Türkiye'nin nükleeri böyle korunacak

Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK), Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde barışçıl nükleer faaliyetlerde kullanılan nükleer maddeler ile nükleer tesislerin sabotaj ve hırsızlığa karşı korunması için alınması gereken fiziksel koruma önlemlerine ilişkin esasları belirledi.

TAEK tarafından hazırlanan, ''Nükleer Tesislerin ve Nükleer Maddelerin Fiziksel Korunması Yönetmeliği'' Resmi Gazete'nin dünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Yönetmeliğe göre, fiziksel koruma sisteminin tasarımı için TAEK koordinasyonunda, Milli Güvenlik Kurulu'nun oluşturan kurum ve kuruluşların temsilcileri ve ilgili diğer kurum ve kuruluşların işbirliği ile Tarıma Esas Tehdit (TEK) belirlenecek ve yetkilendirilen kişiye ''Çok Gizli'' gizlilik derecesi ile bildirilecek.

Yetkilendirilen kişi, yönetmelik hükümlerine uygun şekilde fiziksel koruma sisteminde yer alacak önlemleri almak üzere ve TET esas alınmak suretiyle bir fiziksel koruma programı hazırlamakla yükümlü olacak.

Fiziksel koruma programı TAEK tarafından onaylanmadan nükleer tesis işletmeye alınamayacak, nükleer madde bulundurulamayacak, kullanılamayacak veya depolanamayacak.

Nükleer maddelerin taşınması gerçekleştirilmeden önce güzergah, bekleme yerleri, gönderilecek yerdeki teslim düzenlemeleri, taşıyacak ve teslim alacak yetkili kişilerin kimlikleri, kaza prosedürleri, acil durum eylem planı gibi bilgiler ile ilgili belgeler ''Çok Gizli'' gizlilik derecesi ile TAEK'e sunulacak.

MERKEZİ ALARM İSTASYONU

Yönetmeliğe göre, Merkezi Alarm İstasyonu (MAİ) herhangi bir tehdit durumunda dahi fonksiyonlarını yerine getirebilecek sağlamlıkla tasarımlanacak ve korunan alan içerisinde bulunacak. Fonksiyonların daha etkin bir şekilde yerine getirebileceği farklı bir yer olması durumunda korunan alan dışında da bulunabilecek. MAİ'ye sınırlı sayıda seçilen yetkili kişiler girebilecek.

Fiziksel koruma planları gizli olarak sunulacak ve saklanacak. Nükleer tesislerin ve nükleer maddelerin fiziksel korumasını tehlikeye atacak özel ve detaylı bilgilere yetkisiz bir şekilde ulaşılmasını ve bu bilgilerin açıklanmasını engelleyecek uygun koruyucu önlemler alınacak.

Fiziksel koruma sistemine ait hassas bilgilere erişim, bilmesi gereken prensibine uygun olarak sınırlandırılacak. Sabotaja veya nükleer madde hırsızlığına imkan verebilecek bilgiler idari olarak yüksek derecede gizlilikle korunacak.

Yetkilendirilen kişi merkezi alarm istasyonunu herhangi bir tehdit durumunda dahi fonksiyonlarını yerine getirebilecek sağlamlıkta tasarımlamakla yükümlü olacak.

Fiziksel koruma sisteminin sabotaja veya nükleer madde hırsızlığına imkan verebilecek muhtemel zayıflıklarını içeren bilgiler idari olarak yüksek seviyede gizlilikle korunacak. Nükleer maddelerin bulunduğu alanlara veya tesislere girecek kişilerin sayısı mümkün olan en az kişi ilkesine uygun olarak sınırlandırılacak.

ŞİFRELİ ANAHTARLA KORUNACAK

Nükleer maddelerin bulundurulduğu yerler fiziksel koruma planında kontrollü alan olarak belirlenecek. Nükleer madde hırsızlığı ve sabotaja karşı giriş veya çıkış yapan kişiler, araçlar ve paketler aranacak.

Hususi motorlu taşıtların korunan alanlara giremeyecek. Korunan alanı çevreleyen fiziksel bariyerlere intrüzyon (bir nükleer tesise veya nükleer maddenin bulunduğu yere hırsızlık, sabotaj veya kötü niyetli bir amaç için izinsiz girme eylemi) dedektörleri ve kameralar yerleştirilecek. Dedektör veya kameralar tarafından tespit edilen olayları zamanında değerlendirmek üzere bir sistem kurulacak.

