Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez'den Habertürk'e açıklamalar

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Habertürk'ten Kübra Par ve Mehmet Akif Ersoy'a açıklamalar... Karadeniz'de doğalgazın devreye alındığı Zonguldak Filyos'ta soruları yanıtlayan Bakan Fatih Ersoy, "175 kilometre açıkta bizim kuyular açtığımız alan. Derinlik 2 bin 200 metre. Bu hızda dünyada biten başka proje yok. Hem zorluk derecesi hem de çok kısa bir sürede bitmiş olmasından dolayı. Bugün Cumhurbaşkanımız vatandaşımızın beklediği iki müjdeyi aynı anda açıkladı. Bir tanesi 1 yıl boyunca mutfaklarda ve sıcak su üretiminde kullanılan doğalgaz, 25 metreküpe kadar herhangi bir bedel almayacağız, 1 yıl boyunca. 12 ay boyunca. 25 metreküpe kadar olan tüm giderleri karşılıyoruz. Zaten doğalgazda tek kademe var. Kafaları karıştıracak husus olmayacak. Önümüzdeki aydan itibaren tüm tüketimleri 1 ay boyunca bedavaya kullanmış olacak vatandaşımız. 25 Nisan'da başlarsak 25 Mayıs'a kadar, 1 Mayıs'ta olursa 1 Haziran'a kadar. 1-2 haftalık prosesten sonra Mayıs ayında inşallah tüm evlerimizde kullanılır hale gelecek" diye konuştu.

Bakan Ersoy'un açıklamalarından öne çıkan başlıklar şöyle:

"GÜNLÜK 50 MİLYON METREKÜPÜ AŞMIŞ OLACAĞIZ"

Bu tip büyük projelerde etap etap ilerlersiniz. Birinci fazda 10 kuyu açıyorsunuz. İkinci fazla çalışmalar başladık. 2-3 yıl içinde 2. faz bitmiş olacak. Böylece 2026 gibi inşallah Sakarya Gaz Sahası'nda tamamen üretime almış olacağız. Amasra 1'i keşfettik. Çaycuma 1 kuyusu da var. Şimdi bunları 3. faza hazırlıyoruz. 2028 gibi bir süre. Bizim rakamımız günlük herhalde 50 milyon metreküpü aşmış olacak. 35 yıl üretebilir hale geliyoruz. 1 yıllık üreteceğimiz gazın tamamını vatandaşın istifadesine sunuyoruz. Sanayicilerle alakalı şu anda çalışmamız yok. Orası tabii ticari alan. Onlar ücretlerine yansıtıyor zaten. Burada yapılacak hane halkı.

"BATI'DAN DOĞU'YA KADAR KARIŞ KARIŞ ARAYACAĞIZ"

Şu anda bir başka alanda sismik çalışmalarımızı tamamladık. Belki oradan da keşif yakalayabiliriz. Ordu-Samsun açıklarında potansiyel olarak lokasyonlar var. Oralarda keşif amaçlı sondajlarımız olacak. Rize ve Trabzon açıklarında daha çok petrol emaresi var. Orada petrol araması yapacağız. Batıdan doğuya kadar karış karış Karadeniz'i arayacağız. Bu sahalarda elde etmiş olduğumuz tecrübe ve bilgiyi Karadeniz'in diğer sahalarında uygulanabilir mi diye test edeceğiz. Jeolojik formasyonu böylelikle çözmüş olacağız.

"BURADAN SONRA AKDENİZ'E ODAKLANACAĞIZ"

