Kişiliğiniz değişir mi yoksa ömür boyu aynı mı kalır: Büyük beş modeli!
Kişiliklerimiz de en az parmak izimiz kadar bize özel ve bir tanedir. Bu sebeple herkesin kişiliğin birbirinden farklı değerlere sahiptir. Büyük beş modeline göre kişiliğin temelini beş farklı özellik belirler fakat bunlardan hangisinin ağırlık sahibi olacağı bizim deneyimlerimize bağlıdır. İşte, büyük beş modeline göre kişiliğimizin ömür boyunca değişip değişmeyeceğinin cevabı...
İnsanlar hayatları boyunca değişir mi? Bu muhtemelen genel olarak toplumda olduğu kadar felsefe ve psikolojide de en eski ve en çok tartışılan sorulardan biridir. Kişilik geleneksel olarak katı, istikrarlı ve neredeyse hiç değiştirilemeyen bir yapı olarak düşünülse de; Bir dizi çalışma bunun tamamen doğru olmadığını ortaya koyuyor. Siz hiç kişiliğinizin ömrünüz boyunca değişip değişmediğini merak ettiniz mi? İşte detaylar…
KİŞİLİK NASIL TANIMLANIR?
Kişilik, psikoloji alanında temel bir yapıdır, bu nedenle yıllar süren çalışmalar boyunca bunun birçok tanımı geliştirilmiştir. Ancak çoğunun, bu kavramın neyle ilgili olduğunu anlamamıza yardımcı olabilecek bir takım ortak noktaları var. Geniş anlamda kişilik kavramı, belirli bir kişiyi tanımlayan düşünce, duygu ve hislerin birleşimi olarak özetlenebilir. Zaman içinde stabildir ve bir durumdan diğerine değişmez.
BÜYÜK BEŞ MODELİ!
Kişilik özellikleri, günümüzde en çok kabul gören model olan “Beş Büyük Modelde” toplanan özelliklerdir. Modele göre beş büyük boyut kişiliğimizin temelini oluşturmaktadır. Bunlar:
Dışadönüklük
Nevrotiklik
Uyumluluk
Açıklık
Dürüstlük
Bu özellikler her insanda aynı değildir ve bir kişiden diğerine önemli ölçüde farklılık gösterebilir. Yani her kişilik, bu özelliklerin sonsuz kombinasyonlarının ürünüdür.
Aynı şekilde, kişilik durumlar karşısında sabit kalsa da bu, kişinin her zaman aynı şekilde davranacağı anlamına gelmez; kişiliğin, gerçekliği algılama ve onunla etkileşime geçme biçimimizi yöneterek bir dizi karmaşık davranış biçimi yarattığı anlamına gelir.
KİŞİLİK YAŞAM BOYUNCA DEĞİŞEBİLİR Mİ?
Kişiliğimizin yaşamlarımız boyunca az ya da çok radikal bir şekilde değişip değişemeyeceği sorusu, psikoloji tarihi boyunca değişmez bir sorudur. Dolayısıyla tüm bu tartışmaların ve araştırmaların ardından psikolojinin kesin bir cevaba sahip olacağını düşünmek mantıklıdır.
Gerçek ise, iş ve aile sorumluluklarının artan zorluklarına uyum sağladıkça kişiliğin yaşam boyunca gelişme eğiliminde olduğunu belirten "olgunluk ilkesi" olarak bilinen bir teoriye bağlıdır.
Araştırma, kişilik değişimlerinde nispeten sabit bir kalıp olmasına rağmen, bu kalıplarda büyük bireysel değişkenlik olduğunu ortaya koyuyor. Uzmanlara göre her insan aynı hızda ya da aynı yönde değişmiyor.
NEDEN DEĞİŞİYORUZ?
Yukarıda da belirtildiği gibi kişilik, yaşamımız boyunca başımıza gelen olaylardan etkilenebilen nispeten esnek bir yapıdır. Sosyal baskılar, hayati roldeki bir değişiklik veya biyolojik değişiklikler duygusal durumumuzu, varoluş biçimimizi ve kişiliğimizi etkileyebilir.
Kişiliğimizi değiştirmesi muhtemel diğer bazı olaylar şunlardır:
Annelik ve babalık
Emeklilik
Sevilen birinin ölümü
Evlilik
Tamamen farklı bir kültüre uyum sağlamak zorunda kalmak
Kaynak: Mystical Raven
