Enzim nedir? Enzimler canlılar için önemi nedir?
Enzimler canlı yaşamında çok önemlidir. Örneğin, organik Molekül olan amino asitlerden protein sentezlenmesi enzimler aracılığıyla olur. Solunum ve Fotosentez olayları da enzimlerin yardımıyla gerçekleşir. Bütün bu olaylar olurken canlı büyür, hareket eder, hücre ve dokuları yenilenir. İşte enzimler ile ilgili detaylar...
Enzim; organik yapılı olan ve genel olarak protein yapısında bulunan ve kimyasal tepkimelerin hızını artırmada etkili olan biyomoleküller olarak adlandırılırlar. Enzimler hayatımızı sürdürmemiz için gerekli olan maddelerdir. Canlı hücrelerde ortaya çıkan yapım ve yıkım tepkimelerinin adı metabolizmadır. Kimyasal tepkimenin olması için ve de devam etmesi için gerekli olan aktivasyon enerjisinin aşılması sağlanmalıdır. Bu enerji, bir kimyasal tepkimede oluşan en düşük enerji miktarıdır. Aktivasyon enerjisinin aşılması için gerekli olan katalizörler bulunur. Kimyasal tepkime içerisinde bulunan moleküller hareketlidir ve birbirleri ile çarpışma neticesinde hareket enerjileri yükselir. Bu sayede birbirlerine yapışması ile tepkimeye daha kolay girmektedirler.
Canlı sistemlerde ortaya çıkan ve tepkimelerin oluşmasını sağlayan maddeler enzimlerdir. Enzimler tepkimeye girecek olan moleküllerin aktifleşmesini sağlayarak düşük enerji seviyesinde oluşmasını neden olurlar.
Enzimler canlıların yapısında görev almalarının dışında birçok alanda da kullanılan maddelerdir. Enzim türlerinin çok olması ile kullanılan alanların da artması gerçekleşir. Birçok gıda maddesinin oluşmasında da enzimler kullanılmaktadır. Özellikle ekmek, şeker, peynir gibi gıdaların üretilmesinde yer almaktadırlar. Ayrıca; kimyasal temizlik ilaç yapımında, antibiyotiklerin üretilmesinde, hastalık teşhisinde kullanılan kan çözen ve yaraların temizliğinde kullanılan eriyiklerde de enzimlerin bazı türleri kullanılır.
Denizlerde ortaya çıkan tanker kazaları sonucu oluşan petrolün yayılmasını önlemek için de bazı enzim türlerinden faydalanılmaktadır. Enzimler sayesinde kimyasal reaksiyon oluşarak petrolün parçalanması sağlanmakta ve bu suretle çevrede ve suda bulunan canlılar tarafından tüketilecek hale gelebilmektedir.
Enzimler sayesinde insan vücudunda bulunan duyuların çalışması gerçekleşmektedir. Sinir hücrelerinde hızlı iletişim sağlamaları sayesinde görme, işitme gibi duyularımız hızlı olarak çalışırlar. Enzimlerin DNA da bulunan kalıtsal bilgiler sayesinde oluşması sağlanır. Vitamin ve mineral bulunduran enzimler yapısal olarak iki şekilde adlandırılır.
Vitamin ile yapılandırılmış olan enzimlere ‘’koenzim’’ adı verilir. Mineraller ile oluşması halinde ise; ‘’kofaktör’’ adını alırlar. Görev alanları ve işleyişleri birbirinden farklı olan enzimler; hücrelerde oluşan reaksiyon çeşidine göre tür içerirler. Hücre içerisine giren enzimler ne şekilde girdilerse reaksiyonun oluşması halinde aynı şekilde çıkarlar ancak parçalanarak ömürleri sona erer. 35° sıcaklıkta aynı şekilde kalabilirler ama daha yüksek sıcaklıklarda enzimler kullanılamaz olurlar. Soğuk olması durumunda yapısında değişim meydana gelmediği gibi enzimler görev yapamaz olurlar. Enzimler pH derecesi 7 olması durumunda en iyi çalışma dereceleridir. Pepsin enzimi; pH 2 de, tripsin enzimi de pH; 8,5 da çalışır. Bu özellikleri ile farklıdırlar.
