlere astım nöbetleri denir.
ALERJİK ASTIM NEDİR?
Alerjik astım özellikle bahar ve yaz mevsiminde görülür. Özellikle toplumun yaklaşık yüzde 20- 25’ini etkileyen ve kadınlarda yaygın olarak rastlanan alerjik nezle, tedavi edilmediği takdirde astıma neden olabilir. Alerjiler; alerjen adı verilen, havada bulunan, küçük partiküllere karşı burnun verdiği anormal yanıt sonucu gelişir. Bazı insanlarda bu partiküller akciğerlerde alerjik astım, gözlerde de alerjik konjonktiviteye neden olabilir. Alerjilerin meydana gelmesinde çevresel faktörler ve genetik yatkınlık büyük rol oynamaktadır.
ASTIM BELİRTİLERİ NELERDİR?
Astım hava yollarının tıkanmasının neden olduğu ataklar halinde kendini gösterir. Astım belirtileri genellikle; öksürük, nefes darlığı, hırıltılı nefes alıp verme ve göğüste sıkışma hissidir. Astım belirtilerinin astım tanısı konulmasına yardımcı olan özellikleri ise; tekrarlayıcı olmaları, gece ve sabaha karşı ortaya çıkmaları, bazı alerjen maddelere maruz kalınması veya egzersiz sonrası tetiklenmeleridir. Bu belirtiler ataklar arasında ortaya çıkmaz ve astım hastaları ataklar arasında kendilerini iyi hisseder. Astım tanısı, detaylı hasta öyküsü, muayene bulguları ve solunum fonksiyon testleri ile konulmaktadır. Genel astım belirtileri ise şöyledir;
Öksürük (genellikle kuru ve krizler halindedir gece uykuda uyandırabilir.)
Hırıltılı solunum
Göğüste tıkanıklık ve sıkışma hissi
Soluk alıp verirken ıslık sesi
Nefes darlığı
ASTIMA NEDEN OLAN RİSK FAKTÖRLERİ
Astım hastalığı için risk faktörleri kişiye ve çevresel faktörlere göre değişebilir. Buna göre astıma hastalığında risk faktörleri şöyle sıralanabilir;
Ailede astım hastalığının olması,
Marangozluk, doğramacılık, mobilyacılık, fırıncılık, kuaförlük, sağlık personeli, veterinerlik, kümes hayvanı yetiştiriciliği, kaynakçılık, dökümcülük, çiftçilik, plastik/kauçuk/kimya/ilaç endüstrileri, çay/tütün üretimi, demiryolu işçiliği, itfaiyecilik, kuru temizleyicilik, temizlik işçiliği gibi bazı meslekler,
Bebeklik döneminde alerjen maddelere fazlasıyla maruziyet,
2 yaşından itibaren ağır solunum yolları rahatsızlıkları geçirmek,
Gebelikte annenin sigara içmesi (bebek için risk faktörü),
Ebeveynlerde sigara kullanımı,
Anne karnındayken bebeğin yetersiz beslenmesi ve düşük tartılı doğması
ASTIM TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Astımın tanısı için solunum fonksiyon testi kullanılır. Solunum fonksiyon testinde hava yolu darlığı görüldüğü anda bronş açışı ilaç verilir 15 dakika sonra ise yeniden solunum fonksiyon testi yapılır. Yapılan değerlendirmede eğer aradaki fark belirli bir yüzdenin üzerindeyse o zaman hastaya astım teşhisi koymak mümkün olabilir. Bazen hastalar astım krizi şeklinde hastanelerin acil servislerine geldikleri için herhangi bir belirti aranmadan tedaviye alınırlar.
ASTIM KRİZİ ANINDA YAPILMASI GEREKENLER!
Astım krizi sırasında öncelikle yapılması gereken şey, hızlı biçimde bronkodilatör ilaç solumaktır. Sonrasında uzman doktorların önerdiği ilaç tedavisine geçilir yapılmaması gereken şeylerden biri de telaşa kapılmak ve hafızayı kirletmektir. Hasta ve çevresi astım krizi sırasında mutlak sakin kalmalıdır.
ASTIMA NE İYİ GELİR?
Astım tedavisinin en önemli kısmı astım krizlerini başlatabilecek etkenlerden uzak durmaktır. Bunun için hastanın astım krizine yol açan nedenleri bilmesi çok önemlidir. Astıma iyi gelecek bazı önlemler ise şöyledir;
Evcil hayvanlara alerjiniz varsa evde hayvan beslenmemeli
Ev içinde sigara içilmemeli
Evde sprey, kokulu deterjan, parfüm kullanılmamalı
Sentetik yatak malzemeleri kullanılmalı (kuş tüyü yastık, battaniye vb. kullanılmamalı)
Özellikle yatak odasında kilim, halı, mobilya, yastık ve minderler bulundurmamalı
Yatak şiltesi ince basit ve sentetik olmalı
Ev havalandırılmalı
Polenlerin arttığı dönemlerde, ev içinde kapı ve pencereler kapalı tutulmalı
Badana, boya, cila işlemleri, böcek ilaçlama, hasta dışarıda iken yapılmalı
Ev içinde kızartma ve yemek kokusu oluştuğunda mutlaka havalandırılmalı
Kuru havalarda rüzgar varsa dışarıya çıkılmamalı
Alerjenlerin havaya karışımına neden olan çim biçme, yabani ot temizleme gibi bahçe işlerinden uzak durulmalı
Tatil yapılacak otel ya da yazlık mekanlar, alerjenler açısından gözden geçirilmeli
Açık hava egzersizleri yaparken aşırıya kaçılmamalıdır.
Dışarıda giyilen kıyafetler eve dönünce değiştirilmeli ve duş alarak derideki ve saçlardaki alerjenler de temizlenmeli
Dışarı çıkarken geniş kenarlı gözlükler kullanılmalı. Çok alerjik yapıya sahip kişiler ve astım hastaları alerji maskeleri de kullanmalı
Polen miktarının fazla olduğu dönemlerde şikayetler başlamadan alerji ilaçları alınmalı
Polen yoğunluğunun fazla olduğu saatlerde kapı ve pencereler kapalı tutulmalı
Polen miktarının fazla olduğu günün ilk saatlerinde dış aktivitelerden uzak durulmalı
Evde ve arabada cam açmak yerine bakımları düzenli olarak yapılan ve polen filtreli klimalar kullanılmalı
Yaşam alanlarının nem oranını düşük tutulmalı
Ev temizliği HEPA filtresi içeren vakumlu bir süpürge ile yapılmalıdır.
HAMİLELİKTE ASTIM
Gebelik süresince astımlı hastaların yarısında herhangi bir değişiklik gözlenmez. 3 hastadan 1'inde ise şikayetler artarken 3 hastadan 1'inde ise şikayetler hafifler. Tedavi edilmeyen astım, bebeğe ilaçlardan daha çok zarar verebilir.
