Sıkmadan önce düşünün!

EV ve ofislerimizde kullandığımız çok sayıda maddenin saçtığı tehlikelerin farkında olmadığımız büyük bir kimyasal havuz içinde yaşıyoruz. Oysa insan sağlığında kişinin genetik yapısı kadar yaşadığı çevre de büyük rol oynuyor. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Çağatay Güler, “İnsanın çevresindeki maddelerle olan ilişkisi hem hastalıklara zemin hazırlıyor hem de doğrudan hastalık nedeni olabiliyor. Çevresel olumsuzluklar bazen de hastalıkların yayılmasını kolaylaştırıp ilerlemesine neden olabiliyor” diyor.

ODA KOKULARINA DİKKAT!

Sağlığa zararlı maddelerin sayılamayacak kadar fazla sayıda olduğu belirtiliyor. Bunların başında; boyalar, cilalar, temizleyiciler, çözücüler, koku gidericiler, kozmetikler ve böcek öldürücüler geliyor. Halı, dokuma koruyucuları (naftalin vb.), kumaşlar ve mobilyalar da insan sağlığı üzerinde olumsuz çevresel etkilere yol açabiliyor. Havayı temizlemek amacıyla sıkılan oda kokuları ile saksı çiçeklerinde kullanılan ilaçların da sağlığa zararlı kimyasallar içerdiğine dikkat çekiliyor. Bunların yanı sıra sıkıştırılmış malzemeden yapılmış sunta benzeri maddelerden yayılan formaldehit ile petrol-gaz fırınları, sobalar, ocaklar, şömineler, gaz ısıtıcıları ve çamaşır kurutucularından yayılan karbonmonoksit, kükürt dioksit ve azot oksitlerin de insan sağlığını tehlikeye atan etkilerinin olduğu belirtiliyor.

SAĞLIK OLUMSUZ ETKİLENİYOR

Bütün bunlara ek olarak volkanik malzeme kullanılarak yapılan yapılarda çatlaklardan sızabilen radon ve yıpranmış eski malzemelerden yayılabilecek kurşun-asbest gibi ağır metaller de sağlık üzerinde olumsuz etkilerde bulunabiliyor. Nemli bölgelerden yayılan küf ve mantarlar ile insan sağlığını önemli ölçüde etkileyen sigara dumanının da önemli çevresel tehlikeler arasında bulunduğu belirtiliyor. Prof. Dr. Çağatay Güler; “Elektronik araçlardan ve aydınlatma araçlarından yayılan ışın, ses ve neme bağlı olarak üreyen küf ve mantarlar da insan sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir” diyor.

YAPI İÇİ HAVA KİRLİLİĞİ

En önemli sorunlardan birinin de binalara yalıtım yapılması ya da penceresi açılamayan konutların inşa edilmesi olduğu belirtiliyor. Bu durum yapı içi hava kirliliğinin artmasına yol açıyor. Bu ortamlarda oluşan kirli havanın temizlenmesi için pencerelerin açılarak evin havalandırılması çok önemli bulunuyor.

Bunları unutmayın

Bulunulan ortamı iyi havalandırın. Hava temizleyicisi ve koku giderici gibi spreylerin kullanımından kaçının. Boya-badana yapılan ortamların havalandırılmasına ve boyama işlemi sırasında mümkünse maske takılmasına özen gösterin. Boya ve badana sonrasında ortamı en az 1 hafta etkin biçimde havalandırın ve gerekirse başka yerde kalın. Yatak odanızda bitki bulundurmayın. Isıtma aracı bulunan ortamlarda karbonmonoksit ve diğer gazların tehlikeli düzeye çıktığını haber veren küçük araçlar temin edin. Evde yoğun nem oluşumu mantar ve küf üremesine neden olabileceği için, bu konuda dikkatli olun.

Banyo gibi ıslak bölgeler ile genelde kapalı durumda bulunan kilerleri düzenli olarak havalandırın. Mutfağınızda hava akımını sağlayan havalandırma aygıtları bulundurun. Hiçbir zaman yanan soba, ocak ya da şömine olan bir ortamda uyumayın. Yatmadan önce bu ısıtıcıları mutlaka söndürün. Şofbeninizi standartlara uygun ve oksijen yetersizliği olduğunda kendiliğinden ışığı sönen tipte olanlardan seçin.

Kuru temizleyiciden gelen kıyafetleri balkonda havalandırın

Prof. Dr. Çağatay Güler, “Kurutemizlemeden gelen kıyafetlerin üzerinde uygulanan işlemden kalan sağlığa zararlı gazlar bulunuyor” diyor. Bu gazlar kıyafetlerden odaya yayılarak akciğer üzerinde olumsuz etkilere neden olabiliyor. Bu etkinin uzun vadede kansere yol açma riskinin bile bulunduğu belirtiliyor. Güler, “Kurutemizlemeden gelen kıyafetleri giymeden önce mutlaka 1 gece balkonda havalandırmak gerekiyor” diyor.

