En iyi 10 direniş filmi
2020'nin şu ana kadar dünya genelinde en çok hasılat getiren filmi Çin yapımı 'Sekiz Yüz' oldu. 1937 yılında kendilerini sıkıştıran işgalci Japon ordusuna karşı direnen 800 Çinli asker ve sivilin hikâyesini anlatan film, Türkiye'de sinema salonlarında gösterime girdi. Biz de bu vesileyle sinema tarihinin en iyi direniş filmlerini hatırladık. Habertürk film eleştirmeni MEHMET AÇAR'ın yazısı…
CASABLANCA (1942)
‘Casablanca’nın bu kadar büyük bir klasik olmasının nedenlerinden biri, hiç kuşkusuz bir direniş öyküsü anlatması… II. Dünya Savaşı yılları sırasında Casablanca’da bir bar işleten Rick (Humphrey Bogart), savaştan ve siyasetten uzak durmaya çalışır. Ne var ki, Nazilerin, Nazi etkisi altındaki Fransız Vichy hükümetinin, ABD’ye kaçmak üzere kente kapağı atan kaçakların ve yeraltı dünyasının uğrak yeri olan bir kentte bu hiç de kolay değildir. Yıllar önce ayrıldığı eski sevgilisi (Ingrid Bergman), Çek direniş hareketinin liderlerinden biri olan eşiyle Rick’in barından içeri girdiğinde, onun için her şey daha da zorlaşır. Gösterime girdiğinde çok da ses getirmeyen ‘Casablanca’ bugün direniş üzerine çekilmiş en iyi Hollywood filmlerinden biri olarak kabul edilir.
ROMA AÇIK ŞEHİR (1945)
(Roma Citta Aperta)
İtalyan Yeni Gerçekçiliği’nin öncü filmlerinden biri… 1944 yılında işgal altındaki Roma’da, Naziler direniş hareketinin lideri Manfredi’yi yakalamaya çalışırken arkadaşları da ona yardım etmek için ellerinden geleni yapar. Savaşın hemen ardından Roma’da çekilen film, gerçekçi tarzıyla o dönemde dünya sinemasını derinden etkilemişti. Çekimlerin başladığı günlerde işgalin tam olarak bitmemiş olması, “Roma Açık Şehir”e sadece güçlü bir gerçeklik duygusu değil, yer yer bir belgesel havası da veriyor. Roberto Rossellini’nin yönettiği ‘Roma Açık Şehir’, içerdiği güçlü direniş duygusuyla İtalya’nın savaş sonrasındaki yeniden toparlanma sürecini de önceden haber veriri. Aynı zamanda dünya sinemasını derinden etkileyen İtalyan Yeni Gerçekçiliği’nin öncü filmlerinden biridir…
BİR İDAM MAHKUMU KAÇTI (1956)
(Un condamné à mort s'est échappé ou Le vent souffle où il veut)
André Devigny’nin anılarından uyarlanan film, II. Dünya Savaşı’nda Alman işgali altındaki Fransa’da geçiyor. Almanlar tarafından yakalanan ve idama mahkûm edilen Fransız direnişçi Fontaine (François Leterrier), kaçmak için elinden geleni yapmaya kararlıdır. Savaş sırasında 18 ayını bir esir kampında geçiren Robert Bresson’un yönettiği film, direniş duygusunu, asla pes etmek istemeyen bir karakter üzerinden yakalamayı başarıyor. Bresson, birçok yönetmeni etkileyen kendine özgü minimalist tarzıyla benzersiz bir gerilim duygusuna ulaşıyor.
KWAI KÖPRÜSÜ (1957)
(The Bridge on the River Kwai)
Fransız yazar Pierre Boulle, 1952’de yayımlanan “Kwai Köprüsü” adlı romanında II. Dünya Savaşı’nda Uzakdoğu’daki kişisel deneyimlerinden esinlenmiş ve Japon ordusuna esir düşmüş İngiliz askerlerinin inşa ettikleri bir köprünün hikâyesini anlatmıştı. İngiliz komutan Nicholson (Alec Guinness) esaretin verdiği psikolojik baskıdan kurtulmak için inşaatı öylesine ciddiye alır ki köprüyü Büyük Britanya’nın gururu haline getirmeye çalışır. Amerikalı Shears (William Holden) ise köprüye sabotaj yapmaya kararlıdır. Esir kampı filmleriyle bir direniş öyküsünü buluşturan ve usta İngiliz yönetmen David Lean’in imzasını taşıyan ‘Kwai Köprüsü’, 7 Oscar birden kazanmıştı.
KÜLLER VE ELMAS (1958)
(Popiól i diament - Ashes and Diamonds)
Film, II. Dünya Savaşı’nın sonunda Almanya’nın resmen teslim olduğu günlerde, Polonya’nın bir kentinde geçiyor. Savaş boyunca Alman işgaline karşı birlikte direnen milliyetçi ve komünistlerin ittifakı çatırdamaya başlar… Rus ordularının Polonya’ya girmesiyle gerilim yükselir. İki milliyetçi direnişçi bir komünist lideri öldürme emri alırlar…Polonyalı usta yönetmen Andrzej Wajda’nın Savaş Filmleri Üçlemesi’nin son filmidir. Wajda, bağımsız, özgür Polonya idealinin ellerinden kaydığını gören karakterlerin ruh halleri üzerinden hüzünlü ve lirik bir filme imza atıyor; hayatlarını feda eden bir kuşağa ağıt yıkıyor.
