Karadelik nedir? Karadelik nasıl oluşur?
Karadelik nedir? Karadelik nasıl oluşur? soruları vatandaşlar tarafından büyük merak konusu oldu. Amerika Ulusal Uzay Ajansı (NASA) karadelik görüntülerini bugün insanlarla canlı olarak paylaştı. Karadelik görüntülerinin ardından dünya üzerinde gündem oldu. İşte Karadelik'e dair önemli bilgiler...
ABD Ulusal Bilim Vakfı, 2012'de bir kara deliğin çevresini gözlemlemek için kurulan Event Horizon Teleskobu'ndan (EHT) elde edilen, bilim insanlarının tabiriyle 'çığır açıcı sonucu’ dünyaya duyurdu. Toplantıda tarihte çekilmiş ilk kara delik fotoğrafı yayınlandı. Peki, İnsanlar tarafından büyük merak konusu olan Karadelikler nasıl oluşur? Karadelik nedir? İşte, cevabı...
KARADELİK NEDİR?
Karadelikler evrende ki en gizemli nesnelerdir.Çekim güçleriinanılmazdır vehiç bir şey onlardan kaçamaz.Tüm galaksileri yutabilirler.Dağınık yiyicilerdir ve bir yıldızın, maddenin, enerjinin,çekim gücünün son durağıdırlar.Bu her şeyin üzerinde bir seviyedir. Yok etme güçleri olmasına rağmen evrende,galaksilerin oluşumunaher şeyden çokkaradelikleryardımcı olmuşlardır.Büyük kozmik makineninönemli bir parçasıdırlar ve bazı astronomlara göreparalel evrenlerin kapılarıbile olabilirler.
Karadelikler, evrenin doğumunu anlamamızdaanahtar rol oynayabilirler.
Evrenin oluşumuve sonra daölümü hakkındasorularımızı cevaplayabilirler. Bir anlamdamodern astronominin öncülerigibidirler vegalaksilerin oluşumuna aitdüşüncelerimizi ve hattaevrenin nasıl işlediğine dair fikirlerimizideğiştirebilirler. Kudretlerini doğadaki en temel güçlerin birinden alırlar,çekim gücünden.
Yerçekimiayağımızıyerde,gezegenimizi deGüneşin yörüngesindetutar fakat birkaradelikte çekim gücütüm hesapların ötesindedir. Öylesine güçlüdür ki,yanındaki her şeyi emer.Uzak yıldızların ışıklarını dahi bükebilirve eğer o ışık çok yakınına gelirsekaradelik tarafından yutulur.Mesela birkaradeliği şelale olarakdüşünelim.Çekim gücü de nehir olsunve şelaleye doğru aksın. Işık demeti ise bir kano olsun. Şelalenin yukarılarında, nehirde akıntı zayıftır. Kanocu akıntıya karşı zorlanmadan ilerleyebilir ancak şelalenin yakınlarında akıntı daha güçlüdür ve kanocu kurtulmaya çalışır. Şelalenin kenarları tıpkıkaradeliğin kenarlarıgibidir. Kanocu ne kadar güçlü olursa olsun, aşağıya doğru gidecektir. Uzayda da aynısı olur.Karadeliklerin yöntemigerçekten yıkıcıdırçünkü onlarayaklaştıkça yerçekim süper güçlübir hal alır. O kadar güçlüdür ki, ışığı dahi yer. Karadeliklerin Kara olması da işte bu yüzdendir.
KARADELİK NASIL OLUŞUR?
Karadelikler birkaç farklı şekilde oluşabilir. Bu yollardan birincisi yıldızların çökmesidir. Bir gökcisminin iç basıncı kendi kütleçekimini yenemediği durumda yıldız çökmeye başlar. Eğer yıldızın kütlesi belirli bir değerin üzerindeyse çökmeyi durdurabilecek, bilinen bir mekanizma yoktur. Bu durumda yıldızın çökmesi karadelik oluşumuyla sonuçlanır. Gökadaların çoğunun merkezinde bulunan devasa kütleli karadelikler muhtemelen bu şekilde oluşmuştur.
İçinde yaşadığımız çağda, karadeliklerin oluşmasına sebep olabilecek yüksek yoğunluklar sadece yıldızlarda mevcuttur. Fakat Büyük Patlama’dan kısa bir süre sonra evrenin çeşitli bölgelerindeki yüksek madde yoğunlukları da karadeliklerin oluşmasına sebep olmuş olabilir. Evrenin ilk zamanlarındaki koşulları kullanarak yapılan tahminler bu şekilde oluşabilecek karadeliklerin kütlelerinin, Planck kütlesi (yaklaşık 2x10-8kilogram) ile Güneş'in kütlesinin (yaklaşık 2x1030kilogram) binlerce katı arasında değişebileceğini gösteriyor.
Bunlara ek olarak kütlesi Planck kütlesinden daha küçük karadeliklerin, parçacıkların yüksek enerjili çarpışmaları sırasında oluşabileceği öne sürülmüştür. Fakat henüz geliştirilme aşamasında olan bazı kuramlara dayanarak yapılan bu çıkarımların doğruluğu üzerinde bir uzlaşma yoktur.
