Bakan Mehmet Özhaseki'den Habertürk'e açıklamalar

Ciner Grubu tarafından afetzedelere destek amacıyla yapılan 100 konutluk kalıcı prefabrik evlerin yanında Habertürk'ten Kemal Öztürk'ün sorularını yanıtlayan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki, önemli açıklamalarda bulundu.

Bakan Özhaseki'nin sorulara verdiği yanıtlardan öne çıkan satırbaşları şöyle:

"MADDİ HASAR 100 MİLYAR DOLARIN ÜZERİNDE"

Birçok çadırkent, konteyner kent gördük. O olumsuz manzaralar içerisinde düzenli, insanların keyifli olduğu mekânı ilk defa burada görüyorum. Asrın felaketi olan tarif edilse de şahsi kanaatimi söylüyorum, bin yıllık Anadolu tarihimizde başımıza gelecek en büyük felaketle karşı karşıya kaldık. Bir taraftan 18 ilimiz etkilendi, 14 milyon insanı doğrudan etkiledi, 50 bin üzerinde insanımızı kaybettik. Maddi hasar ise 100 milyar doların üzerinde sadece konut, işyeri yıkımından kaynaklanan hasar. Fabrikalar, işyerinde ticaret durdu. Kârdan mahrrum kalma, istihdamda yürümeyen çarklardan dolayı epeyce zarar var. İnsanların psikolojisi, kaybettikleri insanlar. Her oturduğunuz yerde bir acı var, bir hikaye dinliyorsunuz. Ağlamamak için zor tutuyorsunuz kendisini, çünkü devlet görevi var. Bir taraftan da moral vermek zorundasınız. Devlet olarak üstlendiğimiz bağımsız bölüm sayısı 850 bin. 680 bini konut, 170 bini işyeri, ağır, depo vs. gibi yerler. Gecenin ilk saatinden itibaren Cumhurbaşkanımız ayakta. Sabah 04.20'den itibaren herkesin ne yaptığını anlatmasını istedi. Bütün bir devlet ayaktaydı. Ben o dönemde belediyelerden sorumlu genel başkan yardımcısıydım. Bütün belediyeleri seferber ettik. 85 milyon bu millet ayaktaydı. Kimisi kumbarasını boşaltmış göndermiş, kimi bisikletini satmış, kimi Hacı adayları haclarını ertelemiş. Böyle bir millet.

"ÇADIRLARDA KALAN İNSANIMIZ 55 BİN CİVARINDA"

Depremden sonra yerlerini terketmek zorunda kalan insanlarımızın sayısı 1 milyon 903 bin. Sağlam olan yerlerde oturuyor insanlar veya başka türlü çözümünü bulmuş. Şu anda çadırlarımızda kalan insan sayımız 55 bin civarında. Bir taraftan konteyner kentler yapılıyor. Oraya yavaş yavaş taşınıyorlar. Sayı gittikçe eksiliyor. İlk zamanlar herkes çadır peşindeydi. Kolay değildi. Şimdi millet evler yapılana kadar daha rahat yaşamak istiyor. 312 konteyner kent kuruldu Türkiye genelinde. 467 bin kişi var. Bir de tesislerde kalanlar var. Yurt, sosyal tesis, birtakım otellerde, öğrenci yurtlarında 79 bin kişi.

"SAYIN CUMHURBAŞKANIMIZIN KESİN TALİMATI VAR"

Sayın Cumhurbaşkanımızın talimatı var hiç kimse sokakta kalmayacak. Bazı zorluklar var. Bir yurt düşünün 6 kişilik odalar var. Orada 1 tane beyefendi veya bir aile kalıyor. Onları daha tasarruflu kullanabilmenin yolunu arıyor arkadaşlark. Öğrenciler eğitime başlayınca rahat etsin diye. Hiç kimse dışarı çıkmayacak, onların da sıkıntıları olmasın.Sabah kahvaltı, öğle ve akşam yemekler veriliyor buralarda.