Akdeniz'de 8-10 kuyu açmıştık. Abdülhamit Han görevine devam ediyor. Bugüne kadar keşifle sonuçlanmadı. Karadeniz'de keşif yakalanınca doğal olarak yoğunluğumuzu buraya verdik. Bekleyecek bir gün bile vaktimiz yoktu, doğal olarak buraya odaklandık, buradaki iş biraz rahatlarsa oraya yoğunlaşacağız. Burada yapılan yatırım ile elde edilecek geliri mukayese ettiğimzde bu sahanın ekonomik açıdan çok daha verimli olduğunu rahatlıkla söyleriz. 1 yıllık üretimi görmemiz lazım. Birkaç yıl içerisinde rahatlıkla bu saha kendisini rahatlıkla kazanacak özelliğe sahip. 1 yılın sonunda burada çok rahatlıkla 'şu kadar koyduk, şu kadar kazandık' diyeceğiz. Dışarıdan ithal ettiğimize göre çok daha ekonomik olacak. Maliyet mukayesesi yaptığımızda işin başında söylediğimiz bu projeden, yatırımdan devletimiz de milletimiz de kazanacak sözünü bugün yerine getirmiş olduk.

"TECRÜBENİN MALİYETLERİ DÜŞÜRÜCÜ ETKİSİNİ GÖRDÜK"

Üretim arttıkça sizin yatırımınız sabit kalır. Üretilen birim gaz maliyeti sürekli düşer. Yatırımın ilk dönemlerinde giderleriniz bir miktar yüksek olur. Zaman içinde bu düşecek. Sondaj gemilerimizi aldık. İlk sondajlardaki maliyetlerimiz daha yüksekti. Her sondajı açtıkça hızlandık. Şu anda 2-3 haftada sondaj yapabilir hale geldik. Tecrübelerin maliyetleri düşürücü etkisini çok net gördük, bundan sonra da göreceğiz.

"KONUTLARDA YÜZDE 75 ORANINDA SÜBVANSİYON YAPTIK"

Son 2 yılda Avrupa'da anormal fiyatlar vardı. 10 kat. Pandemi öncesinde 150-200 olan fiyatlar pandemiden sonra 2 bin 2 bin 500 dolara çıkmıştı. Kurdaki artışı dikkate aldığınızda katlanılması zor maliyetle karşı karşıya kalınmıştı. İşletmelere ciddi bir sübvansiyon uygulandı. Konutlar ağırlıklı kısmı yüzde 75'lere ulaşan bir sübvansiyon kısmı var. Hala pandemi öncesine inmiş değil. Avrupa'nın doğalgaza olan ihtiyacı devam ediyor. Rusya'dan doğalgaz almama gibi eğilimleri var. Kıt kaynaklara yöneliyorlar. Arz yetersizliğinden dolayı fiyatlar hep tavan tavan gitti. Geçtiğimiz yıl vatandaş soğukta kalmasından hareketle tedbir alındı. Bu sene nasıl seyredecek uluslararası fiyatlar? Bunu biraz da zaman göstercek. Geçen seneye göre daha az seyrettiğini görüyoruz.

"GÜÇLÜ BİR AKTÖR OLARAK PİYASAYA GİRMİŞ OLDU"

Son yıllarda kendi arz güvenliğimizi, kaynak çeşitliliğimizi artırırken bir yandan da atıl kapasitenin komşu ülkeler için ticaret imkanı olabilir mi düşüncemiz vardı. Bu depolar, terminal ve boru hatlarını planlamıştık. Türkiye'ye 3 ülkeden Rusya, Azerbaycan, İran'dan boru hattıyla doğalgaz getiriyoruz. 100 milyar metreküpe kadar gaz getirip işleme imkanına sahibiz. Bir de buna yerli gazımız eklendi. Güçlü bir aktör olarak piyasaya girmiş oldu. Biz hem doğalgaz ve elektrikte elektronik ticaret platformunu işletiyoruz zaten. Avrupa'da piyasalar nasıl işliyorsa burada da aynı kaideler geçerli. Güneydoğu Avrupa'da bir gaz kabı oluşturma imkanımız var. Müşteri ülkelerle görüşmelerimizi yaptık. Türkiye'deki teknik güçlü altyapıyı onlar da kullanmak istiyorlar. Aslında biz bir süpermarket oluşturuyoruz. Malı olan satışa sunacak. Yabancı bile olsa burada elde edecekleri kârdan dolayı vergi sözkonusu olacak. Burada bir sürü insan kaynağımızı çalıştıracak. İşletme bedeli ve başka bedeller tahsil edilecek.

