Bu kazaları birileri artık izah etmeli!

Zafer SAMANCI / Can HACIOĞLU / Murat GÜRGEN / Gökhan ARTAN / HT GAZETE

Eskişehir’deki 1. Ana Jet Üs Komutanlığı’ndan dün saat 08.58’de havalanan 112. Filo’ya ait F-4E 2020 (Terminatör) tipi bir uçak, saat 09.50 sıralarında belirlenemeyen bir nedenle Konya’da Ortakonak Mahallesi’ndeki 3. Ana Jet Üs Komutanlığı’nın atış sahasında düştü. Kazayı görenlerin ihbarı üzerine bölgeye çok sayıda askeri ve sivil kurtarma ekibi sevk edildi. Kazada Hava Pilot Kurmay Yüzbaşı Mustafa Tanış ve Hava Pilot Yüzbaşı Mustafa Delikanlı şehit oldu. Yüzbaşı Tanış’ın evli ve 1 çocuk sahibi olduğu, eşinin Eskişehir’de, anne ve babasınınsa Ankara’da yaşadığı öğrenildi. Yüzbaşı Delikanlı’nınsa ailesinin İstanbul’da olduğu belirtildi.

SAM FÜZELERİNDEN KAÇIŞ EĞİTİMİ

Pilotların kaza öncesinde SAM füzelerinden kaçış eğitimi kapsamında alçak uçuş yaptıkları ifade edildi. Savaş uçakları bu manevralar sırasında, ısı güdümlü füze tehditlerini devre dışı bırakmak amacıyla ‘chaff’ ve ‘flare’ (ateş topu) atıyor. Alçak uçuş sırasında atılan ateş toplarının motorlara girerek uçağın düşmesine yol açtığı tahmin ediliyor. Askeri kaynaklar, şehit olan 2 pilotun harbe hazırlıklı tecrübeli öğretmenler olduğunu, aynı uçakta ve aynı parkurda pilotlardan birinin 28, diğerinin 53 kez uçuş yaptığını kaydetti.

‘CENAZESİ ENKAZDAN 100 METRE İLERİDEYDİ’

Kazayı gören ve ihbarda bulunan Ortakonak Mahallesi Muhtarı Muammer Varlısenet, olayı şöyle anlattı: “2 uçak gördüm. Çarpışma olmadı. Bir duman yükseldi, patlama olmadı. Daha sonra diğer uçak birkaç kez yükseldi alçaldı. Bu arada devamlı atış yapılıyor. Patlama olmadığı için ‘Bu duman acaba nedir?’ diye baktım. Bu sırada diğer uçak dumanı yararak tekrar geçince ben uçağın düştüğünü anladım. Sonra karakolu aradım. Uçağın düştüğü yerde çok büyük bir çukur oldu. Yangın devam ediyordu. Pilotların yaralı olacağı düşüncesiyle etrafı hızlıca taradım. Pilotlarımızdan birinin naaşını enkazdan 100 metre kadar ileride buldum.”

‘ROKET ATTI SANDIM, ALEV TOPU GİBİ DÜŞTÜ’

Görgü tanığı çiftçi Mehmet Can da “Uçağın aşağı doğru hızla indiğini gördüm. Önünden iki büyük ateş çıktı. Ben roket attığını sandım. Sonra büyük bir gürültüyle iki alev topu düştü. Korkudan donup kaldık” dedi. Konya Valisi Muammer Erol ise düşen uçağın 2 Mart’ta başlayıp 2 Nisan’a kadar devam edecek olan Azerbaycan ile yapılan ‘TURAZ Şahin 2015 Eğitim Tatbikatı’yla bağlantısı olmadığını belirtti.

ESKİŞEHİR’DE YAS

Pilotların şehit olduğu haberi Eskişehir’e ulaştığında, Eskişehir Askeri Hastanesi ile 112 Acil Servis’ten sağlık personeli Hava Kuvvetleri’nin Odunpazarı İlçesi Yenikent Mahallesi’ndeki askeri lojmanlarına gönderildi. Sağlık personelinin pilotların eş ve yakınlarına tıbbi müdahalede bulunduğu öğrenildi.

