Çocuklarda işitme kaybı kronikleşmesin!

Gül GÖLGE SAYGI / HT MAGAZİN

Çocuklarda işitme kaybı ebeveynleri kaygılandıran önemli bir sorun. Doğumsal ya da sonradan edinilmiş olan işitme siniri tahribatı kaynaklı gelişenleri olsa da, genellikle orta kulakta yaşanan enfeksiyonlar ve buna bağlı ‘seröz otitis media’ denilen sıvı birikimleri gibi problemler nedeniyle ortaya çıkıyor. Sonbaharda hava değişimi nedeniyle artan viral enfeksiyonlar ve alerjik şikâyetler sonucu orta kulak enfeksiyonları ve sıvı birikimleri daha sık görülüyor. Öyle ki özellikle sonbahardan itibaren 3 yaşın altında gelişen orta kulak enfeksiyonu yüzde 75 gibi yüksek bir oranda görülüyor. Üstelik yapılan araştırmalar, orta kulak enfeksiyonu geçiren her 2 çocuktan 1’inde enfeksiyonun yılda 3 defa tekrarladığını gözler önüne seriyor.

Çocuklarda besin alerjisine dikkat!

Bir anda musluk gibi akmaya mı başladı burnu? Ya da gözlerinden şıpır şıpır yaşlar damlamaya? Acaba grip mi oldu derken, öksürüğüne cildinde kırmızı kırmızı döküntüler mi eklendi?

Tam bir panik haline sokuveriyor anneleri bu semptomlar. Zira minik yavruları tam da ek besinlere başlamıştı. Anne sütüne katı gıdalara alışacak olma mücadelesi eşlik edecekti ki bir de bu şikayetler baş gösteriverdi!

İşte tam da sorun burada. Altı aydan sonra bebeğinizin beslenmesine eklenen besinlerden biri veya birkaçı bu gribi andıran besin alerjisine yol açmış olabiliyor.

Besin alerjisi deyince hemen paniğe kapılmamak gerekiyor. Çünkü bunu anlamak son derece basit. Sadece ilk 6 aydan sonra ek besinlere geçişte önemli bir kurala dikkat etmek yeterli!

Bebeğinize vereceğiniz her bir yeni ek gıdayı mutlaka üç gün arka arkaya verin. Ve üç gün bir tek o besini verirseniz, üç gün içinde bu belirtiler ortaya çıkıyorsa besin alerjisi olduğunu anlayabilirsiniz.

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Özlem Altay Yücel, besin alerjisinin zaman içinde geçebileceğini belirtiyor ama tedavide ilk basamak, alerjiye yol açan besinin diyetten tamamen çıkarılmasını önerisinde bulunuyor.

Mevsim meyve sebzelerinden yedirin - ZBebek beslenmesinde anne sütünün eşsiz üstünlüğü tartışılmaz. Bebeğiniz altı aylık olduğunda ise artık ek besinlerin zamanı gelmiş bulunuyor...

O güne dek sadece sıvı beslenmeye alışkın olan minik yavrunuz artık katı gıdalarla tanışacak olmanın biraz hazzını biraz da sıkıntısını yaşayacak şüphesiz.

Zira çiğneme faktörü girecek işin içine. Anne sütü yeterli olmadığı durumlarda, aylık kilo alımları yetersiz olan (ayda 500 gr'dan az) bebeklerin ek gıdalarla tanışması en erken 4 aya kadar da inebiliyor.

Ek besinlere geçişte öncelikle mevsim sebze ve meyvelerinin tüketilmesi önemli. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Özlem Altay Yücel, patates, havuç ve kabak ile başlanıp mevsimine göre karnabahar, brokoli, brüksel lahanası, bal kabağı...

Ispanak, pırasa, semizotu, fasulye, bezelye, lahana, kereviz, kuşkonmaz ve enginarın dönüşümlü olarak ve üçlü gruplar halinde verilebileceğini belirtiyor.

Listeye ilerleyen günlerde sarımsak da eklenebiliyor. Havuç, bezelye, kuşkonmaz, enginar, maydonoz ve semizotunun tam mevsimi.

Meyvelerden ise, elma, armut ile başlanabiliyor ve mevsimine göre şeftali, kayısı, muz, karpuz ve kavun ile devam ediliyor.

Dr. Yücel, çeşit çeşit mevsim meyvelerinin tezgahlarda bolca yerini aldığı bugünlerde elma, muz, şeftali, kayısı, mürdüm eriği, karpuz ve kavun püresi verilebileceğini belirtiyor. Meyveleri önce tek tek tattırmak, sonra iki meyveyi kombinlemek gerekiyor.

1 yaşına kadar yasak olan besinler - 1 yaşına kadar bebeklere yasak olan besinler de var. Örneğin patlıcanda nikotin olduğu ve besleyici değeri az olduğu için...

Bakla da nadir bir hastalık olan "Glukoz 6 fosfat dehidrogenaz eksikliği" olan kişilerde sarılığı tetiklediği için 1 yaşına kadar önerilmiyor. Çilek, domates, tropikal meyveler de alerjik olduğu için 9 ay ile 1 yaşından önce denenmemeli.