"BURADA GÜNLÜK ÇALIŞAN SAYISI 10 BİNİ GEÇTİ"

Buradaki çalışmalar hala devam edecek. Karadeniz'de yeni keşifler olunca da olacak. İstihdam yukarı doğru gidecek. Günlük çalışan sayısı yerli yabancı 10 binleri geçtik. İşletme döneminde daha düzenli işletme personeli istihdam edilecek. Burası insan kaynağı açısından, daha yüksek kalifiye buralarda yaşayacak. Buradaki üniversite ile işbirliği protokolü yaptık. Burası Çaycuma ilçesi sınırlarında kalan bir alan. Bir yüksekokul programı açıldı. Burada işletme dönemi 35 yıl sürecek. Yatırım dönemi de en az 10 yıl. Dolayısıyla uzun dönemli burada bir iş imkanı olacak.

"KONTRATLARIMIZDA DÜŞÜK FİYAT TALEP EDECEĞİZ"

Yıllık ihtiyacımız 55 milyar metreküp. Buradan 5 milyar üretirsek dışarıdan 50 milyar ithal edeceğiz demektir. Uzun dönemli kontratlarımızın süresi var. Biten kontratları ya yenilemeyeceğiz ya da yenilersek düşük fiyatı talep edeceğiz. Bu tip doğalgaz kontratları 10 yıl ve üstü yapılıyor. Kısa dönem de yapabilirsiniz ama fiyatlar daha yüksek olabiliyor.

"BU AVRUPA KITASINDA BİR KAYNAK GİRİŞİMİDİR"

Avrupa bizim gibi kaynak fakiri bölge. Her ne kadar Türkiye AB üyesi olmasa da kıta Avrupa sınırı içinde. Böyle bir kaynağın bulunması onlar için yeni bir kaynak girişidir. Malın arzı artırılmış olacak. Her yeni kaynak girişi potansiyel olarak fiyatların daha iyi olması ve arz güvenliğin artırması anlamına gelir. Bu keşfin yakalanmış olması, Türkiye Petrolleri'nin yıldızını parlattı. Gaz sektöründe en araştırmacı şirketler arasında 2 yıl üst üste Türkiye Petrolleri yer aldı. Bundan sonra başka yerlerde birlikte hareket edelim teklifleri geliyor. Afrika, Ortadoğu, Uzakdoğu'da, Amerika'dan işbirliği yapalım teklifleri geliyor. Bu sevindirici. Bizim Rusya'da, Irak'ta petrol arama faaliyetlerimiz var. Afrika'nın başka ülkelerinde şu anda devam ediyor görüşmeler. Türk Petrolleri kısa sürede küresel aktör ve oyuncu hale gelecektir.

"MÜHENDİSLERE VE SONDÖRLERE İHTİYACIMIZ VAR"

Biz ana meslek grubu petrol ve doğalgaz mühendisliği. Petrol jeolojisini bilen insanlara da ihtiyaç var. Böyle baktığınızda yine keza sahanın yönetiminde kullandığımız uzaktan otomasyon sistemlerinin yazılımı yapan mühendislere ihtiyacımız var. Jeologlar, bilgisayar, inşaat, kimya mühendisleri istihdamı yapıyoruz. Türkiye Petrolleri kamu kurumu. Alırken şartlar var. Alırken bir tercihte bulunmuyoruz. KPS'den yüksek puan alanlar doğal olarak daha şanslı oluyor. Bir de ara teknik eleman ihtiyacı var. Mesela yıllardır sondör ihtiyacını karşılayamıyoruz. Hem karada hem denizde bu sınıftan olan herkesi alabiliriz. Çaycuma'da açmış olduğumuz meslek yüksekokuluna olağanüstü ilgi bundan. Bir de onlara başarı bursu sağlıyoruz.

AKKUYU'DA SON DURUM NE?

