NATO Zirvesi'nin ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan önemli açıklamalar

İstanbul süreci ile yeşeren umutları devam ettirmemiz gerekiyor. Elini taşının altına koyabilen bir müttefik olarak rolümüzün takdirle karşılandığını gördük.

Önceliğimiz bu krizin insani etkilerinin en aza indirilmesi. Ukrayna tahılının Karadeniz limanlarından ihracına yönelik BM planına olan katkılarımızı paylaştım.

Zirvede uluslararası kamuoyunun en dikkat çeken konularından biri stratejik konsepti. Bu yeni belge NATO'nun temelini oluşturan birlik temellerini yeniden inşa etmiştir. Bu sene ittifaka katılımının 70. yılını kutlayan ve NATO içerisindeki etkin rolü ile Türkiye şüphesiz gelecek vizyonunda da söz sahibi müttefikler arasında yer alacaktır.

4'lü zirvede mutabakata varıldı. Bu kararlılık kağıt üzerinde kalmamalıdır. Terör örgütleri arasında hiçbir ayrıma gitmeden mücadelenin tam bir dayanışma içerisinde sürdürülmesi zaruridir. İkili temaslarımda da bu konunun Türkiye için ne kadar hassas olduğunu vurguladım. Masumların canları ve kanları üzerinden ikbal devşirmeye çalışan çeteler hepimizin düşmanıdır. Bugün bize karşı kullanılan silahların yarın başka ülkelere karşı kullanılmayacağının hiçbir garantisi yoktur.

Son günlerde PKK ve uzantılarının en küçük bir müdahale karşısında sergilediği pervasızlıklar bunun en açık örneğidir. Müttefiklerimizden sözde değil eylemlerinde de hakiki bir dayanışma beklediğimizi vurguladım.

Türkiye'nin mücadelesinin vurgulayan bir videoyu müttefiklerimizle izleme fırsatı buldum. Gelinen noktada hepimiz şu gerçeği görüyoruz: Şayet NATO'nun güvenilirliğini korumak istiyorsak, terörle mücadelede daha net tutarlı ve samimi adımlar atmamız şart.

Yaklaşık 40 yıldır bölücü terörle mücadele veren bir ülke olarak oyalamalara tahammülümüz kalmamıştır. İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyeliği konusunda yaşananlar da Türkiye'nin hassasiyetlerini ortaya koymuştur.

Salı günü imzalanan mutabakat muhtırasını Türkiye'nin hassasiyetlerinin anlaşıldığının kanıtı olarak görüyoruz. Ancak bu başlangıçtır. Bu muhtıradaki konuların uygulanmasını takip edecek adımımızı buna göre atacağız.

Türkiye İsveç ve Finlandiya arasında imzalanan muhtıraya bu açıdan bakmanın daha önemli olacağına inanıyorum. Şüphesiz bu muhtıra zorlu müzakere sürecinden sonra elde edilmiş diplomatik bir zaferdir. Türkiye; PKK ve uzantıları ile tam işbirliği, mücadelede dayanışma, PYD-YPG ve FETÖ'ye destek sağlamama taahüdü, savunma sanayide ambargolara gidilmememesi ve işbirliğinin artırılması, terör suçlularının iadesi konusunda adım atılması garantisini almıştır. Ki İsveç 73 teröristi iade etme sözü verdi. Muhtıranın uygulanmasını takip amacıyla daimi bir mekanizma kurulmasına da karar verildi. Türkiye, kendisine yönelik terör propagandalarının engellenmesi konusunda sağlam garantiler almıştır. Böylece Türkiye'nin ilk günden itibaren dile getirdiği hassasiyetle güçlü muhtıraya girmiştir. Türkiye ve NATO ile birlikte bu muhtıranın kazananı İsveç ve Finlandiya halklarıdır. Bu karar bu ülkelerin halklarının barış huzur ve güvenliğine de katkı yapacaktır.

NATO Genel Sekreteri Sayın Stoltenberg, Finlandiya Cumhurbaşkanı Sayın Niinistö ve İsveç Başbakanı Sayın Andersson ile 4'lü zirvemizi gerçekleştirdik. Zirvenin yanısıra Fransa Cumhurbaşkanı Sayın Macron, İngiltere Başbakanı Sayın Johnson, AB Konseyi Başkanı Sayın Michel, ABD Başkanı Sayın Biden, Avusturya Başbakanı Sayın Nehammer, İspanya Başbakanı Sayın Sanchez, Almanya Şansölyesi Sayın Scholz, Hollanda Başbakanı Sayın Rutte ile görüşmelerimiz oldu. Karadağ liderleri dahil pek çok liderle de sohbet ettik. Genel olarak Ukrayna'daki gelişmeleri ele aldık. Ayrıca ikili gündemdeki konuları farklı yönleriyle değerlendirik.

