Dünya parlamentolarında cinsiyet dağılımı nasıl?
Parlamentolarda tam temsil için cinsiyet eşitliği de dünya genelinde hedefleniyor ancak halen parlamentoların çoğunluğunda erkek hakimiyeti mevcut. BM'ye göre küresel oranda kadınların parlamentolara katılım oranı yüzde 25.5. Dünya genelinde parlamentolarda ve bakanlıklarda kadın oranı nasıl? Habertürk'ten Merve Elmacı'nın haberi...
Yasama organları, bir halkın nasıl temsil edildiğini gösterir; parlamentoların temsil ettiği nüfusu gerçekten temsil etmesi arzulanır. Türkiye’de Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), ABD'de ABD Temsilciler Meclisi, Almanya'da Alman Federal Meclisi gibi organlar, temsil ettikleri halkı için çalışırlar. Bazı ülkelerde 'Senato' olarak adlandırılan üst meclis de bulunur.
Parlamentolarda tam temsil için cinsiyet eşitliği de dünya genelinde hedefleniyor ancak dünya genelindeki parlamentoların çoğunda hala erkekler hakim, kadınlar azınlık durumda. Birlemiş Milletler (BM) ile birlikte çalışan Parlamentolararası Birliği'nin (Inter-Parliamentary Union) Mart 2021 raporuna göre, küresel oranda kadınların parlamentolara katılım oranı yüzde 25.5.
Son günlerde Türkiye'de de Cumhuriyet Halk Partisi, (CHP) siyasette eşit temsiliyet talebiyle yüzde 50 cinsiyet kotası sistemini gündeme getirdi.Peki dünya genelinde parlamentolardaki cinsiyet dağılımı nasıl, hangi ülkelerde eşitlik hakim, hangi ülkelerde (şaşırtıcı bir şekilde) kadın çoğunluğu mevcut?
Parlamentoda cinsiyet eşitliğini sağlamış hatta kadın vekil sayısının erkek vekil sayısından en fazla olduğu ülke Rwanda.
2018’de gerçekleşen seçimlerde alt meclisin 80 üyesinden 49'unu kadınlar oluşturuyor. 26 koltuğun bulunduğu Senato'da ise 10 kadın üye var.
İkinci sırada ise Küba var. 2018’de gerçekleşen seçimlerde 586 koltuğun bulunduğu Küba Parlamentosu'nda 313 kadın vekil var.
91 koltuğu bulunan Nikaragua Parlamentosu'nun ise 46’sı kadın.
Meksika'da 2021’de yapılan seçimlerde 500 koltuğu bulunan parlamentonun 250'sini kadınlar oluşturdu. Aynı şekilde Birleşik Arap Emirlikleri'nde 2019’da yapılan seçimlerde 40 koltuğun 20'sine kadınlar oturdu. Meksika dördüncü, BAE ise beşinci sırada.
BM’ye göre dünyada 203 ülke var; bunlardan 193’ü ülke, ikisi gözlemci, 11’i ise diğer devlet. BM’ye göre 193 ülkenin bulunduğu dünyada kadın vekil sayısının erkeklerden çok ya da eşit olduğu 5 ülke var. Bu kısımdan sonra oranlar giderek düşmeye başlıyor.
6. sırada 120 meclis üyesi bulunan Yeni Zelanda var. Yeni Zelanda Parlamentosu'nun 59'u kadın.
7. sırada İzlanda bulunuyor. 63 parlamento üyesi bulunan İzlanda’da 30 kadın vekil var.
İsveç, 2018’de yapılan seçimlere göre 8. sırada, ancak şu an İsveç’te yeniden hükümet kuruluyor bu veriler değişkenlik gösterebilir. Ancak 2018’de yapılan seçim sonuçlarına göre, 349 üyenin 164’ü kadındı.
9.sırada ise 15 üyesi bulunan Grena parlamentosunun ise 7’si kadın. 10.sırada 28 koltuğunda 13’ü kadın olan Andorra var.
Cinsiyet eşitliği dediğimizde aklımıza ilk gelen ülkelerden Finlandiya’da parlamentonun yüzde 46’sını kadınlar oluşturuyor. 13. sırada bulunan Finlandiya'da 200 üyenin 92’si kadın.
Norveç'te ise 169 parlamento üyesinin 76'sı kadın, yani yüzde 45'i. Norveç listenin 15. sırasında.
17. sıradaki İspanya’da 2019 seçimlerinin ardından parlamentonun yüzde 43.4’ünü kadın vekiller oluşturdu. 350 üyesi bulunan İspanya parlamentosunun 152’si kadın.
