2002'den önceki askerlik ve doğum borçlanması memuru erken emekli edebilir

MEMURUN ASKERLİK BORÇLANMASI EMEKLİLİK YAŞINI ÖNE ÇEKEBİLİR

Soru: 10.02.1994 tarihinde göreve başlamış bir sınıf öğretmeniyim. 31.03.1995 ile 01.12.1995 tarihleri arasında (8 ay) kısa dönem askerlik yaptım. Bu sürede aylıksız izinliydim. 23.05.2002 tarihinde yapılan düzenlemeye göre 55 yaşımda emekli olabiliyorum. Eğer kısa dönem askerliğimi borçlanıp ödersem bu hesaplama tekrar yapılıp 54 yaşında emekli olabilir miyim? Doğum tarihim 01.05.1970. E-Devlet’te emeklilik tarihim şu anda 01.05.2025 olarak görünüyor. (Şerafettin B.)

Yanıt: Şerafettin Bey, SSK’lı çalışmaya başladıktan sonra askere gidenlerin yaptıkları askerlik borçlanması sigorta başlangıç tarihini değiştirmez, dolayısıyla emeklilik yaşını öne çekmez. Ancak, BAĞ-KUR’lularda ve memurlarda durum farklıdır. Özellikle 2002 yılından önce askerlik yapmış olan memurlar, askerlik borçlanması yaparak emeklilik yaşını öne çekebilirler. Aynı durum, 2002 öncesinde doğum dolayısıyla ücretsiz izne ayrılan kadın memurlar için de geçerlidir.8 Eylül 1999’dan sonraki döneme ait askerlik ve doğum borçlanmasının emekli yaşını öne çekmeye bir katkısı olmadığını da hatırlatmak isterim.

5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu’nun geçici 205. maddesine göre, 4/c’lilerin emeklilik yaşı, 23 Mayıs 2002 tarihi itibarıyla 25 yıllık hizmet süresini tamamlamaya kalan süreye göre tespit edilir. Borçlanma yoluyla emeklilik yaşını öne çekme imkânı olup olmadığı, 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu’nun geçici 205. maddesindeki kademeli yaş çizelgesinden hesaplanabilir.

Mevcut durumda söz konusu tarih itibarıyla hizmet süresini doldurmanıza kalan süre17 yıl 5 aydır. Bundan dolayı da 55 yaşa tabisiniz. Askerlik süresini borçlanırsanız emeklilik yaşınız 54’e düşer. Askerlik süresinin tamamını borçlanmanıza gerek yok. Verdiğiniz bilgilere göre 6 ay borçlanmanız yeterli görünüyor.

SGDP EMEKLİ AYLIĞINI ARTIRIR MI?

Soru: Emekli olduktan sonra 2000 yılında kendi adıma sigorta acentesi açtım. Sigortacılık süresince zor da olsa sosyal güvenlik destek primi (SGDP) ödedim. Hiçbir borcum kalmadı. 2016 yılı aralık ayında işyerini devrettim. Merak ettiğim şu, bu ödemelerden dolayı emekli maaşımda bir artış olabilir mi? Kaç yıl hem gelir vergisi hem de SGDP ödedim. Emekli maaşımda bir artış olması gerekmez mi? Eğer emekli olmasaydım, emekli aylığımda her yıl için 1 puan artışım olacaktı. (Mehmet Recep Ş.)

Yanıt: Recep Bey, sosyal güvenlik destek primi emeklilik ve yaşlılık aylığı bağlananların, aylıkları kesilmeden çalışmalarına imkân vermektedir. Emekli olduktan sonra çalışmaya devam edenler için iki seçenek bulunuyor. Ya aylıklarını kestirerek çalışırlar, ya da emekli aylıklarını almaya devam ederler ama çalıştıkları sürece SGDP öderler.

Emekli olduktan sonra BAĞ-KUR kapsamında çalışmaya devam edenlerden 1999 yılına kadar SGDP kesintisi yapılmıyordu. Bu tarihten sonra kesilmeye başlandı. 2016 yılı mart ayından itibaren de sona erdi. SGDP borcu olanlardan ise o tarihe kadar tahakkuk etmiş olan borçlar tahsil edildi.

SGDP ödemeleriniz, emekli aylığınızı artırmaz. Artabilmesi için, emekli aylığını kestirip uzun vadeli sigorta primi ödemiş olmanız gerekirdi.

SGDP sadece iş kazası veya meslek hastalığı sonucu iş göremezlik durumu ortaya çıkarsa iş göremezlik geliri ödenmesini sağlar.

ASGARİ ÜCRETLİNİN AGİ’Sİ NASIL HESAPLANIR?

Soru: Özel bir kurumda anaokulu öğretmenliği yapıyorum. Eski çalıştığım iş yerinde de şu anki iş yerimde de AGİ almadım. Tam asgari ücret alıyorum. Kuruma sorduğumda AGİ’nin maaşımın içinde olduğu söylendi. Bana net bilgi verir misiniz? Evliyim ve 1 çocuğum var. (Aysel Y.)

