Hızlı bir Güneydoğu turu...
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy'un davetiyle Diyarbakır, Mardin, Şanlıurfa ve Gaziantep'i görüp gözlemleyen Habertürk yazarı Fatih Altaylı, yaşanan değişim ve gelişimi kaleme aldı. İşte Altaylı'nın kaleminden Diyarbakır ve Mardin'in son durumu...
Turizm Bakanı olmasından çok öncesine dayanan bir tanışıklığımız olan Mehmet Ersoy “Diyarbakır, Mardin, Şanlıurfa ve Gaziantep’i iki günde hızlıca gezeceğiz” diye davet edince, küçük bir meslektaş grubuyla yollara döküldük.
Hem bölgenin turizmde yapmayı planladıklarını görecek hem de yakılıp yıkılan bölgenin nasıl toparlandığını gözlemleme fırsatı bulacaktım kendi adıma. THY’nın tarifeli uçağı ile ilk durağımız Diyarbakır’a geldik.
DİYARBAKIR
Kent, hendek savaşlarının yaralarını ciddi biçimde sarmış görünüyordu.
Yıkılan Sur bölgesindeki tarihi evler kapsamlı bir programla yeniden yapılmaya başlamış.
Devlet buradaki mülk sahiplerine üç seçenek sunmuş.
Devlet destek versin, buradaki mülklerinizi kendiniz onarın.
Buradaki mülklerinizi devlete verin, onun yerine biz size TOKİ’den konut verelim.
Mülklerinizi değerine devlet satın alsın.
Ayrıca da halkın zararını karşılamak için tüm mülk sahiplerine eşya yardımı yapılmış. Beyaz eşya, kahverengi eşya ve mobilya yardımı.
Bunların tutarı yaklaşık 100 milyon TL’yi geçmiş.
Şu anda bölge tarihi dokusuna uygun olarak yeniden yapılıyor, elde kalan bir şey var ise onlar da restore ediliyor.
Diyarbakır’da yaşam normale dönmüş ve terörden pek eser kalmamış.
Belediye başkanlarının yerine atanan kayyumlardan halk oldukça memnun.
Ancak bu memnuniyete rağmen yerel seçimlerde oyları yine HDP’ye gidecek gibi görünüyor.
Kentteki tarihi eserlerin büyük bölümüne çok önemli restorasyon projeleri gerçekleştirilmiş ve bitmiş.
Milattan Sonra 3. Yüzyıla kadar uzanan tarihi St. George Kilisesi onarılmış ve sergi mekanı olarak hizmete alınmış, hemen yanındaki 19. Yüzyıl binaları restore edilmiş ve arkeoloji müzesine çevrilmiş.
Dicle Üniversitesi’nden arkeologların bölgedeki kazılarda elde ettiği ve neredeyse Göbeklitepe ile yaşıt neolitik çağ yerleşimlerinden çıkarılan eserler bu müzede sergileniyor.
Mardin yolu üzerindeki Zerzevan Kalesi de yine Dicle Üniversitesi arkeologları tarafından yürütülen kazılarla büyük oranda ortaya çıkarılmış.
Hristiyanlık öncesi geç Roma dönemi kalede, bir de Mitra tapınağı bulunmuş. Dünyada bulunan en iyi Mitra kalıntısı olan tapınak geçen yıl tamamı Avrupalı 61 bin turistin ziyaret ettiği bir yer olmuş.
National Geographic bölgede çekim yapmak için izin başvurusunda bulunmuş, Morgan Freeman tapınağa gelerek “İnanç” belgeseli için çekim yapacakmış.
MARDİN
Bölgenin bana göre en güzel kenti olan Mardin’de de gerek Valilik, gerekse Belediye çok başarılı işlere imza atmışlar kısa süre içinde.
Mardin’de de terörden pek iz kalmadığı gibi, bu yıl yarım milyona yakın turiste ev sahipliği yapılmış.
