“Virüsün sırları tıbbi otopsiden çıkabilir”
Türkiye'de koronavirüsten ölenlere otopsi yapılmıyor. Bulaşma riski nedeniyle birçok ülke ölenlere otopsi yapılmasına izin vermiyor. Ölenler çok az sayıda kişinin katılımıyla düzenlenen küçük törenlerle toprağa veriliyor. Ancak Adli Tıp Uzmanı Prof. Dr. Halis Dokgöz, "Şu an ölenlere tıbbi otopsi yapılması hayati önemde. Bu yolla virüs hakkında yeni bilgiler elde edilebilir. Aşı ve ilaç çalışmalarına destekleyecek bulgular ortaya çıkabilir" açıklamasında bulundu
Türkiye’de koronavirüsten öldüğü kesinleşen kişilere otopsi işlemi yapılmıyor. Dünyanın birçok ülkesinde de benzer bir durum var. Bulaşma riski nedeniyle birçok ülke ölenlere otopsi yapılmasına izin vermiyor. Ölenler çok az sayıda kişinin katılımıyla düzenlenen küçük törenlerle toprağa veriliyor.
Virüsün insan vücudunda yayılma şekli hangi organ ve sistemlere zarar verdiği konusunda henüz yeterli bilgi yok. Eldeki bilgiler, virüsün insan vücuduna yerleştikten sonra akciğer ve solunum yollarını işlevsiz hale getirerek solunum yetmezliği sonucu ölüme yol açtığını gösteriyor. Virüs bilinen bu özellikleri nedeniyle korkutucu etkiler yaratıyor.
VİRÜSTEN ÖLENLERE SEÇİLEREK OTOPSİ YAPILMALI
ABD ile birkaç ülkede yapılmış sınırlı sayılı otopsiden elde edilen bilgiler de Covid-19’u tüm yönleriyle göstermiş değil. Ancak bazı bulgular var ki, virüs ile ilgili ayrıntılı otopsinin yapılmasının gerekli olduğuna işaret ediyor.
Adli Tıp Uzmanları da bu görüşü destekliyor ve virüsten ölen hastalardan farklı yaş ve fiziksel özelliklere sahip kişiler arasından seçilip otopsi yapılmasını savunuyor. Bu görüşü savunan uzmanlardan biri Adli Tıp Uzmanı Prof. Dr. Halis Dokgöz, “Virüs sadece akciğerleri işlemez hale getirmiyor. Son dönemde yapılan kısıtlı sayıdaki otopsilere göre, örneğin sinir sistemi üzerinde de tahribat yaratıyor. Bu nedenle şu an ölenlere tıbbi otopsi yapılması hayati önemde. Bu yolla virüs hakkında yeni bilgiler elde edilebilir. Aşı ve ilaç çalışmalarına destekleyecek bulgular ortaya çıkabilir” diyor.
Eski bir Adli Tıp Kurumu uzmanı olan daha önce de çok sayıda otopsiye katılan Profesör Dokgöz tıbbi otopsi için gönüllü olduğunu şu sözlerle anlatıyor: “Otopsi sonucu elde edilecek bilgiler sadece sağlık sistemimize değil, insanlığın verdiği mücadeleye de katkı sağlayabilir.”
“TIBBİ OTOPSİ RİSKLİ AMA GÖNÜLLÜYÜM”
Sağlık ve Adalet Bakanlığı’nın izin vermesi halinde çok sayıda adli tıp uzmanının otopsiye gönüllü katılabileceğini, kendisinin de bunun için gönüllü olduğunu söyleyen Prof. Dr. Halis Dokgöz, otopsinin neden önemli olacağını şöyle anlatıyor: “Covid 19 ile ilgili bilgilerimiz her geçen gün değişiyor yeni bilgiler ediniyoruz. COVID-19 hastalığının patobiyolojisi tam olarak anlaşılamadı. Dünya bunu araştırıyor. Öncelikle virüsün akciğer sistemini etkilediği ve pnömoni (zatüre) yaptığı bilgisi vardı. Bu yönde çalışmalar yaygındı. Ancak görüyoruz ki; Virüs dolaşım sistemi, sinir sistemi, bağışıklık sistemi, hemopoetik (kan)
sistem gibi pek çok sistemi etkiliyor. Covid-19 tanısı konulmuş olgularda tıbbi otopsi yapılabilirse vücudun tüm sistemleri araştırılarak yeni bulgular elde edilir. Bu durum hem ülkemizin hem de dünyada yeni tıbbi uygulamaların önünü açabilir.”