"BUGÜN BURADA DÖNÜŞÜM OFİSLERİ AÇTIK"

Ayakta kalan birçok binanın yıkımı icap ediyor. Onlara da baktığımız zaman bazı şehirlerde yüzde 20-25'ler oranındayız. 2-3 ay kadar sürecek. İlk yapılan ihaleler alelacele yapıldığı için şartnamelerde bazı şeyler gözden kaçmış. Mesela yerinde ayrıştırma konusu. Özellikle asbesli boruların olduğu ortamda tehlikeli durum. Şehir içinde zehir saçıyor. Tamamıyle şartnamelerin değiştirilmesi, birtakım ek değişikliklerle revize yapılarak işin hızlandırılması talimatını verdik. Haliyle zamanı boşa geçirmemek adına o şehirlerin imar planlarına, zemin etüdlerine çalıştık bakanlık olarak. Birkaç aydır süren projelerimiz nihai safhaya geldi. Bugün de buraya dönüşüm ofislerini açtık, ilk inşaatlarımızın temelini atarak yerinde dönüşümü başlattık.

"HAZİNE ARAZİLERİNDE İHALELERİ YAPTIK"

Hatay'da yüzde 20 civarında enkazları yaptık. Zor günlerde firma da bulunamıyor. Şimdi 8-19 firmaya dağıtıldı. 'İnşallah 9. ay gibi bitiririz' deniyor. 850 bin bağımsız birim 320 civarında yapı bloğuna tesadüf ediyor. 320 bin yapı çökmüş. 320 bin binanın başına 10'ar kişi tayin etseniz, önceden haber almaz, yıkılır yıkılmaz adam çıkaracaksınız deyin 3 milyon 200 bin kişiyi orada hazır etmeniz lazım. Yeter mi, yetmez. Şimdi onların yıkılması bizim işimizi engellemiyor. Bizler bakanlık olarak rezerv alanlar tespit ettik. Hatay'ın 3 kilometre ötesinde Hazine arazileri var. Oralarda ihaleleri yaptık.

"319 BİN KONUTA ÇIKARACAĞIZ İNŞALLAH"

Hatay'da şu anda 40 bin civarında konutun ihalesi yapıldı, inşaatlar devam ediyor. Şu anda toplam 180 bin konutun ihalesi yapıldı. İnşaatlar yüzde 95 civarında devam ediyor. Orman vasfını yitirmiş arazilere de yapabilmek amacıyla. Bunlar inşallah 1 yıl içinde bitecek, 319 bin konuta çıkaracağız inşallah. Bulabildiğimiz rezerv alanlar bu kadar. İstimlak sorunlarıyla karşılaşmayalım diye bulabildiğimiz rezerv alanlar.

"YERİNDE DÖNÜŞÜMLERDE TEŞVİK VERECEĞİZ"

Hazine arazisi olsa da zeytinlik, orman arazisi çıkıyor. Bir yandan vatandaş yerinden ayrılmak istemiyor. Ulu Camii'nin karşısında olan vatandaşa 'uydukent yapıyorum, seni oraya götürelim' deyince vatandaş 'hatıralarımla yaşayacağım' diyor. Bir formül bulduk; yerinde dönüşüm. Vatandaşın yıkılan evinin zemininde sorun yoksa yerinde dönüşümle ilgili teşvik vereceğiz. 100 metrekarelik ev için 500 bin lira hibe 500 bin lira kredi veriyoruz. Müteahhit arkadaşlar 'Şu anda ortalama TOKİ standartlarında yerin metre kare birim fiyatı 9-10 bin lira civarında yapılabiliyor'. 5 katlı bina düşünün. 2'şer daireden 10 kişi oturuyor. Vatandaş evini yapmak istediğinde 10 kişiden en az 5 kişi bir araya gelecek, yerinde dönüşüm talebinde bulunacak. Biz açtığımız hesapla para vermeye devam edeceğiz.

"MÜTEAHHİT BİTİREMEZSE BİZ TAMAMLAYACAĞIZ"

4 büyükşehirde olduğu gibi Gaziantep, Şanlıurfa'da var. Hatay, Samandağ, Defne, Antakya, Kırıkhan'da yerinde dönüşüm için dönüşüm büroları açtık biz. Vatandaşlar bu ofislere gidip talepte bulunabilir. Müteahhitle anlaşırken tip sözleşmeleri hazırladık. Bu sözleşmeyi bürodan alıp imzalasınlar. 'İnşaat yarıda iken müteahhit bıraktı ne yapacağım' derlerse o zaman biz TOKİ olarak yapacağız, kefil biziz, biz tamamlayacağız.