Zaten uzun süredir kendini yenilemeye uğraşan kent, terörün hortlamasıyla kaybettiği zamanı Valiliğin başarılı çalışmaları ile son gördüğümden bu yana epey aşama kaydetmiş.
Kentin zaten muazzam olan tarihi dokusu daha da belirgin hale gelmiş.
Vali Mustafa Yaman, hakkındaki önyargıların aksine kentle çok barışık bir durumda.
Alıştığımız vali tipinin çok dışında.
Akşam yemeğinde, yöresel şarkıcının uzattığı mikrofona kah Kürtçe, kah Arapça şarkılar söylemekten kaçınmayan, güleryüzlü, kendi ile barışık bir portre.
Türk sanat müziğini imam babasının evde söylediği şarkılardan öğrendiğini, hukuk fakültesinde okurken aşık olduğu eşine kendini beğendirmek için Sezai Karakoç’un tüm şiirlerini ezberlediğini anlatacak kadar samimi.
Kayyum belediye başkanları burada da çok iyi işler yapmışlar.
Kent müzenin dışında, kent içinde bir mini “Şehir müzeciği” yapmış belediye.
Müzede “Arttırılmış sanal gerçeklik” ile kentin tarihini yaşamanın yanı sıra, Mardin tarihinin kalıntılarını, replikalarını bulmak da mümkün.
Kentin genç emniyet müdürüne terör meselesini soruyorum.
“Büyük oranda sona erdi. Halk terörden bezmiş ve istemiyor. Ancak hâlâ terör örgütü uzantısı partiye belirli bir destek veriyorlar. Ancak bu karamsarlık yaratmamalı. Burada insani bir bakış açısı ile çaba göstermemiz lazım. Terör örgütü 25 yıl çalışmış burada. Bunu bir günde silemeyiz. Sabırla, inatla burada devletin iyi ve yumuşak yüzünü göstermeli, hizmet etmeliyiz” diyor.
CERCİS MURAT KONAĞI
Ebru Baybara Demir ismini duymuş olanlarınız vardır belki.
Bir Mardin klasiği haline gelmekte olan Cercisli Murat Konağı’nın işletmecisi.
Ben kendisini ilk defa Bask Mutfak Festivali’nde, İspanya’da görmüştüm. İlk 10'a kalmıştı.
Gerçek bir yemek deneyimi sunduğu konağı işletiyor ama aslında bir otelci ve yıllar önce mesleğe başladığı yer Turizm Bakanı Ersoy’un oteli olmuş.
Daha sonra evlenip Mardin’e yerleşmiş ve Mardin’e gelen bir yabancı turist kafilesi yemek yiyecek yer bulamayınca bu grubu Mardinli kadınlara yaptırttığı yemeklerle ağırladıktan sonra Cercisli Murat konağı fikri aklına gelmiş.
Ebru Hanım, burayı 21 kadınla birlikte kurmuş ve birlikte çalışıyorlar, birlikte üretiyorlar.
Ancak yaptıkları iş yemekle sınırlı değil.
Bölgedeki tarımsal üretimi de destekliyorlar.
Bölgenin tarihi tohumlarını yeniden üretime alıyorlar. Bunlardan biriyle başladıkları “Yerel tohum” projesinde bu yıl 600 dönümlük bir alandan mahsul alacaklar.
Bu tohumların özelliği sulama ve ilaçlama istememesiymiş.
Tamamen organik, doğal ve çevreye uyumlu.
Bu tür geleneksel üretimi daha geniş bir yelpazeye yaymak için UNESCO’dan destek almışlar.
İşin ilginci, burada da kadınları devreye sokmuş Ebru Baybara Demir.
Bu geleneksel tarımı yapanların tamamı kadın üreticiler.
Bu çok etkileyici gezimizde yarın da Urfa, Halfeti ve Gaziantep’i göreceğiz.
Onları da yarın anlatırım...