9 GÜN ÖNCE DE 4 ŞEHIT

24 Şubat’ta Malatya 7. Ana Jet Üssü’nden havalanan 2 adet RF-4E tipi (Fantom) keşif uçağı Akçadağ İlçesi İkinciler Mahallesi Keller mevkiinde düşmüş, 4 pilot şehit olmuştu.

UZMANLAR F-4'LER İÇİN NE DİYOR?

‘F-4’LERE UÇUŞ YASAĞI KONULABİLİR’

Mete YARAR (Uluslalarası Güvenlik Uzmanı): “Bu uçaklar, modernize edilen, envanterde uzun yıllar kalacak olan uçaklardır. Peki neden 6 pilotumuz da son 2 kazada fırtlatma kolunu kullanamadı? Benim kafama takılan bu. Bütün uzmanların sorması gereken bu. Hava Kuvvetleri’nin yeterliliği sorgulanıyor şu an. Uçak alınır, uçak düşer ama en üst düzey 6 askerinizi kaybediyorsunuz. Bu 6 evlat neden atlayamadılar? Bu açıklanmalı. Bu açıklanamıyorsa, bu F-4’lerle ilgili uçuş yasağı mı koyarsınız, bir şey yapmalı.”

‘EĞİTİM ZAFİYETİ SÖZ KONUSU’

Erdoğan KARAKUŞ (Emekli Korgeneral): “F-4’ler her türlü manevrayı yapabilen iyi uçaklardır. Ömrünün tükenmesi söz konusu değildir. Türkiye’de en uzun eğitim jet pilotlarına verilir. Harp Okulu 5 sene, 3 sene de uçuş okulu, o bile yetmiyor bu şekilde eğitim yapılıyor. Hava Kuvvetleri zor günler geçirdi. Birçok pilot hapse atıldı. Komuta kademesi 5 dönem değişikliğe uğramış oldu. Havayollarında pilot ihtiyacı söz konusu olunca, Hava Kuvvetleri’nde yetiştirilenden daha fazla pilot ayrıldı. Bunun da Hava Kuvvetleri’nde eğitim zafiyeti yaratması söz konusu oldu.”

‘DENEYİMLİ PİLOT KALMADI’

Bahadır ALTAN (Eski F-4 Pilotu): “Hava Kuvvetleri’nin bel kemiği esas olarak çöktü. Birçok insan Hava Kuvvetleri’nden kaçtı ve deneyimli pilot sayısı azaldı. İkinci neden de F-4’ler... Uçak atış sahasında dik açıyla yere vuruyor. Dışarıda bir kalıntı yok, toprağa gömülmüş ve yayılmamış enkaz. Fırlatma kolunu çekmeye fırsat bulamama söz konusu. Daha önce sezmek lazım ki kolu çeksinler. Manevra sırasında yere vuruyor. Havada infilak etse tek parça halinde düşmez. Peş peşe kazalarda birçok pilotumuz şehit oldu. Mecburi hizmetin 15 yıldan 10 yıla düşürülmesiyle son 4 yılda Hava Kuvvetleri’nden çok sayıda pilot ayrılmış, özel sektöre geçmişti. Daha sonra mecburi hizmet değişiklikle 14 yıla çıktı. Öğretmen pilot kategorisine ulaşmak için bir pilotun en az 7-8 yıl uçması gerekiyor.”