“ÖLÜLER CANLILARI EĞİTİR”
Virüs hakkındaki tüm bilgilere erişmek için “Tıbbi otopsi”nin şart olduğunu savunan Prof. Dr. Dokgöz’ün görüşleri şöyle: “Bu otopside bulaşma riski var. Ben bir hekim olarak bu riski göze alıyorum. Benimle birlikte hem Adalet ve Sağlık Bakanlığı bünyesinde birçok meslektaşım hem ülkemize hem de bu mücadeleye katkı sunmak için otopsi işlemine alınacak tedbirlere
uyarak buna seve seve katılacaktır. “Tıbbi otopsi” virüs hakkında insanların vücuduna nasıl bir zarar verdiği konusunda daha çok bilgi sağlayacaktır. Maalesef başka ülkelerde yapılmış az sayıda otopsi bulgusu mevcut. Eğer yeni bilgiler elde edersek aşı ve ilaç çalışmalarına da katkı da sağlanabilir. Ölenlerin yakınlarının onayı alınarak bu otopsi yapılabilir. Bunun hastalıkla mücadelede önemli sonuçlar yaratma ihtimalini Sağlık ve Adalet Bakanlığı’nın dikkate alıp değerlendireceğini düşünüyorum. Ayrıca unutmayalım ölüler canlıları eğitir.”
TIBBİ OTOPSİ NASIL YAPILMALI?
Peki; yüksek riskli bu otopsi işlemi nasıl ve nerede yapılacak? Adalet Bakanlığı’na bağlı Adli Tıp Kurumu zorunlu hallerde yapılacak otopsi işlemini sıkı kurallara bağlı olarak yapıyor. Örneğin bir kişi adli bir olayla Covid-19 taşıyıcısı iken kurşunlanarak öldürülmüş ise zorunlu olarak “Adli Otopsi” yapılıyor. Bu durumda uygulanacak kurallar ise protokoller çerçevesinde sıkı sıkıya uygulanıyor.
KİMLER KATILMALI?
Halis Dokgöz gibi uzmanların virüs ile ilgili bilgilere erişmek için yapılmasını istediği otopsi “Tıbbi-Medikal Otopsi” olarak tanımlanıyor. Bu otopsiye adli tıp, patoloji, genetik, kardiyoloji, göğüs hastalıkları, nöroloji ve ihtiyaç duyulacak diğer bilim dallarından uzmanların katılması ve elde edilen verilerin laboratuvarlarda ayrıntılı incelenmesi gerekiyor.
NEREDE YAPILMALI?
Tıbbi otopsinin yapılabileceği alanın uygun koşullara sahip negatif basınçlı, havalandırma şartlarının uygun olması gerekiyor. Adalet Bakanlığı bünyesindeki İstanbul Adli Tıp Kurumu bu tip salonlara sahip.
VİRÜSÜN BİLİNEN ETKİLERİ
KALP
Elde yeterince veri olmamakla birlikte myokardit “kalp kası iltihabı”, perikardit “kalp zarı iltihabı” ve kalp yetmezlikleri bulguları.
AKCİĞER
Akciğerde ödem, kanama, pnömoni “zatüre”, kanama alanları, akciğer zarlarında effüzyon dediğimiz enfeksiyonlara kadar geniş bir etkisi söz konusu.
SİNİR SİSTEMİ
Özellikle virüsün burun yoluyla alınımına bağlı olfaktor sinirin etkilenmesine bağlı olarak koku kaybı biliniyor. Beyin ve beyincik dokusu ile beyin zarında iltihabi değişiklikler açısından irdelemek gerekiyor.
VİRÜSÜN YENİ ORTAYA ÇIKAN ETKİLERİ
Virüs bağışıklık sistemi yanında kan sistemini de etkiliyor. Hiçbir bulgu göstermeden kollar, bacaklarda kan pıhtısı atmasına bağlı emboli olarak tanımlanan pıhtılara ve buna bağlı kısmi veya genel felçlere yol açabiliyor. Covid enfeksiyonu yanında bakteriyel enfeksiyonların da eklenmesiyle tablo daha da ağırlaşabiliyor.