425 vekilin bulunduğu Etiyopya parlamentosunda da 181 kadın bulunuyor. Etiyopya listenin 19. sırasında.
22. sırada bulunan Belçika ve İsviçre’de de kadın milletvekillerinin oranı yüzde 42.
Toplumsal cinsiyet eşitliği denildiğinde akla gelen bir diğer ülke Danimarka’da ise kadın vekillerin oranı yüzde 39.7. 179 üyesi bulunan Danimarka Parlamentosu’nun 71 üyesi kadın, listenin 29.sırasında.
2017 seçim sonuçlarına göre Fransa’da kadın milletvekilerinin oranı yüzde 39.5. 577 üyenin 228’i kadın. Fransa’da 31.sırada yer alıyor.
33.sırada bulunan Hollanda’da Mart 2021’de gerçekleşen seçimlere göre parlamentonun yüzde 39.3’ünü kadınlar oluşturuyor.
630 milletvekilinin bulunduğu İtalyan parlamentosunda 225 kadın var. İtalya, listenin 40.sırasında.
Sırada adını yıllarca “Dünyanın en güçlü kadınları” listesinde gördüğümüz Angela Merkel’in Almanyası var… Alman Şansölye Merkel 16 yıllık görevine veda etmek üzere. Eylül ayında Merkel’in yarışmadığı son seçimlerin sonuçlarına göre 736 üyesi bulunan Alman Federal Meclisi’nin 257’si kadın. Yani oran yüzde 34.9. Almanya, 43. sırada yer alıyor.
45. sırada bulunan İngiltere’de ise oran yüzde 34.2. 650 üyesi bulunan meclisin 222'si kadın. Üst mecliste ise oran daha düşük. 790 üyenin 223’ü kadın, yani yüzde 28.2’si.
İsrail'de geçtiğimiz mart ayında gerçekleşen seçimlerde, 120 üyenin 34'ü kadın oldu. İsrail listenin 65. sırasında bulunuyor.
Amerika Birleşik Devletleri listenin neredeyse ortasında. ABD Başkanı Joe Biden'ın göreve geldiği 2020 seçimlerinin sonuçlarına göre, 432 üyesi bulunan ABD Temsilciler Meclisi'nin 119 üyesi kadın. (%27.6) 100 üyesi bulunan ABS Senatosu’nda ise 24 kadın bulunuyor. ABD, listenin 72. sırasında yer alıyor.
2018’de Çin’de gerçekleşen seçimlerde, 2975 koltuk bulunan parlamentoda koltukların 742’sine kadınlar oturdu. Çin, listenin 87.sırasında.
Suudi Arabistan’da parlamentonun 151 üyesi var. Bu üyelerin 30’u kadın. (Yüzde 19.9) Suudi Arabistan, 117.sırada bulunuyor.
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin sitesinde yer alan verilere göre, Türkiye’de şu an seçilmiş 582 milletvekilinin 101’i kadın. Bu da yüzde 17.35’e tekabül ediyor. Türkiye bu verilerle dünyada 129. sırada yer alıyor
Rusya Federasyonu’nun parlamentosunda 450 koltuk bulunuyor, bu üyelerin 74’ü kadın. Rusya, yüzde 16.2 oranla listenin 137.sırasında.
Sıralamanın sonlarına doğru geldiğimizde ise Katar, Nijerya, Umman, Kuveyt, İran ve Lübnan gibi Körfez ve Afrika ülkeleri bulunuyor. Bu ülkelerde kadın vekil oranı en fazla yüzde 5 iken gittikçe sıfıra yaklaşıyor.
2021 başında ülkelerde bulunan kadın bakan oranına ilişkin UN Women bir rapor hazırladı.
Bu rapora göre, yüzde 58.8 oranında kadın bakan bulunan Nikaragua birinci sırada. İkinci sırada ise yüzde 57.1 oranla Avusturya, Belçika ve İsviçre bulunuyor. Beşinci sırada ise yüzde 56.3 ile Arnavutluk var.
Ermenistan, Azerbaycan, Suudi Arabistan, Tayland ve Yemen de ise hiç kadın bakan bulunmuyor.
Son olarak IPU, pandemiyle birlikte kadınların çevrimiçi ortamlardan da şiddet gördüğünü, bunun kadınların kamusal alana katılımda tereddüt ettiğinin altını çiziyor. Ancak yine internet sayesinde kadınların, bir şekilde parlamentolara katılım sağlayabildikleri ve uzun vadede bunun olumlu etkisinin görülebileceği de vurgulanıyor.