‘HAVACILIK RİSKLİ MESLEK’

Prof. Dr. Mesut Hakkı CAŞIN (Uluslararası Güvenlik Uzmanı): “F-4 uçakları, bakımları titiz bir şekilde yapılan emniyetli savaş uçaklarıdır. Malatya’daki kaza ile Konya’da gerçekleşen kaza aynı değil. Malatya’daki, gece uçuşu sırasında kötü hava koşulları ve dağa çarpma şeklinde. Konya’daki kazadaysa uçak 1 saat havada kalıyor. Uçuşa men edilecek bir durumu olmadığı anlaşılıyor. Pilotlar yorgun olsa, doktor muayenesi olmadan uçamaz. Havacılık riskli bir meslek. Uçuş esnasında hiç hesapta olmayan şeyler yaşanabilir.”

‘DALIŞTA ATLAMA OLMAZ’

Beyazıt KARATAŞ (Emekli Tümgeneral): “Eskişehir’deki filoya ait F-4’ler, İsrail ile ortaklaşa modernize edilen uçaklarımız. 1 saat sonra Konya’daki atış sahasında düşüyor. Uçağın alçak irtifadan dik bir açıyla çakıldığını görüyoruz. Eğitim sırasında istem dışı yere vurduğunu görüyorum. Enkaz 100 metrelik alana dağılmış. Uçağın düşmesinin başka bir nedeni olmalı. Teknik sorun olabilir ama bu uçaktaki sorunla önceki kazadaki teknik sorunun aynı olacağı anlamına gelmez. Dalışta pilotların paraşütle atlaması mümkün değil.”

236 ADET F-4'TEN 60'I DÜŞTÜ; 12 YILDA 14 PİLOT ŞEHİT OLDU

Türk Silahlı Kuvvetleri’nin envanterine son 40 yıl içerisinde 236 adet F-4 uçağı girdi. Bu uçaklardan 60’ı düştü. 2003’ten bu yana F-4 kazalarında 14 pilot şehit oldu. ABD Hava Kuvvetleri, F-4 savaş uçaklarını 1996 yılında emekliye ayırdı. Türk Hava Kuvvetleri ise envanterindeki F-4 uçaklarından ‘en iyi durumdaki’ 72’sini seçerek 2020’ye kadar görevde kalacak şekilde modernize etmişti.

Türk Hava Kuvvetleri’ne ilk olarak 1973-1978 döneminde 40 adet ‘sıfır’ F-4 savaş uçağı alındı. 1980’li yıllarda 70 adet ‘ikinci el’ F-4 uçağı ABD yardımı olarak envantere girdi. ABD, 1. Körfez Savaşı’nın ardından 1991’de ‘ikinci el’ 40 adet F-4 uçağını daha Türkiye’ye verdi. 1992-1994 yıllarında Almanya’dan envanter dışına çıkarılan 46 adet F-4 uçağı ‘keşif’ görevleri için alındı. Bunların 54’ü 2005 yılına kadar düştü.

F-4E 2020’LER MODERNİZE EDİLMİŞTİ

Türk Hava Kuvvetleri F-4’lerin ömrünü uzatmak için 1990’ların sonunda modernizasyon projesini devreye soktu. Konya’da dün kırıma uğrayan uçağın da aralarında bulunduğu F-4E 2020’ler, İsrail’le yürütülen ortak proje kapsamında modernize edildi. Uçaklara yapısal güçlendirme yapılırken, yeni nesil navigasyon, radar ve kokpit entegre edildi, silah taşıma kapasiteleri artırıldı. 2020 yılına kadar görevde kalması öngörülen F-4’lerin gövde ömürlerinin 2030’a kadar görev yapacak yeterliliğe kavuşturulduğu belirtiliyordu. Keşif görevi verilen ve modernize edilen 18 adet RF-4E kodu verilen uçaklardan 2’siyse 24 Şubat’ta Malatya’da düştü.

TEKNOLOJİSİ 55 YAŞINDA

Üretimine 1961’de başlanan F-4 savaş uçakları Vietnam Savaşı sırasında ABD ordusu tarafından sığınakları ve köyleri napalm bombalarıyla yakmak ve kara birliklerine havadan destek vermek amacıyla kullanılmıştı. F-4’ler “çok amaçlı avcı-bombardıman uçağı” sınıfında yer alıyor.