Yanıt: Aysel Hanım, 2020 yılı itibarıyla brüt asgari ücret 2 bin 943 TL’dir. Bekâr bir işçi için gerçekte net asgari ücret ise 2 bin 103.98 TL’dir. Bu tutara, 220.73 TL’lik asgari geçim indirimi (AGİ) dahil edildiğinde, net asgari ücret 2 bin 324.71 TL’ye ulaşır. Bir başka ifadeyle, “net asgari ücret” diye açıklanan rakamın içinde AGİ de bulunmaktadır.

Eşiniz çalışmıyor ise AGİ’nize 44.14 TL ilave edilir. Çocuk için eşlerden sadece birinin ücretinde asgari geçim indirimi uygulanır. Çocuğunuz eşinizin iş yerine verdiği aile bildiriminde yer alıyorsa AGİ’den sadece eşiniz yararlanır.

Çocuğunuz için eşiniz AGİ almıyor ise aile durum bildirimi değişikliği yaptığınızda, aylık 33.11 TL AGİ’den yararlanırsınız. Eşiniz çalışmıyor ise 44.14 TL de onun için AGİ alırsınız. Böylece net ücretiniz 77.25 TL artar.

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİSİNE STAJ SİGORTASI ZORUNLU MU?

Soru: Bir arkadaşımın oğlu Eskişehir’de üniversitede turizm otelcilik okuyor, bir otelde de staj yapıyor. Üniversitesi ve staj yaptığı otel “sigorta yapmıyoruz” demiş. Ne yapmaları gerekir? (Serhat YÜCEL)

Yanıt: Serhat Bey, üniversite öğrencileri staj konusunda üç gruba ayrılıyor. Zorunlu staja tabi tutulan üniversite öğrencileri ile üniversitesi tarafından staj yapması uygun görülen öğrencilerin sigortası üniversite tarafından karşılanır. Staj süresince bu öğrencilerin sigorta primleri üniversite tarafından ödenir.

Bu iki grupta yer almayan üniversite öğrencileri kendi inisiyatifleriyle bir iş yerinde staj yaptıklarında ise stajyer değil normal işçi olarak kabul edilir. Sosyal güvenlik mevzuatı bakımından bu kişinin işveren tarafından sigortasının yaptırılması ve ücretinin ödenmesi gerekir.

Yükseköğretim Kurulu, üniversiteler 2011 yılında 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu kapsamına alındığında, hangi bölümlerin bu kanun kapsamına girdiğine dair liste belirledi. Söz konusu listede, konaklama işletmeciliği, konaklama ve turizm işletmeciliği, seyahat işletmeciliği, turizm rehberliği, turizm işletmeciliği gibi bölümler yer almaktadır. Arkadaşınızın oğlunun okulu da listedeki bölümler arasında bulunmaktadır. Ancak, şunu vurgulamakta yarar var. Üniversitenin sigorta sorumluluğu zorunlu tutulan veya uygun görülen staj süresiyle sınırlıdır. Bu süreler tamamlandıktan sonra staj adı altında bir çalışma söz konusu ise bu normal çalışmaya girmektedir. İşverenin sigortasını yaptırıp, ücretini ödemesi gerekir. Aksi takdirde sigortasız işçi çalıştırmaktan dolayı yaptırımlara maruz kalır.

YAŞI DOLDURAN EMEKLİLİK DİLEKÇESİNİ NE ZAMAN VERMELİ?

Soru: 16.03.1968 doğumluyum. Sigortam 10.07.1992 tarihinde başladı ve 10363 prim günüm bulunuyor. İşe girmeden önce askerlik görevimi yaptım. 526 günlük askerlik borçlanması ödedim. Hangi tarihte emekli olabilirim? Emeklilik işlemleri için SGK’ya hangi tarihte başvurmalıyım? (İlhan Ö.)

Yanıt: İlhan Bey, işe başlama tarihi itibarıyla normalde 53 yaşa tabi olduğunuz halde, işe girmeden önceki askerlik sürenizi borçlandığınız için 25 yıl sigortalılık, 5525 prim günüyle 52 yaşında emekli olabilirsiniz.

Emeklilik dilekçesi, yaşın doldurulduğu tarihten sonra verilir, dilekçenin verildiği ay başından itibaren de emekli aylığı bağlanır. Bu durumda, 52 yaşını doldurduğunuz 16 Mart 2020 tarihinden sonra, ikametinizin bulunduğu yerdeki sosyal güvenlik il müdürlüğüne veya sosyal güvenlik merkezine emeklilik dilekçesi verdiğinizde 1 Nisan 2020 tarihinden geçerli olmak üzere emekli aylığınız bağlanır.