Dünyada güncel tartışma: Seçme yaşı 16’ya iniyor
ABD, Almanya, Estonya, Belçika, Yunanistan ve daha birçok ülke… Dünyada bir paradigma kayıyor ve seçme yaşının 18'den 16'ya düşmesi tartışılıyor. Birkaç ülke tartışma faslını bitirip çoktan yasalaştırırken, çoğu ülke kamuoyunun onayını bekliyor. Dünya demokrasileri, önümüzdeki yıllarda Z kuşağının demokrasiye katılımını daha 'keskin' hissedecek. Habertürk'ten Emin Arslan'ın haberi
Günümüz dünyasını anlatmak için kullanılabilecek en karakteristik kelimelerden biri; hız. Hızlı tüketiyoruz, hızlı sıkılıyoruz, hızlı bağlanıyoruz, hızlı unutuyoruz ve 20 yıl önce bize anlatılsa inanamayacağımız bir şekilde hızlı ve bol bir enformasyon yumağının içinde yaşıyoruz.
Hız, tüm toplumların davranışını değiştiriyor. Yeni kodlar ortaya çıkıyor. Oyun oynarken ev telefonu çalarsa internet kesilmesin diye annesine telefonu açmamasını tembihleyen Y kuşağı artık çocuk sahibi. Artık çocuklar okulda konuşulan merak ettiği konuları eve gelince babasına sormayı beklemiyor. Gazetelerin haftasonu eklerinden ansiklopedi almıyor. Mahallesinde, okulunda, kentinde, ülkesinde ve dünyanın öbür ucunda olan biten her şey, istemese bile Z kuşağının önüne çıkıyor. Tüm bunların üstüne ABD’li yazar Paul Hockenos şu soruyu soruyor: 16 yaşındaki bir çocuk evlenebiliyor, çalışabiliyor, vergi ödeyebiliyorsa neden oy kullanamıyor?
"Demokrasiye katılım artarsa demokrasi güçlenir"
AB üyesi Estonya, ulusal seçimlerde seçme yaşını 16’ya indirmeye hazırlanıyor. Ülkede 2017 yılından beri yerel seçimlerde 16 yaş ve üstü vatandaşlar oy kullanabiliyor. Hükümet ortakları bu kanunda hemfikir. Ancak böyle köklü bir kararın toplumun tüm paydaşlarını temsil eden siyasi partilerin ikna edilerek alınmasının daha doğru olduğu kararına varmaları nedeniyle kanunlaşma süreci devam ediyor.
Estonya’da öne çıkan fikir, “Demokrasiye katılım ne kadar artarsa demokrasi o kadar güçlenir.” Ancak kanuna muhalif siyasetçilerin öne sürdüğü argüman ise, “Gençler ‘çabuk’ etkilenmeye yatkın. Uç fikirlere kaymaları olası. Sivil toplum deneyimleri de az.”
Mart 2023’te yapılan Estonya Genel Seçimleri’ne katılım oranı yüzde 63’te kaldı. Bu sebeple seçme yaşının 16’ya indirilmesiyle hem katılım oranının artması hem de gençlerin oy verme alışkanlığına kavuşması hedefleniyor.
“Yaşlılar geleceğinizi belirlememeli”
Polonya Meclis Başkanı ise seçme yaşının 16’ya indirilmesine başka bir açıdan destek sundu:
"Biz yaşlılar bugün oy vererek sizin hayatınızı kendimizden çok daha uzun bir süre için planlıyoruz, çünkü biz bu dünyadan daha erken ayrılacağız ve siz bizim kararlarımızın sonuçlarına katlanmaya devam edeceksiniz"
Parlamento Başkanı Szymon Hołownia, seçme yaşının 16’ya inmesinin adil olacağını belirterek, “Toplum yaşlanıyor, bu da her seçimde yaşlı seçmenlerin oranının arttığı anlamına geliyor” dedi.
Polonya'da yapılan en son nüfus sayımına göre 2011 yılında yüzde 17 olan emekli oranı 2021 yılında yüzde 22'ye yükseldi. Devlet istatistik kurumu GUS, 2050 yılına kadar nüfusun yaklaşık yüzde 40'ının 60 yaşın üzerinde olacağını tahmin ediyor.