Nükleer maddelerin depolandığı alanların ve nükleer maddelerin saklandığı depoların anahtarlarına sahip olanlar ile bu bölümlere giriş ve çıkış yetkisi bulunan kişilerin belirlenmesi ve kayıtların tutulması yetkili kişinin sorumluluğunda bulunacak. Söz konusu alanlarda çoğaltılma olasılığı en düşük olan anahtar tiplerinin ve ele geçirilmesi en zor olan şifre kombinasyonlarının seçilmesine özen gösterilecek. Şifreler belli aralıklarla değiştirilecek. Herhangi bir şüphe veya tehlike olduğu düşünülüyorsa kilitler, anahtarlar ve şifreler derhal değiştirilecek.

1. SINIF NÜKLEER MADDELERİN BULUNDUĞU İÇ ALANLAR

Taslağa göre, 1. sınıf nükleer maddelerin bulundurulduğu yerler fiziksel koruma planında ''iç alan'' olarak belirlenecek. İç alanlar korunan alanların içinde yer alacak.

İç alanlarda, korunan alanlar için alınan önlemlere ek olarak; iç alanın tavını, duvarları ve zemini intrüzyonu engelleyecek şekilde tasarımlanacak ve yapılacak. Hususi motorlu taşıtlar iç alanlara giremeyecek. İç alana girildiğinde, giren kişinin iç alanda bulunduğu süre boyunca iki veya daha fazla yetkili personel sürekli gözetim yapacak.

İç alanlara giriş ve çıkışların sayısı en az olacak şekilde düzenlenecek. Tüm acil çıkış noktaları intrüzyon dedektörleri ile donatılacak. Diğer potansiyel giriş olabilecek yerler uygun şekilde emniyetli hale getirilecek ve Merkezi Alarm İstasyonuna bağlanan bir alarm sistemi kurulacak. Nükleer maddelerin çalınmasına ve sabotaja karşı etkin şekilde karşı koymak üzere acil durum eylem planları hazırlanacak.

1. sınıf nükleer maddelerin depolama alanları da sürekli olarak kilitli tutulacak ve kullanılmadıkları zamanlarda alarmlar aktif hale getirilecek.

TAŞIMA TÜRÜ VE GÜZERGAH SEÇİMİ

Nükleer maddelerin taşınmasında güzergah belirlenirken taşıma emniyeti açısından doğal afet, toplumsal karışıklıklar ve kolluk kuvvetlerinin imkanları gibi hususlar göz önüne alınacak.

Nükleer maddelerin karayolu, demiryolu ve denizyolu ile taşınması sırasında geçici bir Taşıma Kontrol Merkezi oluşturulacak. Nükleer maddelerin uluslararası taşınmasında alınacak fiziksel koruma önlemleriyle ilgili sorumluluklar gönderici ve alıcı arısında yapılacak sözleşme veya anlaşma ile belirlenecek.

Nükleer madde hırsızlığını veya bu maddelere karşı sabotajı önlemek üzere eğitilmiş ve uygun şekilde silahlı olarak donatılmış koruma görevlileri bütün taşımalara eşlik edecek.

Her taşıma için TAEK tarafından onaylanmış özellikle saldırılara karşı koyacak şekilde yapılmış ve gerektiğinde aracı hareket ettiremez hale getirici bir cihazla donatılmış araçlar kullanılacak.

Nükleer tesisler ile nükleer madde bulunduran, kullanılan ve depolanan yerler yönetmelik kapsamında TAEK denetimine tabi bulunacak. Denetimler haberli veya habersiz olarak yapılabilecek. Nükleer maddelerin bulundurulması, kullanılması, depolanması veya taşınması sırasında tespit edilebilecek herhangi bir ciddi olumsuz durum hakkında TAEK hukuki işlem başlatabilecek.

Kurum denetçileri tarafından tesisin fiziksel korunmasında uygunsuzluk tespit edildiği durumlarda Kurumun talep ettiği düzeltici faaliyetler verilen süre içerisinde gerçekleştirilmezse Kurum, tesisin işletme lisansını veya yetkilendirilen kişinin yetki belgesini geçici ya da sürekli olarak iptal edebilecek ve tesiste bulunan nükleer maddelere geçici veya sürekli olarak el koyabilecek.

Tebliğ ile 16702 Sayılı Özel Nükleer Maddelerin Fiziksel Koruma Önlemleri Tebliği yürürlükten kaldırıldı.

AA