CEZAYİR SAVAŞI (1966)
(La battaglia di Algeri)
Birçok soruşturmada sinema tarihinin en iyi filmleri arasına giren ‘Cezayir Savaşı’, 1954-1962 yılları arasında Kuzey Afrika’daki Fransız hükümetine karşı isyan eden direnişçilerin gerçek öyküsünü anlatıyor… İtalyan sinemacı Gillo Pontecorvo’nun yönettiği film, devrimci savaşçı Ali La Pointe’ın 1954-1957 yılları arasındaki verdiği gerilla savaşına odaklanıyor. Film, gerçek olayların geçtiği mekânlarda İtalyan Yeni Gerçekçiliği tarzında belgesele yakın bir üslupta çekilmişti. Savaşa katılmış amatör oyuncuların yer aldığı filmin müziklerinin Ennio Morricone imzası taşıdığını belirtelim. ‘Cezayir Savaşı’, Fransa’da 5 yıl boyunca yasaklı kalmış, 1971’e kadar vizyona girememişti.
PARİS YANIYOR MU? (1966)
(Paris brûle-t-il ?)
Paris şehrinin Fransız Direniş Harekatı ve Charles De Gaulle’un sürgünde kurduğu Özgür Fransız Kuvvetleri tarafından kurtarılmasının hikâyesi… Usta Fransız yönetmen René Clément’in imzasını taşıyan 175 dakikalık bu destansı direniş filmi, bir Hollywood ortak yapımı olma özelliğini de taşır. Aynı adlı bir kitaptan uyarlanan filmin senaryo ekibinde Francis Ford Coppola da var. Fransız ve Amerikan sinemasının yıldızlarını buluşturan filmin oyuncu kadrosunda Fransa’dan Jean Paul Belmondo, Alain Delon, Yves Montand, Jean Pierre Cassel’in yanı sıra Hollywood’dan Orson Welles, Kirk Douglas, Glenn Ford gibi isimler yer alıyor. Sinema tarihinin en unutulmaz direniş filmlerinden biri… Siyah beyaz görüntüleri ve sanat yönetimiyle Oscar’a aday olmuştu.
GöÖLGELER ORDUSU (1969)
(L'armée des ombres)
Fransız sinemasının büyük ustalarından Jean-Pierre Melville’in Joseph Kessel’in romanından sinema uyarladığı film, Marsilya direniş hareketinin lideri Philippe Gerbier (Lino Ventura), içlerinde yakın silah arkadaşının da yer aldığı hapisteki direnişçileri kaçırmak için harekete geçer. Fransız direnişine bizzat katılan isimlerden biri olan Melville, direnişin kahramanlarını duygusallıktan uzak gerçekçi bir yaklaşımla ele alıyor. Hepsi de savaşın katılaştırdığı, gerektiğinde acımasız davranabilen karakterler. 1968 olaylarının gündemde olduğu bir dönemde gösterime girmesi nedeniyle sadece vatansever bir film olarak değerlendirilmiş, hakkı teslim edilmemişti. Amerikalı eleştirmenler için de yıllar boyu bilinmeyen bir film olarak kaldı. Ama günümüzde en iyi direniş filmlerinden biri olarak kabul ediliyor.
SOYSUZLAR ÇETESİ (2009)
(Inglourious Basterds)
Nazi işgali altındaki Fransa’da Goebbels’in çektirdiği ‘Ulusun Gururu’ adlı şovenist bir Alman filminin galasında Hitler’e suikast yapmaya çalışan bir grup insanın öyküsü… İçlerinde ABD’li Yahudi askerler, Fransız direnişçiler ve sinemacılar var… Churchill, Hitler ve Goebbels gibi tarihi şahsiyetlerin de dahil olduğu hikâyeyi, oyuncuların şov yaptığı bol konuşmalı sahnelerle telaşsız bir biçimde geliştiriyor yazar yönetmen Quentin Tarantino... Filmin meselesi “İyi sinema ve cesur sinemacılar, direnişçilerle birlikte Nazileri yener” diye özetlenebilir. Tarantino, karakterlerin uzun uzun konuştuğu, ince bir mizah duygusuyla gerilimi harmanladığı sahneleri peş peşe diziyor... Direnişçiler ve karakterlerin trajik öykülerinin filme farklı bir derinlik kattığı kesin.
KARANLIK GÖREV (2016)
(The Age of Shadows – Mil-jeong)
Güney Koreli sinemacı Jee-woon Kim'in yazıp yönettiği film, 1920’lerin sonunda Kore’de Japon işgali sırasında geçiyor. Yıllar önce Kore'nin bağımsızlığı için mücadele veren Lee, artık Japon emniyetinde komiser olarak çalışır. Direnişe sızıp içeriden çökertme emri alır. Örgütün lideri Kim Woo-jin ile tanışır. Karşıt cephelerde duran ve birbirlerinin gerçek kimliklerinin farkında olan bu iki adam, istihbarat için birbirlerine yakınlaşırlar. Direnişçilerin Seul'daki Japon tesislerini hedef alan eylemi belirli bir noktadan sonra ‘Karanlık Görev’i, Hitchcock filmlerini aratmayan bir gerilime dönüştürür. Yaşanan karmaşık bir kedi–fare kovalamacasıdır ve Lee, bu karmaşanın ortasında hızlı bir karar vermek zorundadır. Bomba dolu bir tren Seul'a doğru hızla yol almaktadır.
