Depremde hasar almayan binalarda bile görülebilir: Zemin sıvılaşması
Depreme karşı alınabilecek ilk önlem sağlam bir bina inşa etmek olsa da zemin yapısı da en az bina kalitesi kadar önemli. Zayıf bir temele sahip olan binalar, depremde yıkılmasa dahi zeminde meydana gelen sıvılaşmadan dolayı kayabiliyor.
Deprem anında can güvenliği için binanın depreme dayanıklı olması gerekir ancak tek başına bu da yeterli değildir. Binanın yapıldığı zemin de depreme karşı dayanıklı olmalıdır. Bu anlamda yetersiz kalan bazı binalarda zeminde sıvılaşma görülebilir.
Bu, her zeminde olmaz; ancak zemini kum veya toprak olan binalarda zeminde sıvılaşma meydana gelebilir. Peki, zemin sıvılaşması nasıl olur? Deprem anında zemin suyu, sarsıntı etkisiyle kum zemine ulaşır ve tabanı tamamen sıvı bir hale getirir.
Aslında binanın temeli olası bir yıkımı engellemesi gerekirken, sıvılaşma sayesinde bina kaymaya başlar. Özellikle 1999 Gölcük depreminde hasar almayan birçok bina, zemindeki sıvılaşmadan dolayı kayarak büyük bir yıkıma neden olmuştur. Bu durumu engellemek için binalar sert ve kayalık zemin üzerine yapılmalıdır.
Bir deprem anında kaya zeminli ev ile kum zeminli ev sarsıntıdan farklı boyutlarda etkilenir. Kum zemine sahip bina şiddetli bir sarsıntı yaşarken, kaya zeminli binada sarsıntı çok daha az olur. Özellikle kıyı kesimlerinde yaşayanlar, zeminde sıvılaşma ihtimaline çok dikkat etmelidir.
Örneğin, bu konuda İstanbul'un bir ilçesi olan Avcılar'ı ele alabiliriz. Avcılar'ın sahip olduğu kötü zemin, büyük bir deprem karşısında ciddi hasarların meydana gelmesine sebep olabilir.
Fotoğrafta, 2019 yılında İBB tarafından hazırlanan grafikte, olası bir 7,5 büyüklüğündeki depremde ağır hasar alacak binalar gösteriliyor; Avcılar'ın neredeyse tamamında binalarda ağır hasar bekleniyor. Üstelik grafik, bina kalitesinden bağımsız olarak yapılmış bu da zeminin, deprem karşısında ne derece önemli olduğunu vurguluyor.
