Elizabeth de üstsüz dolaşırdı!

GAZETE HABERTURK - HT PAZAR

Talihsiz bir şekilde gudubet suratlı Prenses Anne'in evlilik hazırlığı yaptığı günleri hayal meyal hatırlıyorum. O dönemde bizim basında çıkan haberlere göre, kızcağız belki biraz daha alımlı olur diye "Kaşları alınsın mı alınmasın mı" tartışması çıkmış ve sonunda İngiliz Sarayı'nın aldığı devrimci bir kararla kaşlara bir-iki cımbız atılmıştı.

Devrimci karardı, çünkü İngiliz tahtında oturan Windsor Hanedanı kadınları kaş almayı hafifmeşreplik sayardı. Gel gör ki, geçmiş zamanın Tudor Hanedanı öyle değildi. Hanedan'ın tahttaki son üyesi olan I. Elizabeth'in iffet kriterleri daha gevşekti.. Mesela üstsüz dolaşırdı. Hatta Fransız büyükelçisinin karşısına da roba üstü göğüsler fora çıkmış ve diplomatın şaşkınlıktan dili tutulmuştu.

Gerçi, altı elbise üstü ful dekolte tek bir tablosu bile yoktur. Ancak dönemi anlatan birçok kitapta, soylu hanımefendilerin öncülüğünde böyle bir modanın yayıldığı, Venedik'e de uzandığı söylenir. Çeşitli kaynaklarda, dekoltesi tamamen açık şık giyimli kadınların çizimleri mevcuttur. Kraliçenin de modaya uyduğu çok yaygın bir rivayettir.

Yani bu söylentiler doğruysa, Fransızların gördüğü ilk üstsüz İngiliz kraliyet mensubu Düşes Kate değil, Kraliçe I.Elizabeth'dir.

16. Yüzyıl'da durup dururken İngiliz aristokrasisinde neden böyle bir moda çıktığı meçhul. Çünkü bilindiği kadarıyla Batı medeniyetinde de kadın göğsünün uluorta görünmesi binlerce yıldır tabu.

Kate'in üstsüz fotoğraflarını basan Fransız Closer dergisinin mahkemede iddia ettiğinin tersine, bugün Avrupa'da da hâlâ tabu - istisnalar hariç. Kraliyetin açtığı davada derginin avukatı "Bu resimleri çekmek mahremiyetin ihlali sayılmaz çünkü artık kadın memesi Avrupa kültüründe tabu değildir" dedi. Mahkeme hiç aldırmadı, derginin o fotoğrafları derhal sahibine teslim etmesine karar verdi.

KNİDOS AFRODİTİ

Fransız yargısı kadın göğsünün halen tabu olduğuna hükmetti. Peki ama ne zamandır tabu?

Kadınların tarihçesine dair kitaplarıyla tanınan Marilyn Yalom'un "A History of the Breast" adlı eserine göre yaklaşık 3 bin yıldır.

Milattan Önce 1500'e ait Girit eserlerinde bağrı açık kadın tasvirlerine pekala rastlanıyor. Bazı tarihçiler o kadınların sadece dini ritüellere üstsüz katıldığını ileri sürüyor. Ancak seramik eserler, kadınların gündelik faaliyetleri de üstü çıplak yürüttüğünü gösteriyor. Eski Mısır kadınları da üstsüz giyim-kuşamla tasvir ediliyor.

Fakat birkaç yüz yıl sonra o çıplaklıktan eser kalmıyor. Atinalı kadınlar göğsü kapatan kat kat kıyafetlerle arzı endam ediyor. Hatta tanrıça heykelleri bile kapanmaya başlıyor.

Bizim Knidos Afroditi'nin başına gelenler çok çarpıcı mesela. Atinalı Praksiteles'in eseri olan Afrodit, bilinen ilk çıplak kadın heykeli. Sanatçı Kos (İstanköy) adasından gelen sipariş üzerine yontuyor heykeli. Tanrıça sağ eliyle mahrem yerini örtüyor ama, göğüsler dahil tüm vücut ortada. Sol elinden de giysisi yere dökülüyor. Adalılar bu açık saçıklığı ayıp buluyor, kıyafetlisini satın alıyor. Çıplak Afrodit heykeline ise Knidoslular sahip çıkıyor. Bugün ne giyinik, ne de çıplak olanı mevcut. Defalarca kopyası yapılan Çıplak Afrodit'in bir Knidos'tan Kostantiniyye'ye götürüldüğü ve Nika ayaklanması sırasında çıkan yangında ortadan kaybolduğu tahmin ediliyor.

Ve ileriki yıllarda Knidos Afroditi'nden kopya birçok Venüs heykelinde, tanrıçanın diğer eliyle de göğsünü örttüğü dikkat çekiyor.

Tarihçiler bu örtünme halini, Antik Yunan'daki ataerkilleşmeye bağlıyor. Kadınlar giderek eve kapanıyor, kocanın, babanın güdümüne giriyor. Göğüs de üremenin sembolü olduğu için gözlerden ırak tutuluyor.

Kadınlar bu baskıya nice asır sonra isyan ediyor. Fransa'nın soylu hanımefendileri 1300'lerde bağrını açmaya başlıyor. Elbiseler daralıp vücuda otururken, açık dekolteler göğüsleri olanca biçimiyle ortaya seriyor. Hatta 1400'lerde kral metresi Agnes Soler daha da ileriye gidip tek memesi açık, ressama poz veriyor.

Ama Fransız mahkemesinin dediği gibi öyle uluorta açmak hâlâ tabu.