Erken Cumhuriyet Dönemi'nin en önemli miraslarından biri olan Sümerbank Kayseri Bez Fabrikası içindeki birkaç yapı için, Üniversite Rektörlüğü ve Kayseri Büyükşehir Belediyesi işbirliği ile hazırlanan rekreasyon alanı düzenlemesi kapsamında Kayseri Koruma Kurulu’na yıkım kararı için başvuru yapıldı.

Yıkılması önerilen yapılar içinde, sadece işletmenin değil aynı zamanda bir süre Kayseri kentine de elektrik üreten, Rus konstrüktivizminin dünya üzerindeki sayılı örneklerinden biri olan Elektrik Santrali binası da bulunuyor. 

Sümerbank Kayseri Bez Fabrikası kapandıktan sonra yaşanan süreç şöyle özetlenebilir: Fabrika 1999 yılında, dönemin Dışişleri Bakanı ve Kayseri Milletvekili İsmail Cem’in girişimleri sonucu, hem kent kültündeki hem de milli kimliğin kurulmasındaki öneminden dolayı, 1999 yılında -özelleştirilmek yerine- kamulaştırılarak Erciyes Üniversitesi’ne devredildi. Ancak, kapanan işletmeye ait borçlardan dolayı, futbol, tenis ve basketbol sahaları ve yüzme havuzunun bulunduğu kısım bu devir sürecinin dışında bırakıldı. Erciyes Üniversitesi, devrin ardından İşletme Binası'nı bünyesinde yeni açacağı fakülteler için eğitim amaçlı yeniden düzenleme girişiminde bulundu. Ancak bu girişim kapsamında, bir restorasyon projesi üretilmeden, sadece bölgesel onarımlar adı altında döşeme, duvar gibi eklemeler yapılarak, çoğu kullanılır durumda olan doğramalar aslından bağımsız biçimde PVC esaslı elamanlar ile değiştirildi. 

Diğer taraftan tescil sürecinin gerçekleştirildiği günlerde, ülkede nadir görülen bir örnek olan ve işletmede çalışan bekarların barınması için inşa edilen Bekar Apartımanı (1935), çevresinde bulunan Sümer İlköğretim Okulu, Ortaokulu ve Lisesi’nin bulunduğu alana hizmet etmek üzere Kayseri İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve Büyükşehir Belediyesi’nin girişimleri ile Gençlik Merkezi olarak yeniden düzenlendi. Yapıya, aslında bulunmayan bir çatı eklendi, giriş şeması tahrip edilerek yeniden düzenlendi. 

2005 yılının son aylarında Erciyes Üniversitesi Rektörlüğü, Sümerbank Yerleşkesi’nin dış lojmanlarından bir kısmını, 1935 tarihli Dış Usta Evleri’nin hepsini ve 1942 tarihli Dış Vazife Evleri’nin bir kısmını Kayseri Emniyet Müdürlüğü’ne devretti. Emniyet Müdürlüğü ise ilk olarak, tescilli lojmanların çamaşırhanelerini güvenlik sorunu oluşturuyor bahanesi ile yıktı. 2006 Şubat ayı başında ise, Erciyes Üniversitesi Rektörlüğü ve Kayseri Büyükşehir Belediyesi arasında, işletmenin bulunduğu arazinin Belediye’ye devrini ve 600 yataklı bir araştırma hastanesi yapılmasını içeren bir protokol anlaşması imzalandı. Büyükşehir Belediyesi ve Emniyet Müdürlüğü, tescilin iptali için yeni bir dava açtı, ancak bilirkişi raporları sonucu iptal gerçekleşmedi. Ancak, itiraz ve iptal davası sürecinin sona erdiği söylenemez. Koruma Kurulu'na yapılan başvuru bunun bir göstergesi. 

Sümerbank Kayseri özelinde tartışılan belgeleme ve koruma girişimleri ve tescil sürecinden sonra açılan -ve hala süren- tescil iptali ve temyiz davaları, başta yerel yönetimler olmak üzere mimari mirasa ve kentleşme kültürüne verilen önemi yansıtıyor. Ardında, Kayseri kentini -ve neredeyse tüm ülkeyi- sosyal, ekonomik ve kültürel anlamda yeniden var eden bu anıtı hiçe sayarak sadece konumlandığı araziyi kentin içinde kalmış önemli bir rant alanı olarak görme düşüncesi olan bu yaklaşımlar, hem bu ülkeyi kuranlara, hem de bugün bu kentte gerek sanayileşmeyi gerekse de kentleşmeyi Sümerbank Fabrikası’ndan öğrenen Kayseri halkına karşı yapılmış büyük bir saygısızlıktan öte bir şey değil. 

Sümerbank Kayseri Bez Fabrikası, Birinci Beş Yıllık Sanayileşme Planı (1930) kapsamında Sovyetler Birliği'nden alınan 8,5 Milyon Türk Liralık krediyle kuruldu. Temelleri, 20 Mayıs 1934'te dönemin Başbakanı İsmet İnönü tarafından atıldı ve inşası 16,5 ayda tamamlanarak 16 Eylül 1935'de hizmete açıldı. Sovyetler Birliği’nde tasarlanan yapılar, betonarme ve yığma karma teknikle inşa edildi. Halk tipi, ucuz pamuklu kumaş üretmek için kurulan Sümerbank Kayseri Fabrikası, İşletme (34.262 m2), Müdüriyet (462 m2), Tamirhane ve Elektrik santrali gibi işletmeye yardımcı binalar (yaklaşık 4.000 m2), depolar ve sosyal tesislerin oluşturduğu 218.000 m2’si kapalı toplam 922.500'lik oturuma sahip. Hizmete açıldığı yıllarda, fabrikada 2.100 işçi ile 155 memur çalıştı. 

Türkiye'de sanayileşme hareketini başlatan, devlet tarafından yapılmış ilk tesis olan Sümerbank Kayseri Bez Fabrikası, yapıldığı dönem ve konumu itibariyle, büyük bir devrimin eseri. Yapılış amacı, ekonomik ve sosyal işlevi, Türkiye Cumhuriyeti'nin uluslaşma çabalarıyla doğrudan ilgili. Bundan dolayı tesis, sadece Kayseri merkezli değil, o dönemde oluşturulmaya çalışılan “modern” Türkiye hakkında genel bir değerlendirme olanağı sağlıyor.