İnek sütü, bal, fındık, fıstık ve yumurta beyazının da 1 yaşından önce verilmemesi gerekiyor. Dr. Yücel, inek sütünün 9 aydan sonra karışımlarda kullanılabileceğini, mecbur kalınırsa sulandırılarak kullanılması gerektiğini belirtiyor.

Portakal ve mandalina suyu asitli olduğu için reflüyü artırabildiğinden direkt değil muz, havuç suyu gibi diğer besinlerle karıştırılarak verilmeli. Üzüm suyu ise fazla tatlı olduğundan çocuğun tatlıya alışmaması açısından yine tek başına verilmemeli.

8'nci aydan sonra pütür boyutunun artırılması önemli

Bebeklerde 8. aya kadar muhallebi kıvamında verilen ek besinleri 8. aydan sonra pütür oranı yükseltilmiş olarak vermek önemli bir püf noktası. Örneğin bezelyenin yarısı veya üçte biri oranında büyük parçaları bebek rahatlıkla yutabiliyor.

9 aylık bebeğin artık sofra yemeklerine geçebileceğini, tuzsuz olmak kaydıyla ve çatalla ezilerek tüm gıdaların verilebileceğini, 9 aylık bebekler için artık blender kullanılmaması gerektiğini belirten Dr. Yücel...

"Katı besinlere geçiş sağlıklı bir şekilde yapılabilirse 3 yaşına kadar blender bebeği denilen en ufak pütürde öğüren çocuklar yaratmamış oluruz" diyor.

Annelerin yaptığı yanlışlardan birisi "Bebeğim bu sebze çorbasını sevmedi" deyip bir daha vermemek. Dr. Yücel, bu durumda annelere değişik sebzeler denemelerini, sevmediği çorbaya bir süre ara verip 1 hafta sonra tekrar deneyebileceklerini belirtiyor.

Sebze pürelerinin zeytinyağı ve tahıllarla (bulgur, irmik, pirinç, tarhana, mercimek vb) ile zenginleştirilmesi, 6 ve 7. aydan sonra et ve tavuk, 7-8 aydan sonra da balık ile kombinlenmesi gerekiyor.

Besin alerjilerinin belirtileri - Bağışıklık sistemi aracılığı ile besinlere gösterilen aşırı duyarlılık reaksiyonlarına "besin alerjisi" deniliyor.

Besin alerjisi olan bebeklerde sıklıkla ailede besin alerjisi veya astım, alerjik nezle, egzema gibi diğer alerjik hastalıklar bulunabiliyor. Yani genetik yatkınlık söz konusu. Peki bebeğinizde, çocuğunuzda besin alerjisi olduğunu nasıl anlayabilirsiniz?

İşte belirtileri...

Deride: Kaşıntı, kızarıklık, kurdeşen, dudak ve göz kapaklarında şişlik, egzema

Üst solunum yollarında: Burun tıkanıklığı-kaşıntısı-akıntısı, hapşırma, geniz akıntısı, boğazda kuruluk veya kaşıntı, damakta kaşıntı, kuru öksürük

Gözlerde: Sulanma, kaşıntı, kızarıklık ve göz kapaklarında şişlik

Alt solunum yollarında: Nefes darlığı, hışıltı-hırıltı, öksürük

Sindirim sisteminde: Bulantı-kusma, karın ağrısı, kanlı ve müküslü ishal, kramplar, besini reddetme

Kalp-damarda: Çarpıntı, morarma, tansiyon düşüklüğü, baş dönmesi, bayılma

Anneler dikkat! Besin alerjisini anlamanın püf noktası...

Bir anda musluk gibi akmaya mı başladı burnu? Ya da gözlerinden şıpır şıpır yaşlar damlamaya? Acaba grip mi oldu derken, öksürüğüne cildinde kırmızı kırmızı döküntüler mi eklendi bir de? Tam bir panik haline sokuveriyor anneleri bu semptomlar.

Oysa 6'ncı aydan sonra bebeğinizin beslenmesine eklenen besinlerden biri veya birkaçı bu gribi andıran besin alerjisine yol açmış olabiliyor. Besin alerjisi deyince hemen paniğe kapılmamak gerekiyor.

Çünkü bunu anlamak son derece basit. Sadece ilk 6 aydan sonra ek besinlere geçişte önemli bir kurala dikkat etmeniz gerekiyor. Bebeğinize vereceğiniz her bir yeni ek gıdayı mutlaka üç gün arka arkaya verin.

Ve üç gün bir tek o besini verin ki, üç gün içinde bu belirtiler ortaya çıkıyorsa besin alerjisi olduğunu anlayabilin.

Dr. Özlem Altay Yücel, besin alerjisinin zaman içinde geçebileceğini belirtiyor ama tedavide ilk basamak, alerjiye yol açan besinin diyetten tamamen çıkarılması. Örneğin inek sütü alerjisi en sık görülen alerjilerden biri.

