Para 'doğrudan' gitti

Merkez Bankası dün nisan ayı Ödemeler dengesi rakamlarını açıkladı. Doğrusu rakamlar hiç de kötü gelmedi. Cari açık nisanda 3.5 milyar dolar azalarak 1.7 milyar dolara geriledi. Bunda en büyük pay tabii ki ihracattaki artışa karşın ithalattaki artışın sınırlı kalması. Geçen yıl ilk 4 ayda 14.1 milyar dolar olan cari açık böylece 14.1 milyar dolardan 9.5 milyar dolara indi.

4 ayda ihracat yüzde 31 yükselişle 51.8 milyar dolardan 68.1 milyar dolara çıkarken ithalat yüzde yüzde 17 artışla 65.2 milyar dolardan 76.6 milyar dolara çıktı. Dikkat çeken nokta altın ithalatının 5.4 milyar dolardan 3.4 milyar dolara inmesi. Bankalardaki altın hesaplarının geçen yıl astronomik artışı sonrası tırmanan altın ithalatı vatandaşın altın tercihinin yavaş yavaş sönmesi nedeniyle yerini azalışa bıraktı. Geçen yılın Nisan ayında 339 milyon dolar net çıkış kaydeden hizmetler dengesi kaleminin bu ayda 811 milyon dolar net giriş kaydetmesini de nisan ayında cari açığın düşük gelmesini sağlayan bir diğer etken oldu..,

435 MİLYON DOLARLIK ÜCRET ÖDEDİK

Dikkat çekken bir başka nokta ücretler, yatırım ve faiz gelir giderinden oluşan Birincil Gelir Dengesi'nin pandemiye rağmen yüzde 18 tırmanarak 4,1 milyar dolar aleyhimize yazması oldu. Bu kalem içinde ücret ödemeleri halen ülkeden para çıkışı sağlasa da bu yıl bu alanda bir iyileşme olduğu gözleniyor. Türkiye'den yılın ilk 4 ayında yabancılara 435 milyon dolarlık ücret ödemesi yapıldı. Buna karşın 53 milyon dolar ücret geliri elde edildi. Doğrudan yatırım, portföy yatırımları ve faiz gelir giderinin bulunduğu 'yatırım' kalemi ise yüzde 27 artarak 4 ayda 3 milyardan 3 milyar 770 milyara çıktı. Bu, tüm yatırımlar sonucu net olarak ülkemizden çıkan parayı ifade ediyor. Geçen yıl 4 ayda 5.9 milyar dolarlık yatırım gideri olurken bu yıl rakam 6.3 milyar dolara zıpladı. Bu kalem içinde faiz ödemelerinin payı elbette büyük. Giderin 2.8 milyarı hisse senedi ve tahvil yatırımları kaynaklı portföy kaynaklı olurken 1.5 milyar doları faize gitti.

YÜZDE 150'LİK ARTIŞ OLDU

İlginç olan hem diğer ülkelerin hem Türkiye'nin kendisine çekmek için her şeyi yaptığı doğrudan yatırımlardaki değişim. Üretim işletmesi ve gayrimenkul gibi yatırımlar sonucu yabancıların Türkiye'den elde ettiği kârın pandemiye rağmen geldiği ülkelere artarak geri gittiği görüldü. Nitekim İSO 500'de dev şirketlerin faaliyet kârlarının yüzde 55 arttığı açıklanmıştı. Bu şirketlerin 110'unu yabancılar oluşturuyor. Geçen yıl 4 ayda 808 milyon dolar olan doğrudan yatırım gideri bu yıl 4 ayda yüzde 150 artışla 2 milyar 36 milyon liraya ulaştı. İlginçtir doğrudan yatırım geliri de aynı oranda arttı. Ancak doğrudan yatırım geliri az olduğu için sonuçta bu kalemden 1.1 milyar dolarlık net para çıkışı oldu. 12 aylık kümülatif rakamlara göre de Türkiye'den son bir yılda 3 milyar dolarlık doğrudan yatırım geliri veya kâr payı çıktı. Buna karşın giriş rakamı 1.4 milyar dolarda kaldı. Yani 1.6 milyar dolarlık net kâr payı kaybımız oldu. 12 ayda doğrudan yatırım, portföy yatırımı ve faiz kaynaklı toplam yatırım gelirimiz 6 milyardan 7.1 milyara çıkarken giderimiz ise 17.2 milyar dolardan 15.5 milyar dolara indi. Bunda faiz giderinin pandemi ile dünyada ve Türkiye'de faiz oranlarının düşük olması nedeniyle bu kalemdeki giderin 7.6 milyar dolardan 5.9 milyar dolara inmesi etkili oldu.

4 AYDA 2.7 MİYAR DOLARLIK YATIRIM OLDU

Bu yıl da pandemiye rağmen 2.7 milyar dolarlık doğrudan sermaye çekerken 1.3 milyar dolar da Türkler yurtdışında doğrudan yatırım yaptı. Diğer yandan Türkiye'nin hem cari açığın kapanması hem döviz ihtiyacının karşılanması için bel bağladığı turizm gelirinin 4 ayda henüz artış göstermediği görüldü. Ancak bu da nisan ayına kadar bir çok Avrupa ülkesi ve Rusya uçuşları kapalı olduğu için normal karşılanabilir.

Nisan ayında portföy yatırımları 1.5 milyon dolar tutarında net çıkış kaydetti. Alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, yurt dışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında 123 milyon dolar net satış ve devlet iç borçlanma senetleri piyasasında 44 milyon ABD doları net alış yaptığı görüldü. Yurt dışındaki tahvil ihraçlarıyla ilgili olarak; bankalar 1.011 milyon ABD doları net geri ödeme gerçekleştirdi. Diğer yatırımlar altında, yurt içi bankaların yurt dışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları 2.503 milyon ABD doları net azalış kaydetti. Yurt dışı bankaların yurt içindeki mevduatları, yabancı para cinsinden 325 milyon ABD doları net azalış ve Türk Lirası cinsinden 386 milyon ABD doları net artış olmak üzere toplam 61 milyon ABD doları net artış kaydetti. Yurt dışından sağlanan kredilerle ilgili olarak; bankalar ve Genel Hükümet sırasıyla 336 milyon ABD doları ve 79 milyon ABD doları net geri ödeme, diğer sektörler ise 39 milyon ABD doları net kullanım gerçekleştirdi. Resmi rezervlerde bu ay 1.183 milyon ABD doları net azalış gözlendi..