"HERKES BİRAZ DAHA TASARRUFA GİDECEK"

Hiç kimse zammı keyifle savunamaz. Ama karşımıza çıkan hasar belli. Mehmet Bey yaptığı sunumda birtakım zamlardan bahsettiği zaman emin olun şu bizim bahsettiğimiz olan zararın yüzde 10 veya 15'ini zor karşılanıyor. 110 milyar dolarlık bir zarardan bahsediyorum. Herkes biraz daha tasarrufa giderek elindeki imkanları bu yöne sevk ederek yapacak.

"HER SAFHADA KAYNAK ÜRETİYORUZ"

Bizde Emlak Konut, Emlakbank, Hazine arazisi var. Kentsel dönüşümün asıl yapıldığı genel müdürlük var. Bunların bütçelerin tamamını bu tarafa döndüreceğim. Hazine arazisi miktarı kamuda çok yüksek. Orada bir an önce bizim elimizdeki Hazine arazilerini planlayarak son halini verip, dışarıya arz edip, oradan gelecek geliri buraya iletmek. Her safhada kaynak üretiyoruz.

"ELİMİZDEKİ İMKANIN TAMAMINI BURAYA GÖNDERİYORUZ"

Bu bir taraftan vatandaşlık görevi bir taraftan vicdanı sorumluluk. Birileri çadırda yaşarken siz lüks bir yerde hayat süremezsiniz. Karşımıza gelen rakamları buraya aktaracağız. İller Bankası'ndan belediyelere kredi dahi vermiyoruz. Elimizdeki imkanın tamamını buraya gönderiyoruz. Diğer bakanlıklar da ellerindeki imkanı bu tarafa seferber etmenin yollarını arıyor. 5 tane sıfırdan yeni Malatya, yeni Adıyaman, yeni Hatay kuruyoruz demektir bu.

"BU YARAYI HEP BERABER SARACAĞIZ"

İnşallah bu hasarın altından kalkalım, ekonomi normalleşince hepimiz millet olarak övüneceğiz. Fedakarlığın büylük kısmını devlet yapıyor. Şirketlere gelen vergi yükleri fazla. TOBB, esnaf odaları ve diğer gruplar seferberlik halinde. İsmini söylemek istemeyen o kadar çok hayırsever geliyor ki. Bu yarayı hep beraber saracağız.

"KONUT ARZINI ARTIRACAĞIZ"

Kiraların yükselmesinin tek sebebi, o da arz eksikliği. Bir taraftan burada bizim kayıtlara göre devletten istifade eden 1 milyon 900 bini kişi varl. 1 milyon 300 bin kişiye kira desteğinde bulunuyoruz. Bunlar Sivas'ta, İstanbul'da ev bulup oturuyor. Sivas'ta diyelim 500 depremzede geldi. Bir anda fiyat yükseliyor. İstanbul'da yükseliyor. Şu anda bakanlık olarak çalışmalarını yapıyoruz. Konut arzını artıracağız. Kooperatifler bize müracaat ettiğinde hazine arazilerini bedelsiz olarak proje dahilinde vermeyi düşünüyoruz.

"BEDELSİZ VERİNCE FİYATLAR DÜŞECEK"

Arsa eksiğini ne kadar çoğaltırsanız kendiliğinden düşecek. Şimdi bütün şehirlerde inşaat yapılabilecek yerlerde parsalleri dışarı çıkaracağız. Toplu konut başlayacak yerlere bedelsiz vermeyi düşünüyoruz. Biz arsa üretip, dışarıya arz edeceğiz, dar gelirli vatandaşa ve toplu konutlara bedelsiz verince fiyatlar iyice düşecektir. Avrupa'da yapılan birçok konutu özellikle bildiğimiz şehirlerde belediyelere ait binlerce konut var. Belli gruplara yönelik çıkarıyorlar ve orada belediyeler ev sahibi. Kiracılara veriyor. Biz inşallah şu hasarın altından kalkalım. Önce çadırda, konteynerde kalan insanları kurtaralım. Sonra iş oraya gelecek diye düşünüyorum.

