Difüzyon testi Covid-19 sonrası, akciğer ve kalp anormalliklerinin tanı ve takibinde çok önemli
Geçmişte Covid-19 oldunuz ve hastalığı geçirdikten sonra kurtulduğunuzu sandınız. Çoğu hasta için durum hala böyle değil. Hastalık belirtilerinin tanı ve takibini yapmayı sağlayan "Difüzyon testi" (DLCO) hastalık iyileştikten sonra tekrarlayan veya uzun süre devam eden belirtilerin nedenlerinin açıklanmasını sağlıyor. Vücudumuzu etkileyen bu belirtilerin tarif edilmesi Covid-19 sonrasında ortaya çıkıp sağlığımızı olumsuz etkilemeyi sürdüren birden fazla hastalığa doğru yaklaşımla çözüm bulunması demek olabilir. Siz de kendinizde nedenini açıklayamadığınız bazı sağlık sorunları görüyorsanız belki de farkında olmadığınız bir Post Akut Covid-19 sendromu yaşıyor olabilirsiniz. Habertürk Sağlık Yazarı Ceyda Erenoğlu'nun haberi
COVID-19 pandemisinden itibaren hastalığı ağır veya orta şiddetli geçirmiş kişilerde uzun süre devam eden şikayetler ve kalıcı hale gelen hastalıkların rapor edilen sonuçları “Post Akut Covid-19 Syndrome” (Covid sonrası hastalık belirtileri) olarak tarif edilmişti. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Firuz Çelikoğlu, “İlk zamanlarda Covid-19’un sadece akciğerlerde hasar yaptığı düşünülürken, şimdi aynı anda birçok organa zarar verdiğini biliyoruz. Hasar alan organların neden olduğu pek çok rahatsızlık bir arada görüldüğü için bu süreçte tanı ve tedaviler belirsiz kaldı” diyor ve devam ediyor; “Oysa Covid-19’un hastalık iyileştikten sonra tekrarlayan veya uzun süre devam eden belirtilerinin nedenlerinin açıklanması gerek. Vücudumuzu etkileyen bu belirtilerin tarif edilmesi ve hastalık sonrası hastalık belirti ile bulguları ortaya çıkartan tanı metotlarının tartışılması da öyle. Covid-19 sonrası, akciğer ve kalp anormalliklerinin tanı ve takibinde çok önemli bir test olan Difüzyon testi (DLCO) tam da bu ihtiyaca cevap veriyor.”
Covid-19 geçirenlerde hastalığın başlangıcından sonra 3-4 ay devam eden;
*Aşırı yorgunluk hali
*Yaşam kalitesinde azalma
*Nefes darlığı
*Uzun süre devam eden kuru öksürük
*Geriye doğru boğaz-burun akıntısı
*Baş dönmeleri
*Uyku bozuklukları
*Davranışlarda tuhaflıklar gibi sağlık sorunlarıyla karşılaşılıyor.
Prof. Dr. Firuz Çelikoğlu, “Bu sorunları yaşayan hastalar sağlık merkezlerine başvuruyor. Yoğunluğu artan sağlık merkezlerinde ‘Post Covid-19 Sendrom’ şikayetleri çoğu zaman, detaylı inceleme yapılmadan genel rahatsızlık durumları olarak değerlendiriliyor ve şikayet giderici genel tedavilerle düzeltilmeye çalışılıyor” diyor.
Covid-19 sonrası hastalıklar: Covid-19 hastalık ve belirtileri (PCR + yüksek ateş, baş ağrısı, koku kaybı, öksürük, kas ağrıları, boğaz ağrısı vb.) başladıktan sonra, şikayetlerin 4-6 hafta daha devam etmesi durumu, “Post Covid-19 Sendromu” olarak değerlendiriliyor.
Covid-19 sonrasında gelişen hastalıkların klinik özellikleri:
*Yorgunluk
*Nefes darlığı
*Göğüste daralma hissi
*Bitkinlik derecesinde yorgunluk
*Beyin bulanıklığı, sersemlik hali
*Kas güçsüzlüğü, kol, bacak ve başı kaldıramama durumu
*Baş ağrısı
*Tat ve koku alma kaybının devam etmesi
*Öksürük
*Depresyon hali
*Hafif yüksek ateş hali (37,3C - 37.5)
*Çarpıntı
*Baş dönmesi
*Kas ve eklem ağrıları
*Sistemik enflamasyon: Ağır enfeksiyonlar ya da yaralanmalardan sonra vücut kendisini yenilemek, enfeksiyonu düzeltmek için bağışıklık sistemiyle (immun sistem) reaksiyon veriyor. Buna “sistemik enflamasyon reaksiyonu” deniyor.