Hołownia’nın lise öğrencileriyle yaptığı toplantıyı canlı yayınlayan YouTube kanalı rekor izlenme oranına ulaştı.
“16 yaşındaki bir çocuk evlenebiliyor, çalışabiliyor, vergi ödeyebiliyorsa neden oy kullanamıyor?”
Oy verme hakkının 18 yaşından küçüklere de açılmasına yönelik bu heyecan verici dalga birçok ülkede ivme kazanıyor.
Belçika, 16 ve 17 yaşındakilerin Avrupa Parlamentosu seçimlerinde oy kullanmasına izin veren yasayı geçirdi; Avusturya, Yunanistan, Almanya ve Malta'ya katıldı.
Yaş sınırlamasının düşürülmesi ile Belçika'daki 270 bin genç, oy kullanma havuzuna katıldı.
Avrupa Gençlik Forumu yöneticisi Lauren Mason bunun gençlerin demokrasi ve kamusal hayata katılımı için önemli bir adım olduğuna inandığını belirtti.
Mason, "Eğer gençlerin demokrasilerimize gerçekten katıldıklarını hissetmelerini istiyorsak, bu siyasi partilerde daha fazla gencin yer alması, siyasi güç pozisyonlarında daha fazla gencin bulunması ve gençlerin görüşlerinin siyasetimizde ciddiye alınması anlamına geliyor" dedi.
İskoçya da 2014 yılında İskoçya'nın bağımsızlığı için referanduma gittiğinde oy kullanma yaşını 18'den 16'ya indirmişti.
ABD'de Maryland ve California eyaletlerindeki bazı şehirler, yerel seçimlerde oy kullanma yaşını 16'ya indirdi. Ayrıca 15'ten fazla eyalette 17 yaşındakiler Başkan, Kongre ve Vali adaylarını belirlemek üzere ön seçimlerde oy kullanabiliyor.
“Geleceğimizde söz hakkı istiyoruz”
İklim hareketi grubu Fridays for Future'dan Linda Kastrup "Ulaşım sistemimizdeki dönüşüm, fosil yakıtların sonu ve acil temiz enerji geçişi ile ilgili kararlar biz olmadan alınamaz. Ülkemizin geleceği, içinde yaşayacak olan tüm insanlar tarafından belirlenmelidir." İfadelerini kullandı.
Ulusal Gençlik Hakları Derneği'nden Neil Bhateja ise şunları söylüyor: "Hükümet eğitim, çevre, savaş ve barış konularında kararlar aldığında, gençler hayatlarının diğer tüm yaş gruplarına kıyasla daha uzun yılları boyunca bu kararlardan etkileniyor. Çalışıyorlar ve temsil edilmeden vergilendiriliyorlar. Gelir vergisi, satış vergisi, bordro vergileri ve daha fazlası... ABD, oy kullanma haklarını genişleten demokratik geleneğini sürdürmelidir."
Artık dünya çapında fenomen haline gelen Greta Thunberg’in protesto gösterileri, Berlin’de, Londra’da genç iklim aktivistlerinin gösterileri, 2019 yılında Brandenburg kapısında, “Bizi düşünerek oy verin çünkü biz henüz oy veremiyoruz” diye seslenen genç aktivistler ve daha birçok sesini duyurmaya çalışan genç… Hepsinin ortak noktası iklim krizinin asıl cefasını çekecek nesil olarak bölgesel ve küresel politikalarda söz sahibi olmak. Yaşanabilir bir dünya için siyasiler tarafından muhatap alınmak.
Dönüşen dünya artık 16 yaşındakileri de, belki de istemediği bir biçimde, küresel krizlerin merkezine konumlandırdı. Değişen emeklilik yasaları, dış politikada o an basit görülen bir karar, iklim politikaları, savaşlar ve barışlar; ‘bugünü’ değil, ‘bir nesli’ etkiliyor. Dünyanın birçok ülkesi de, bu gerçekliğe göre siyaset kurumunu şekillendirmeye hazırlanıyor.