Gebeler saç boyatmamalı

Prof. Dr. Çağatay Güler, “Bazı kirleticiler anne karnında gelişmekte olan bebeğe geçerek hem bebeği hem de anneyi etkileyebilir” diyor. Bu nedenle gebelerin kimyasal etkenlere maruziyetten kaçınmaları gerekiyor. Gebelikte saç boyatmaktan uzak durmak bu önlemlerin başında geliyor. Gebe kadınların kıyafet seçimnlerine de çok dikkat etmeleri gerekiyor. Merdiven altı üretimlerde zararlı boyalarla yapılan kıyafetlerden uzak durmak, pamuk gibi doğal maddelerden yapılmış olan kıyafetlere yönelmek gerekiyor. Bebek kıyafetleri seçiminde de aynı hassasiyetin gösterilmesi ve doğal maddelerden yapılmış özellikteki kıyafetlerin tercih edilmesi öneriliyor.

Evinizde hava tazeleyici ürünler kullanmayın

KOKU gidericiler, hava tazeleyiciler ve özel meyvesebze yıkama maddelerinin evlerde kesinlikle kullanılmaması gerektiği belirtiliyor. Bu spreylerde bulunan gazlar akciğerlerin yapısını etkileyerek solunum etkinliğini bozabiliyor. Bu durumun uzun vadede kronik hastalıklara ve kanser oluşumuna davetiye çıkarabileceğine dikkat çekiliyor. Kaliteli olmayan ve merdiven altında üretilen malzemeler çok daha büyük tehlikelere yol açabiliyor. Temizlik maddeleri satın alırken büyük miktarda ve büyük ambalajlarda almaktan kaçınmak gerekiyor.

Bebek odasına su bazlı boya

“Bebek odalarının dekorasyonunda eşya ve döşemelerin az olması gerek” diyen Prof. Dr. Çağatay Güler, duvar kâğıdı kullanmanın daha doğru bir seçim olduğunu belirtiyor. Bu noktada duvar kâğıtlarının yapıştırıcı ve malzemelerinden salınım olmamasına özen gösterilmesi gerekiyor. Bebek odasında kullanılan boya seçiminde ise su bazlı olanların tercih edilmesi öneriliyor. Halıların doğal maddelerden yapılmış hatta doğal renkleriyle dokunmuş olanlarının daha sağlıklı olduğuna dikkat çekiliyor. Yapılması gerekenler arasında bebek odasının tamamlanmasından sonra en az 1 hafta boyunca havalandırılması da bulunuyor. Prize takılan araçlara yerleştirilen tabletlerin ise ne bebek odasında ne de evin başka bölümlerinde kullanılmaması tavsiye ediliyor.

Çocuğunuza antibakteriyel ürün almayın

Bebek kozmetiğinde yetkili kuruluşların sadece şampuan izni belirlediğini söyleyen Prof. Dr. Güler, herhangi bir maddenin kullanımından sonra döküntü, göz yaşarması ya da öksürük gibi belirtiler oluşması halinde; bunların tekrar kullanılmaması gerektiğine dikkat çekiyor. Ayrıca bebek temizliği amacıyla ‘antibakteriyel’ veya ‘antifungal’ özellik ibareleriyle satılan ürünler de tavsiye edilmiyor. Bunun, antibakteriyel ürün kullanımının vücutta antibiyotik direncini artırıcı etkisinden kaynaklandığı belirtiliyor.

Oyuncağı doğal sabunla yıkayın

İlgili kuruluşlarca izin verilen maddelerle boyanmış olan çocuk oyuncaklarının, sağlıklı oyuncaklarda tek seçenek olduğu bildiriliyor. Boyası dökülen veya koku salan bir oyuncağın kullanımından ise kaçınmak gerekiyor. Uzmanlar, oyuncakların kirlendiklerinde sadece su ve doğal sabunla yıkanması gerektiğinin altını çiziyor.

Biberon cam, emzik kauçuk olsun

Emzik ve biberon ağızlıklarında kullanılan ve kaliteli olmayan kauçuğun tehlikeli etkilerinin bulunabileceğini belirten Prof. Dr. Güler, “Biberon cam, emzik ise kauçuk olmalı” diyor. Bu ürünlerin Sağlık Bakanlığı tarafından denetlenip denetlenmediklerini kontrol etmek gerekiyor.