"YERİNDE DÖNÜŞÜM EKONOMİK HAYATI CANLANDIRACAK"

Normal imara geçilmediği için vatandaş geçici çözümler buluyor. Bizim bugün başlattığımız yerinde dönüşüm projesi buralarda ekonomik canlılığı başlatacak. Yerinde dönüşüm olduğu zaman mühendislik büroları, mimarlık büroları canlanacak. Müteahhitler işe başlayacak, istihdam sağlanacak. Malzemelerin her birisi yerelden temin edilecek. Ekonomik canlılık şehre dönüşleri de hızlandıracak. Yerinde dönüşümün ekonomik hayatını müthiş canlandıracak.

"YÖRESEL MİMARİ ÖN PLANA ÇIKACAK"

Bir felaketten belki de bir hayırlı sonuç doğurmanın peşindeyiz. Yıkılmış olan bir Antakya için düşünecek olursak. Elimize bir fırsat geçmiş oluyor. Burası kadim bir şehir. Kültürel mirasın yoğun olduğu şehir. Tarihi, kültürel, doğal mirasımıza sahip çıkarak buradaki yöresel mimariyi ön plana çıkararak, doğru şekilde planlayıp uygulayabilirsek emin olun insanlar bize dua edecek. Özellikle Hatay Antakya ve Defne için söylüyorum. 4 tane ayrı mimarlık ofisi 70-80 kişilik ekip çalıştı.

"HERKESİN FİKRİNİ SORDUK"

Burayı çalışan 4 tane yabancı grup var. Gönüllü olarak geldiler, Hatay'ı biliyor. Burası medeniyetler merkezi. Hristiyan, Yahudi, Müslüman değişik mezheplerin bir arada yaşadığı kent. Barış içinde yaşanılan bir kent. Arkadaşlar son çalışmalarını sunmuşlardı. Bugün bir toplantı daha yaptık. Mimarlar Odası dahil olmak üzere, ticaret odaları, STK'ların temsilcileri fikri olan herkesi çağırdık. Biz yaptığımız planlamayı anlattık. Kentsel tasarım projelerini gösterdik. Herkesin fikrini sorduk.

"GÖZÜMÜZ ARKADA KALMAYACAK"

AK Partili milletvekillerimiz vardı, CHP milletvekilleri de geldi. Belediye başkanı da vardı. Herkese söz verdik. Birtakım sorular zamansızlıktan dolayı cevaplanamadı. Yarın bir toplantı daha tertip ettik. Bakan yardımcımız Vedat Gürgen arkadaşımız haftanın 6 günü burada geçecek. 'Herkes sıcakta ağlarken, evde oturmak bana yakışmaz, gerekirse 7 günde kalır, 1 ay evime gelmem, onların sorunlarını çözerim' dedi. Gözümüz arkada kalmayacak.

"İSTANBUL'DA BİR AN ÖNCE YAPMAMIZ GEREKİYOR"

En büyük korkumu söyleyeyim. İlk bakanlık yaptığım dönemde durmadan İstanbul depremine kafayı takmıştım. Arkadaşlarımız 'İkide bir İstanbul depremi deyip durmasın' demişti. Gerçekten deprem olacaksa 7'nin üzerinde şiddetli bir deprem. İstanbul'da 1,5 milyon riskli, 600 bini ilk etapta yıkılacak gibi gözüküyor. 900 bini belki idare edebilir. Bunun manası şu; şunu diyemezsiniz; 600 bin de gitsin diyemezsiniz. Her sokakta 2 bina yıkıldığında bütün sokaklar trafiğe kapanır. 600 bin bina yıkılınca altyapı ölür, doğalgaz kesilir. Trafik olduğu gibi durur. Suyu kesmek zorundasınız, elektriği keserseniz, kanalizasyon akmaz. Kocaman hapishane olur. Binbir türlü salgın hastalıkla karşılaşırsanız. Bizim bir an önce yapmamız gerekiyor.

