Mikro kanser hücrelerini tespit eden 'biyosensör'

Ankara Üniversitesi Kök Hücre Enstitüsü öğretim üyesi Dr. Mehmet Altay Ünal ve ekibinin 2016 yılında TÜBİTAK'ın desteğiyle başlattığı, Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi ile Çanakkale 18 Mart Üniversitesi’nin katkı sunduğu ‘Yerli ve Milli Biyosensör Projesi’nde sona gelindi. Proje kapsamında kanser ve kalp krizine neden olabilecek kandaki çok küçük molekülleri tespit edebilen 'biyosensör' geliştirildi. Laboratuvar ortamındaki test çalışmalarında olumlu sonuçlar elde edildi. Kandaki mikro ölçekteki tümör hücreleri geliştirilen cihazla tespit edilebildi.

'ÇOK KÜÇÜK MİKTARLARDAKİ MOLEKÜLLERİ ÖLÇEBİLİYOR'

Dr. Mehmet Altay Ünal, cihazın en önemli özelliğinin çok küçük molekülleri kanda tespit edebiliyor olması olduğunu söyleyerek, "Hastalıkların tedavisinde en önemli şey erken teşhistir. Bu biyosensör de hastalıkların teşhisinde önemli bir rol oynuyor. Normal biyosensörlerin çalışma mantığında eğer vücutta şüphelendiğiniz bir madde varsa bu bir kanserin belirteci olabilir, bir beyin hasarının belirteci olabilir. Bunların kan testini yaparsınız. Buradaki biyosensör çalışmalarının amacı ise bu küçük moleküllerin oldukça düşük olan miktarlarını tespit edebilmektir. Bizim cihazımız bir mikro terazi gibi; eğer kanda aradığımız molekül var ise, bu bir kanser işareti olabilir, beyin hasarı işareti olabilir ya da bir kalp krizi işareti olabilir, bunun çok küçük miktarlardaki moleküllerini ölçebiliyor. Bu, hem minyatürize edilmiş, hem de cihaz haline getirilmiş dünyadaki aslında tek cihaz diyebiliriz" diye konuştu.

'1 MİLYON HÜCRE İÇERİSİNDEN 4-5 HÜCREYİ ALGILIYOR'

Dr. Ünal, biyosensörün tamamen yerli imkanlarla geliştirildiğini ve laboratuvar ortamında kullanıldığını belirterek "Cihaz aşamasına geçmesi için birtakım regülasyonlar var. Bunların başvurularını yaptık. Sonucunda da hasta çalışmaları, klinik çalışmalar devam ettikten sonra bulgularımız gerekli otoritelere sunulacak ve ardından cihaz piyasaya çıkabilecek. Bu cihazın diğer biyosensörlerden en büyük farkı çok küçük miktarların tayini. Kanda dolaşan, ilk kanser belirtisi olan mikro tümör hücrelerinin tespitini laboratuvar ortamında gerçekleştirdik. Yaklaşık 1 milyon hücre içerisinden 4-5 tane hücreyi algılama kapasitesinde olduğunu da gördük. Şu anda kullanılan sistemlerde kandan tespit edilen kanser hücrelerinde belirli bir limitin altında bu değerleri okuma şansımız olmuyor. Ama bu yerli ve milli cihazımızda olacak" ifadelerini kullandı.