Akkuyu'ya 27 Nisan'da yakıt geliyor. Sayın Cumhurbaşkanımızın programı müsait gözüküyor. Sayın Putin'in programıyla ilgili problem var. Henüz netleşmedi. Nükleer santralin kapatılması konusuna gelince. Enerji krizi bize şunu gösterdi. Enerjide arz güvenliği böyle çok zayıf, ipliğe bağlı gibi duruyor. Bir kaynak size enerji kaynağını kestiğinde ülke ekonominiz, sosyal hayatınız anormal ölçüde etkilenebiliyor. Arz güvenliği ile alakalı olarak hep yedekli planlama yapmanız lazım. Almanya nükleer santrallerle alakalı çıkış stratejisi var. Almanya gibi yüksek enerjiye ihtiyacı olan ülkenin kısa sürede kömürle nükleeri ikame etmesini zor olduğunu düşünüyorum. Buradaki çıkış planları teknik ve ekonomik ömürle alakalı bir şey. Zaman zaman kapatma tarihlerini güncelliyorlar. Bizde Akkuyu'da ömür 60 yıl, 80'e uzatılabilir.

"300 TANE MÜHENDİSİMİZ RUSYA'DA YETİŞTİ"

Bu proje yüzde 100 yatırımcıya ait proje. Buna rağmen orada çalıştırılacak personelle alakalı olarak 300 tane mühendis adayı seçmişiz, onlar Rusya'da eğitim gördü. Şimdi burada çalışıyor. Onlar açısından da bu daha ekonomik. Bu şekliyle biz de öğrenmiş oluyoruz. Yüksek teknolojileri bir ülkenin kolay kolay vermesini bekleyemezsiniz. Bazı işleri kendi kendinize geliştirip öğrenmeniz gerekiyor.

"IMF SİZE BORÇ VERİNCE YATIRIMLARA DA KARAR VERİYOR"

Bugün sorsanız belki demeyecekler ama. Geçmişte zaman zaman özellikle IMF ile olan anlaşmaları dikkatle okumak lazım. IMF size para verdiğinde hangi alanlarda yatırım yapacaklarını tek tek yazar. Size savunma sanayinden çekilin üretenler var diyecek. Uçak ve otomobilde benzer şeyler oldu. Kritik teknolojilerde 'Daha ucuzunu sağlarız' deyip, buna inanırsanız, yeni teknolojiler geliştiremezsiniz.

"BORDA DÜNYA PAZARININ YÜZDE 62'Sİ BİZDE"

Bor'da dünyada en büyük rezerv bizde. Dünya pazarında yüzde 62 bizde. Bor ihracatından 1.3 milyar dolar elde ettik. Geçmişte cevher olarak satmışız. Şimdi cevher satışını istemiyoruz. Yasal sınırlama yok. Müşterilere 'cevher satışımız yok' diyoruz. Daha katma değerli ürünlere döneceğiz. Cevherden mücevhere döneceğiz artık.

"TÜM ENERJİMİZLE, GÜCÜMÜZLE ESKİŞEHİR'İN YANINDA OLACAĞIZ"

Aday tanıtımı yapıldıktan 1 gün sonra Eskişehir'de diğer adaylarımızla çalışmaya başladık. Eskişehir'e yeni bir heyecan getireceğini düşünüyoruz. Ulusal markalarımız olan kentimiz. Türkiye Yüzyılı ile birlikte artık Eskişehir uluslararası markalar çıkaracak hale gelsin. Lityum, pil ve pile dayalı teknolojiler. Eskişehir'de havacılık ve savunma sanayi ile çok kritik şirketlerimiz var. Gençlerin çok ilgi gösterdiği animasyon programları için güzel kümelenme var. Raylı sistemle ilgili olarak belirlediğimiz alan var. Biz Eskişehir'in potansiyelini rahatlıkla harekete geçireceğini düşünüyoruz. Sık sık Eti Maden ve diğer enerji işleri dolayısıyla Eskişehir'e giden birisiyiz. Bilecik'liyim. Bilecik ve Eskişehir iç içe yıllardır yaşayan iki kentimiz. Eskişehir de bize kucak açtı. Tüm enerjimizle ve gücümüzle Eskişehir'in yanında olacağız inşallah.