Madrid zirvenin yeni bir dönemin kapısını aralamasını temenni ediyoruz. Sizleri tekrar saygıyla selamlıyorum.

SORU CEVAP BÖLÜMÜ

Ukrayna-Rusya savaşında liderlerle olan rolünüze ilişkin sormak istiyorum.

Gerek Sayın Putin ile gerek Sayın Zelenskiy ile bu hafta sonu ya da önümüzdeki hafta başında telefon diplomasisini sürdüreceğiz. Koridoru işletme gayretine çalışacağız. Gemilerimiz ile bu ürünlerin tahliyesini ve üçüncü ülkelere naklini sağlamaya gayret edeceğiz.

Biraz önce Biden kendi basın toplantısında sizinle görüştüğünü ve satışı desteklediğini ve Kongre'den çıkması konusunda emin olduğunu söyledi. Size Kongre'den çıkması konusunda söz verdi mi? Siz bu konuda Kongre'den emin misiniz?

Biliyorsunuz parlamentolar sıkıntıları süreçlerin yaşandığı yerlerdir. Bu konuda Sayın Başkan elinden gelen adımları atacağını söyledi. Benim de geniş bir ekibim ABD'deydi. Gerekli görüşmeleri yaptılar. Orada Cumhuriyetçilerle de Demokratlarla da görüşme yapmak suretiyle, desteklerini almamız halinde Sayın Biden'ın gayretleri sonuç bulacaktır. O yüzden gecikmeden ayrıca bir heyeti de göndereceğiz.

İsveç ve Finlandiya ile yapılan anlaşma konusunda süreç nasıl olacak? Adımların atıldığını görmezseniz tekrar veto hakkınızı kullanacak mısınız?

Tekrara gerek yok. Biz parlamentomuzda bu işi geçirmezsek bu iş yürümez. Onlar bu görevlerini yerine getirmeleri halinde biz ne yaparız? Parlamentoya göndeririz. Ancak getirilmezse, bunun gönderilmesi söz konusu değil.

İsveç de biliyor Finlandiya da biliyor. Öncelikle bu PKK, YPG, FETÖ'nün silinip atılması lazım.

Başkan Biden Rusya konusunda çok sert ifadeler kullandı. Diğer liderler de aynı şekilde. Bu açıklamalar sonrasında Türkiye'nin ilişkilerini nasıl etkiler?

Tabii oluşan bir hukuk var. Ancak bunun yanında Ukrayna ile de ikili ilişkilerimiz var. Biz siyaseti denge politikaları üzerinden yürütmek istiyoruz, öfke politikaları üzerinden değil. Aynı şekilde nükleer enerji santralimizi Rusya ile yapıyoruz. Bunlar bizim için önem arz ediyoru. Bunları bir kenara atamayız. Siyasetin kazan kazan üzerinden şekillendiğini kabul ettiğimiz an sorun kalmaz.

Emek sarf eden çok az sayıda lider arasındasınız. Sayın Johnson, Sayın Biden daha fazla silahtan bahsediyorlar. Bu yolun savaşı uzatacak yol olduğunu düşünüyor musunuz?

Bizde bir söz vardır. Her yiğidin yoğurt yiyişi farklıdır. Tabii burada onun bakışı öyledir, benim bakışım böyledir. Denge politikasını işletmenin çok daha faydalı olacağına iniyorum. Yoğun biçimde Sayın Putin ile Sayın Zelenskiy ile görüşüyorum. Haftada bir 10 günde bir görüşmelerimiz oluyor. Bundan da sonuç alacağımızı düşünüyorum.

Zirvede Yunanistan'ın adaları silahlandırması konusu gündeme geldi mi? Biden ile görüşmenizde bu konu gündeminize geldi mi?

Yunanistan'ın son dönemdeki tutumu bizim siyaset anlayışımıza asla uymuyor. Kendisine İstanbul'da verdiğim yemekten sonra teklifte bulundum "Bundan sonra ikili ilişkileri birlikte yapalım. Üçüncü kişileri araya sokmayalım" dedim. Ancak ABD'de Kongre'de ne yazık ki bunun tersini yaptı. Bununla da kalmadı Davos'ta da aynısını yaptı. Onunla da kalmadı adalara, adacıklara ziyaretler yaptı ve silahlandırma gayretine girdi. Bu Lozan Anlaşması'na ters bir anlaşmadır. Buraları silahlandıramazsınız. Ancak ABD'nin burada üs kurma olayları var ki bunları sorunca aldığımız cevap "Rusya'ya karşı" olduğuydu. Tabii benim halkım bunlara inanmıyor pek. Biz bunlara olumlu bakmıyoruz, bunu ikili görüşmelerde de liderlere söyledik.