"EKREM BEY GELDİ, PRENSİPTE ANLAŞTIK"

Birkaç proje hazırladım, önümüzdeki dönemde Meclis'te paylaşacağım. İstanbul'a gidip paydaşlarla paylaşacağım. Bu İstanbul'u depreme hazırlama projesi. Deprem sağ partili, sol partili dinlemiyor. Siyaset buralara girmemesi lazım. Ekrem Bey geldi, onunla da prensipte anlaştık. Sonra bunu topluma anlatacağız. İstanbul'da 150 bin Anadolu, 200 konut civarında İstanbul yakasında hazırladığımız rezerv alan var. Bir an önce konut üretimine başlayacağız.

"ANLAŞMIŞ OLANLARIN BİNALARINDAN BAŞLAYACAĞIZ"

Şu ana kadar müracaat 1 milyon 207 bin. 200 bin civarında binayı ilgilendiriyor. İçinde tek müracaat da var. Yüzde 50'yi sağlayan da var, sağlamayan da var. Biz kentsel dönüşüm alanlarında yüzde 65 şart getirmiştik. Geriye kalanları gerekirse istimlak edip, hukuki yollara başvurup işi başlatabiliyoruz. Orada önce binanın tamamının anlaşmış olanlardan başlayacağız. Kendi arasında bir araya gelenlere masrafın yarısını üstlenmiş olacağız. 1 milyon konutun tamamı anlaşmış vaziyette değil. Onlar içinde tasnif yapacağız. Bir basamak halinde bu işe başlayacağız. Tamamına başlayacağız deseniz usta, müteaihhit, malzeme bulamazsınız. Tamamen anlaşanları öne alacağız.

"MARMARA CEPHESİNE BAKAN YERLER RİSKLİ"

En riskli yerdeki 600 bin yapı bizce mâlum. Yıkılıp da altında canların kaybolacağı, hayatı kapatabileceği ihtimali olan yapıları az çok biliyoruz. Daha çok Marmara açığında olacağı için oraya bakan cepheler riskli. Avcılar'dan başlayıp, Fatih, Bakırköy, Zeytinburnu diyebiliriz. Rezerv alanlarda yaptığımız konutlara gönüllülük esasında çıkmak isteyenlere bir an önce taşıyacağız.

"YAPI YASAĞI YERLERE BİNA YAPILAMAYACAK"

Boşalan yerleri belediyelerle konuşup gerekirse orayı sosyal donatı olarak bırakacağız. Vatandaş bize evini terk edip gidip yepyeni ev aldığında bu taraf bize geçmiş olacak. Yapı yasağı olan yerlere bir daha bina yapılmayacak. Dere yatakları var, kumsal, çok çürük. Veya zeminde sıvılaşma olmuş. Adıyaman Gölbaşı'nda binalar arkaya yatmış. Şimdi siz oraya binalar yaptırırsanız kaba bir deyim olacak ama delilik olur bu. Buralar sosyal donatı, park alanı olarak kalacak.

KANALİSTANBU BÖLGESİNDE 100-150 BİN DEPREME GÜÇLÜ KONUT

Bizim mahalle diye adlandırdığımız yapı. Daha düşük katlı. Konu komşunun birbirini tanıdığı bir yapıya çok ciddi hazırlandık. Öyle bir yere 20 katlı binada oturan vatandaş koşa koşa gidecektir. Toplanma alanların büyük kısmı boş kısımda. O konuda AFAD'ın çalışması var. 20 sene önce toplanma alanı olarak ilan edilecek yer tespit edilmiş. Mülkiyet durumuna baktığınızda vatandaşların hakları var. Vatandaş bir müddet sonra oraya gelip evini yaptırıyor. Sayın Cumhurbaşkanımız Kanalistanbul'un yapılacağı yerde 100-150 bin depreme hazırlık konutun da talimatını verdiler. Allah vermesin diyelim. Verecekse de çok geç saatte versin. O zamana kadar biz İstanbul'u depreme hazırlarız inşallah.