Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı amaçları ve özellikleri: Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı ne zaman hazırlandı?
Devletçi bir ekonomi politikasının benimsendiği Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı; ülke içindeki üretimin ve istihdamın artmasına yönelik hazırlanmıştır. Birçok temel tüketim malının ülke içinde üretilmesini hedefleyen Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı ne zaman hazırlandı? Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı amaçları nelerdir? Hazırlanmasında dünyayı etkisi altına alan 1929 ekonomik krizinin de etkili olduğu Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı hangi dönemi kapsamaktadır? Ayrıntılar içeriğimizin devamında…
Toplamda iki kısımdan oluşan ve birinci kısımda açılması gereken fabrikalar ve sanayi dallarından bahseden Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planında açılan fabrikalar hangileridir? Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı özellikleri nelerdir? İşte, tüm detaylar…
Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı Hangi Dönemi Kapsamaktadır?
17 Nisan 1934 tarihinde kabul edilen yürürlüğe giren Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı; 1934 ile 1938 yılları arasını kapsamaktadır. 1929 yılından itibaren tüm dünyayı etkileyen büyük ekonomik krizin de belirleyici olduğu bu planla devlet, büyük sanayi tesisleri kurmak ve bunları işletmek durumda kalmıştır.
Peki, Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı Hangi Atatürk ilkesini ilgilendiriyor? Bu soruya verilecek cevap devletçilik olacaktır. Dönemin koşulları itibarı ile ekonomide devletçilik metodunun uygulanması bir zorunluk olmuş, hazırlanan bu plan da Atatürk’ün devletçilik ilkesine uygun olarak hazırlanmıştır.
Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı Amaçları
Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı’nın giriş cümlesinde özel sektörün yatırım yapıp kurması mümkün olmayan sanayi tesislerinin devlet tarafından kurulacağından bahsedilmiş ve bu durum da bu planın ana amaçlarından biri olarak görülmektedir. Bunun yanında ayrıca ülke içindeki üretimin arttırılması ve istihdam sağlanmasına büyük önem verilmiştir.
Ayrıca bu plan çerçevesinde imalat ve maden sektöründe devletin öncü olması amaçlanmıştır. Bu amacın gerçekleşmesi için Sovyet Rusya’dan teknik destek alınmış ve Rusya’dan gelen uzmanlar Türkiye’de kurulması mümkün olan işletmeler hakkında detaylı bir rapor hazırlamışlardır.
Tüm bu çalışmaların sonunda 17 Nisan 1934 yılında kabul edilen Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı ile Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk kez sanayileşmenin planlı ve programlı bir şekilde temeli atılmıştır.
Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı Özellikleri
1934 ile 1938 arasını kapsayan bu sanayi planı iki ayrı kısımdan meydana gelmektedir. Planın ilk kısmında, dokuma, maden ve kimya gibi alanlarda kurulması planlanan işletmelerden bahsedilmiştir. Kurulacak bu işletmelerde devlet ile özel sektörün ortak bir teşebbüste bulunacağı karma bir ekonomik model dikkat çekmektedir. Kurulacak olan tesislerin hammadde ihtiyacının yurt içinde karşılanabilmesi ve işletmelerin üretim kapasitelerinin iç tüketimi karşılayacak ölçekte olmasının üzerinde özenle durulmuştur. Birinci Beş Yıllık sanayi Planı’nın ikinci kısmında ise Ekonomi Bakanlığı kanununda düzenleme önerileri yer almaktadır.
Ayrıca oluşturulan tüm bu planların gerçekleştirilmesi adına, Sümerbank ve Etibank gibi iki büyük kurum oluşturulmuştur. Üç beyaz denilen un, şeker ve pamuk ile üç siyah olarak değerlendirilen petrol, kömür ve demir üretimine büyük önem verilmiştir. Çimento, cam, kimya gibi alanlarda tesisler inşa edilmiştir ve bu fabrikaların yerleri, yurt içinde bölgesel bir sanayi dengesi yaratmak adına özelikle seçilmiştir.
Birinci Beş Yıllık Sanayi Planında Açılan Fabrikalar