Zirve öncesi muhalefetten eleştiri geldi. Mutabakat, geri adım ve taviz olarak yorumlandı. Siz bu konu hakkında ne diyorsunuz?

Muhalefet siyaha beyaz der, beyazsa siyah der. Hiçbir zaman olması gerekeni söylemez. Türkiye muhalefeti böyledir. Dünya bu olaya nasıl bakıldığını çok açık bir şekilde görüyor. Bizim attığımız adımlar ilgi uyandırdığı gibi, takdirle de karşılandı. Bizler de terörle mücadelemizi video kayıtlarla paylaştık ki onlar da izledikten sonra çok iyi anlayacaklar. İsveç'teki terör yanlıları zaten ciddi manada manyaktalar. Muhalefete onu da dönünce anlatırız.

Konuşmanızın başında 73 teröristin iadesi için söz verdi demişti. Bunu açar mısınız? Bu süreç nasıl işleyecek?

Daha önce 60 teröristin iadesi konusunda müzakere içindeydiler. Şimdi de bu sayıyı artırdık. Bakalım, bunlara uyacaklar mı göreceğiz.

Bize yasaları değiştireceğinize söz veriyorsunuz. Bunlar yerine gelmezse kusura bakmayın. Şahsiyetli siyaset, şahsiyetli dış politika budur. İsveç de aynı şeyi söyledi, Finlandiya da aynı şeyi söyledi. Erdoğan da sözünü tutmazsa Erdoğan'a da hesabını sorun.

Demokrasi bireysel özgürlük temelinde NATO demokratik haklara önem vermekte. Ancak Türkiye pek çok listede en fazla gazeteciyi gözaltına alan ülke konumunda. Bu konuda görüşleriniz nedir?

Öncelikle Türkiye'de 40 bin vatandaşımız öldürüldü. Diyarbakır anneleri 1100 gündür HDP önünde bekliyor. Bu anneler çocuklarını bekliyor. Önce Freedom House buraları ziyaret etsin. Bu evlatları kaçıran PKK'lılar, YPG'liler bunu özgürlük adına mı yapıyor? Özgürlük tanımını iyi bileceğiz. Sizin özgürlük tanımınız benim özgürlük alanıma kadardır. Bugün Kandil'de 15 yaşındaki kız çocuklarına boyları kadar silah veriliyor. Bunlara bakalım önce.

Şu anda ülkemde cezai bir durum olmadıktan sonra gazeteci, kalemşör, fikir... Bunlardan cezaevinde olan yok. Bunların hepsi dezenformasyon.

Sayın Cumhurbaşkanı İsveç Başbakanı ve Finlandiya Cumhurbaşkanı'ndan aldığınız garantilerle ilgili konuşmak istiyorum. 73 kişinin iadesine değindiniz. Bu konuda hakkında soracaktım.

73 kişi. 73 kişiyi iade edecekler. Verdikleri sözü yerine getirecekler.

Sizin uyguladığınız diplomasi çok yeni ve nadir bir diplomasi. Buna bir açıklama getirir misiniz?

Ben bir siyasetçiyim. Belediye başkanlığından cumhurbaşkanlığına kadar bu süreci yaşadım. Bir şeyi öğrendim: Siyaset kavga gürültü işi değildir. Dost kazanma peşinde olacaksınız. Benim Sayın Putin ile geçmişim eski. Sayın Zelenskiy ile daha yeni. Fakat siyasette Ukrayna'da iş başına geldiği andan itibaren ilişkilerimiz devam etti. Ortada bir gerçek var: Biz arabuluculuk yapacaksak ki en önemli adımlarımızdan birisi ne oldu? İki tarafın temsilcilerini bir araya getirdik. Onlar da yeni süreci başlattılar. Ben istiyorum ki bu süreci hızlandırarak devam ettirelim. Hele ki tahıl krizinin olduğu bir dünyada Ukrayna'dan bunu çıkartabilirsek, krizi çekenler bir rahatlama yaşayabilirler.

İspanya Başbakanı Sayın Sanchez ile görüşmenizi sormak istiyorum.