Bağışıklık sistemi hücrelerinin reaksiyonu aşırı olduğu zaman (sitokin fırtınası) vücudun sağlam hücreleri ile organları da hasar görmeye ve parçalanmaya başlıyor. Bağışıklık sistemi bu aşırı enflamasyonu durduramazsa sistemik enflamasyon denilen sorun oluşuyor. Bunun sonucunda birçok organ ve hücre hasar görüyor ve ortaya buna bağlı hastalık ile şikayetler çıkıyor.
*Vücudun etkilenen organ – sistemler: Post Akut Covid-19 sendromu çoklu organ,sistemlerin etkilendiği bir durumdur. En sık solunum, kardiyovasküler ve hemapoitik (kan – pıhtılaşma) sistemleri hasar gördüğü için bunlardaki harabiyet birçok hastalık ve ilişkili şikayetin nedeni olur. Bunlara ek olarak üriner (böbrek)ve nöro-pisikiyatrik (sinir sistemi) organ ve sistemler de etkilenir.
*Akciğerlerin etkilenmesi: Akciğerlerin hava keseleri (alveoller) parçalanır, akciğer alveolleriyle kılcal kan damarları arasındaki ince tabaka hasar görür, kılcal damarlarda meydana gelen pıhtılaşma (emboli) tıkanmalara yol açtığı için oksijenin kana geçişi azalır. Bunun sonucunda yorgunluk, nefes darlığı, çarpıntı ve öksürük gibi belirtiler oluşur.
Bunun dışında kişide “Pulmoner fibrozis” gelişebilir. Bu akciğer yapısının fonksiyonlarını kaybederek sertleşmesi ve alveol harabiyeti anlamına gelir.
Covid-19 geçirip iyileşen hastalarda, sonradan akciğer, kalp fonksiyonlarının bozulduğu hasarlar görülebilir. Akciğer sekelleri, pulmoner enboli, kalp yetmezliği, kalp kası iltihabı, (virüs genomu yüzde 67 otopside kalp kasında bulunmuştur) nefes darlığı, yorgunluk, çarpıntı gibi belirtiler ortaya çıkabilir. “Akciğer difüzyon testi” oksijen gibi gazların akciğerden kana ne kadar iyi geçtiğini ölçmeye yarar.
Akciğer hastalıklarının, alveolleri (akciğerlerde bulunan küçük hava keseleri) nasıl etkilediğini gösteren difüzyon kapasitesi testleri doktora alveollerin hasar görüp görmediğini söyler. Normal solunumda, alveollerde karbondioksit ve oksijen değiş tokuşu yapılır. Alveol zarındaki çok ince kılcal damarlardaki kirli kanın karbondioksidi alveol içine, alveol içindeki havanın oksijeni kana geçer. Eğer hastalıklarda alveol duvarı hasar görürse kana oksijen geçişi azalır.
Difüzyon kapasitesini belirleyen üç faktör aşağıdaki gibidir:
1. Kan damarlarıyla temas eden akciğer dokusunun miktarı
2. Akciğer alveol duvarının kalınlığı.
3. Alveol içindeki gaz ile kandaki gaz arasındaki basınç farkı.
*Burun mandalı takılır. (nefes verirken havanın burundan kaçmaması için)
*Ağızlık ağza sokulur.
*Derin nefes alınır.
*Nefes en az 10 sn. tutulur.
*Tutulan nefes verilir ve tekrar hızla nefes alınır.
Kişi ağızlıktan nefes aldığında test amaçlı bir gaz karışımı solur. (metan, karbon monoksit, oksijen gaz karışımı) Nefes verdiğinde cihaz, solunan gazlardan numune ölçümleri alır ve gazların alveollerden kana geçiş hızlarını hesaplar.
Prof. Dr. Firuz Çelikoğlu, “DLCO testlerinin sonuçları Covid-19 sonrası hastalıkların erken tedavilerinin başlamasında ve takibinde çok önemlidir. Sonuçlarda azalmalar, alveol (akciğer hava kesecikleri) ve kılcal damar hasarı oluştuğunun erken belirtilerini göstermektedir. Bu testin, kalıcı fibrozis ve mikro lokal hipoksi (oksijensizlik) oluşmalarının önlenmesi ve tedavide kortizon ve oksijen tedavilerinin hemen başlanması kararlarında büyük yardımı vardır. DLCO testi, klinik düzelmelerin kontrolü ve tedavilerin takibinde de çok önemlidir” diyor.