İlk 6 ayda başlıyor genellikle 2 yaşında düzeliyor, nadiren ileri yaşlarda devam ediyor. Tedavide inek sütü ve sütten yapılan gıdalar diyetten tamamen çıkarılıyor. Özel bir formül mama ile beslenme destekleniyor.

Anne-babaların çocuk hastalıkları uzmanı veya çocuk alerji uzmanları bilgisi dahilinde bu alerjileri takip etmesi gerekiyor. Kan veya deride yapılan testler ile alerji takip altında tutuluyor. Bu testlerde düzelme olduğunda yavaş yavaş gıda deneniyor.

Dr. Yücel bazı hafif gıda alerjilerinde örneğin domates yenildiğinde ağız kenarında bir iki döküntü oluyorsa, bir iki ay sonra denendiğinde döküntü ve ek bulgu yoksa gıdanın yavaş yavaş artırılarak verilebileceğini belirtiyor.

Enfeksiyon süresi ve sıklığı ne kadar artarsa çocukta gelişen işitme kaybı ile geçirdiği süre de o kadar uzun oluyor. Bu da çocuğun eğitim hayatında ve sosyal yaşamında sorunlara yol açıyor. Kulak-Burun-Boğaz Uzmanı Dr. Yeliz Kantürk, işitme kaybının erken dönemde tespit edilmezse kalıcı hale dönüşebileceğine dikkat çekerek “Erken tanı ve tedavi için ailelerin çocuklarındaki kulak problemlerine yönelik belirtileri çok iyi gözlemlemeleri gerekiyor” diyor.

Kulak çubuğundaki tehlike

Kimileri için vazgeçilmezdir kulak çubuğu.

En küçük bir kir, en küçük bir tıkanıklık nedeniyle çok da düşünmeden hemen iki tarafı minik pamukla sarılı çubuğu götürüverirler kulaklarına.

Amaçları, kulaklarına rahatsızlık veren o kirden kurtulmak olduğundan, kulak çubuğunun olası tehlikelerini de çoğunlukla bilmediklerinden fayda sağlamak yerine zarar göreceklerinden bihaberdirler.

Ancak uzmanlar uyarıyor: Kulak çubuğu deyip geçmemek gerekiyor.

Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Dr. Serdar Baylançiçek, normalde kulak kepçesindeki kıvrımlı yerlerin temizlenmesi amacıyla üretilen kulak çubuklarının,

kulak kanallarının içini temizlemek amacıyla bilinçsizce derinliklere sokularak temizlenmesi durumunda mantardan kulak zarında delinmeye, enfeksiyondan işitme kaybına dek birçok hastalığa yol açabileceğini belirterek uyarıyor.

Dış kulak yolunda çizik ya da zedelenme meydana gelebilir

Özellikle yaz aylarında havuz, deniz ve duş esnasında suyla temas artarken; kulağını kulak çubuğuyla karıştıran insanlar, dış kulak yolunda gözle görülmeyen bazı çiziklere, zedelenmelere yol açabiliyor.

O zedelenmeler ve çatlaklardan bakteriler kolayca girerek dış kulak yolunda enfeksiyona neden olabiliyor.

Haliyle çok kolay enfeksiyon kapılıyor. O nedenle bilinçli hareket etmek, kulak çubuklarını kulakların derinliklerine doğru koyuvermemek gerekiyor.

Kirler daha da dibe itiliyor

Normalda dış kulak yolu kahverengi bir salgı yapıyor.

Dış kulak yolunu enfeksiyonlardan koruyan bu salgı normalde dış kulak yolu tarafından dışarı atılıyor ama biz onu günlük yaşantımızda göremiyoruz.

Dışarı atılmasında problem olması durumunda ise bu içeride birikebiliyor.

İşte o salgıyı kulak çubuğu ile temizleyeceğiz derken aslında tam tersi o birikenleri daha da içeri atıp birikmesine neden olabiliyor, dış kulak yolu kanalını kapatabiliyoruz.

İşitme kaybına yol açabiliyor

Kulağımız doğal yapısı gereği kendi kendini temizleme özelliğine sahip. Üstelik kulak kirleri sanılanın aksine kulağımız için faydalı.

Ama kulak çubuğu ile bu faydalı kirlere müdahalede bulunarak kendi kendimize kötülük yapıyoruz.

Zira bilinçsiz kullanım kulak tıkanıklıklarını hatta işitme kaybını beraberinde getirebiliyor.

Kulak zarında delinme meydana gelebiliyor

Kulak zarı yaklaşık 2.5-3 santim ileride yer alıyor.

Ani ve aşırı basınç değişikliklerinin yanısıra, patlama, aşırı ses, travma, tokat atma ve darp gibi sebeplerle delinebilen kulak zarı, kulak çubuğu ve şişle kulağı kurcalama sonucunda da aynı sorunla karşı karşıya kalabiliyor.

Bu nedenle özellikle havuz, deniz ve duştan sonra kulağın nemini almak yeterli oluyor.

Kulak çubukları mantara neden olabiliyor.