Biz İspanya ile bir adım gerçekleştirdik. Uçak gemisi yaptık. Gemimiz suya indirildi. Umuyorum ki seferlere de başlayacak. Daha çok SİHA'ların kalktığı bir uçak gemisi. 15 milyar dolara aşkın bir ticaret hacmine sahibiz. Hedefimiz bunu 20 milyara çıkarmak. Sayın Sanchez'in devlet adamlığı büyük rol oynuyor. Kendisine de Kral Felipe'ye de şükranlarımı sunuyorum.

Sayın Biden daha önce sizi kızdıracak sözler söyledi. Şimdi ise arkadaş gibisiniz. Ne değişti?

Siyasette dün dündür, bugün bugündür. Siyasette 24 saatte çok şey değişebilir. ABD ile ilişkimizin geçmişi çok çok eski. Ben başbakan olmadan önce Sayın Bush ile de süreç başlatmıştık. İyi günler oldu, kötü günler oldu. Ama öyle ya da böyle Türkiye ile ABD ilişkileri yolunda devam etti.

Herhangi bir garanti aldınız mı Kongre'den F-16 ile ilgili?

Burada bir çelişki var: Demokratlar ve Cumhuryetçiler. Her iki taraftan da desteği almak gerekiyor. Sayın Biden ise "Ben buna inanıyorum" dedi. Temennim odur ki dostluğumuza uygun bir sonuç çıkacaktır.

İadelerle ilgili sormak istiyorum. Finlandiya ve İsveç Türkiye'nin iade taleplerini yerine getirecek demiyor, değerlendirecek diyor. Bu konu hakkında ne diyorsunuz?

Metni okudunuz. Ele alacaktır. Bizim nasıl değerlendirdiğimiz nasıl ele aldığımız önemlidir. İsveç bu 70 kişiyi güncelleyerek bize iade edeceğini belirtti.

Türkiye'nin hukuk sistemine saygı göstermesi gerekildiğini söylediniz. İsveç ve Finlandiya'nın hukuk sistemi uymuyorsa ne olacak?

Yargı sistemleri buna çanak tutuyorsa açıklasınlar, yargı sistemleri çanak tutmuyorsa da açıklasınlar. Bizim yargı sistemimiz teröre de teröristlere de asla çanak tutmaz. Gereği neyse de yapar. İsveç ve Finlandiya da "Bizim yasalarımız serttir" diyor, gereğini de dilerim yaparlar.

Yunanistan ile yaşanan gerilimi sormak istiyorum?

Yunanistan germedikten sonra bizim de germeye niyetimiz yok. Bizim hava sahamızı 147 defa ihlal eden Yunanistan hesap vermek zorundadır. Hem 147 defa ihlal edeceksin, sonra da silahlı kuvvetlerimiz gerektiğini yaptığında kızacaksın. Yunanistan'ın bu adımları Lozan Anlaşması'na terstir. Lozan Anlaşması'nı okusunlar, ona göre gereğini yapsınlar.

Türkiye ve NATO'nun Afganistan'daki terörizmle mücadele konusunda görüşlerini sormak istiyorum.

1000'e yakın askerimiz vardı ve NATO ile birlikte ABD ile birlikte koalisyon güçleri olarak ciddi manada bir mücadele verdik. Aynı şekilde Afganistan'daki yeni sürece katkıda bulunmak arzusuyla Kabil Havalanı'nın işletilmesine bir varız dedik. Altyapı üstyapı çalışmaları ile ilgili de gerekli destekleri verebiliriz dedik. Bu konuda Afganistan tarafının yaklaşımlarını merak ediyoruz. Ona göre de adımlarımızı atacağız.

Türkiye'nin Avrupa Birliği ile belli sorunları var. Türk yargı sistemi içerisindeki terörist tanımı AB'de kabul edilmiyor. Bu da hep bir sorun oldu. İsveç ve Finlandiya da sizin terörist diye tanımlayıp,i kendilerinin terörist olarak tanımlamadığı kişileri iade edemiyor olabilir. Şiddet içeren suçlara bulaşmışsa tabii ki edecekler ancak, eğer derlerse ki bu kişiler "AB tanımında terörist olarak kabul edilmiyor". Bu noktada bu süreçte nasıl kabul ettiniz?

Sadece şiddete başvurmanın da ötesinde. Düşünün ki birçok insanı öldürmüş ve bu tür insanların 'terörle alakası yok' diyorsa, bizim o ülkelerin yasalarına güvenmemiz mümkün değildir. İstihbarat örgütlerimizin verdiği sunduğu belgelerle, bu kişilerin iade edilmesini isteriz. Bu belgeler olmazsa zaten talep de etmeyiz.

* Haberin görseli Associated Press'ten servis edilmiştir.