Habertürk
    Takipde Kalın!
      Günlük gelişmeleri takip edebilmek için habertürk uygulamasını indirin
        Haberler Ekonomi Sosyal Güvenlik Soru cevap İşsizlik maaşı alanların yeni hakkı ne zaman doğar? - Sosyal Güvenlik Haberleri

        İŞE GİRDİKTEN SONRA YAŞINI KÜÇÜLTEN NE ZAMAN EMEKLİ OLUR

        Soru: Eşim 1994 sigorta girişli ve 1977 doğumlu. Yaşını sigorta başlangıcından sonra 2 yaş küçültmüş. Bu durumda emekliliğinde hangi tarih dikkate alınır? Eşimin sigorta primi şu anda 9000 güne dayandı. Fazla sigorta primi olan az maaş alacak diye duyduk. Doğru mudur? (İsmi saklı)

        Yanıt: Bu konu, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 85. maddesinde düzenlenmektedir. Yönetmeliğe göre, malûllük, vazife veya harp malûllüğü, yaşlılık ve ölüm sigortalarına ilişkin aylık bağlanırken, sigortalı olarak çalışmaya başladıktan sonraki yaş düzeltmeleri dikkate alınmaz. Kanunda ve yönetmelikte “yaş düzeltmesi” ifadesi geçiyor. Yaşını küçültenler veya büyütenler diye bir ayrım bulunmuyor. Bu düzenleme aslında daha çok yaşı büyüterek erken emekli olmayı önlemeyi amaçlıyor. Buna karşılık, yaş küçültme kabul edilse daha geç emekli olması gereken eşiniz, kanundaki bu hükümden dolayı, düzeltilmeden önceki doğum tarihine göre emekli olacak.

        REKLAM

        “Fazla primi olan az maaş alacak” şeklindeki bilgi yanlıştır. Ancak, 2000’den önce çalışmaya başlayanların prim gününü doldurduktan sonra asgari ücret veya buna yakın düzeyde ücretle çalışmaya devam etmeleri durumunda emekli aylıkları kısmen olumsuz etkilenmektedir. Asgari ücretin iki katı ve üzerinde ücret alanların emekli aylıkları ise olumlu etkilenmektedir.

        AYM’NİN FAİZ KARARI SAHTE SİGORTA YAPTIRANLARA UYGULANIR MI?

        Soru: Anayasa Mahkemesi geçen ay, SGK’nın, yaşlılık aylığı alırken kamuda çalışan bir kişinin emekliliğini iptal edip geriye dönük maaş tahsil etmesini haklı, faiziyle istemesini haksız buldu. Bu karar, sahte sigorta sebebiyle emekli maaşı iptal edilip, faiziyle geri ödeyenlere bir hak sağlar mı? (Uğur A.)

        Yanıt: Uğur Bey, Anayasa Mahkemesi’nin söz konusu kararı bir yasa hükmünün iptaline ilişkin değildir. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), emekli olduktan sonra Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı bir şirkette çalışmaya başlayan kişinin, 5 yıl boyunca aldığı emekli aylığının anaparası ile faizini istedi. Vatandaş konuyu AYM’ye taşıdı. AYM de başvuruyu yapan vatandaşın belediye iştirakinde çalışmasından dolayı emekli aylığının kesilip kesilmemesi gerektiğini tespit etme sorumluluğunun SGK’da olduğu gerekçesiyle maaşın anaparasının alınmasını haklı, faiz alınmasını haksız buldu.

        REKLAM

        Sahte sigortalılıkta ise durum farklı. Kurumun bir hatası, kusuru yok. Sahte sigortalı gösterilen kişi de, onu sigortalı gösteren şirket de fiilen çalışma olmadığı halde kanuna aykırı bir işlem yaptıklarını biliyorlar.

        Bu nedenle AYM’nin kararı, sigortanın sahte olduğu gerekçesiyle emekli aylığı iptal edilen ve faiziyle tahsil edilen kişiler yönünden bir hak sağlamaz. Bireysel başvuruya konu benzer olaylar için bu kararın uygulanması da ancak mevzuatta bir değişiklik yapılmasıyla mümkün olur.

        İŞSİZLİK MAAŞI ALANLARIN YENİ HAKKI NE ZAMAN DOĞAR?

        Soru: İşten ayrıldığım tarihte 10 aylık işsizlik maaşı alma hakkım bulunuyordu. Sekiz ay işsizlik maaşı aldıktan sonra yeni bir işe girdim. Bu iş yerinde 10 ay çalıştıktan sonra işsizlik maaşı almayı hak edecek şekilde işten ayrıldım. İşsizlik maaşı için başvurdum. İŞKUR, sadece önceki hakkımdan kalan iki aylık kısmını başlattı. Nedenini sorduğumda, işsizlik maaşı aldıktan sonra tüm süreçlerin yeniden başlatıldığı cevabını verdiler. Sizce ne yapmalıyım? (Ömer Ç.)

        REKLAM

        Yanıt: Ömer Bey, işsizlik maaşına hak kazanabilmek için son 3 yılda en az 600 gün prim ödemek ve son 120 gün hizmet akdine tabi olmak gerekiyor. Prim günü 600 olanlara 6 ay, 900 gün olanlara 8 ay, 1080 gün olanlara 10 ay işsizlik maaşı ödeniyor. Bu koşullara sahip kişilerin işsizlik maaşı alabilmek için kendi iradesi dışında işsiz kalması gerekir.

        İşsizlik maaşı başvurusunu, iş akdinin feshine ilişkin tebliğin yapıldığı tarihten itibaren 30 gün içinde yapmak gerekir. Başvurunun 30 günü aşması halinde, ne kadar geç kalınırsa işsizlik maaşı o kadar eksik ödenir. Örneğin, 10 ay işsizlik maaşı alma hakkı olan kişi başvuruyu ilk 30 gün içinde değil de 6 ay sonra yaparsa, 6 aylık işsizlik maaşını alamaz. Sadece kalan 4 aylık işsizlik maaşını alabilir. Yeni işe başlayacağınızı bilseniz bile işsizlik maaşı başvurusunu yapın. İşe başlarsanız zaten alamazsınız. Ama kısa süre içinde tekrar işsiz kalırsanız, önceki hakkınız kapsamında işsizlik maaşı alabilirsiniz.

        Sizin özel durumunuza gelince, yapılan işlem yasaya uygun ama adil değil. İşsizlik maaşına hak kazanan kişi hak ettiği maaşın tamamını alsa veya başvuru yapmayıp hiç almasa da yeniden işsizlik maaşına hak kazanabilmek için en az 600 prim günü çalışması gerekiyor. Sizin gibi işsizlik maaşı alırken işe giren, 600 gün çalışmadan yeniden işini kaybeden kişiler ise önceki hakları kapsamında almamış oldukları işsizlik maaşını alabilirler.

        REKLAM

        Kanunda işsizlik maaşı ile ilgili yapılması gereken değişikliklerden birini de bu oluşturuyor. Örneğin, 2002 yılından beri düzenli işsizlik sigortası primi ödemiş bir kişi ilk defa 2019 yılı mart ayında işsiz kalmış diyelim. Bu kişi nisan-aralık döneminde 10 ay işsizlik maaşı alıp 1 Ocak 2020’de yeni bir işe girip iradesi dışında bu yıl eylül ayında tekrar işini kaybederse işsizlik maaşı alamayacak. Halbuki, bu kişinin 17 yıl boyunca kesintisiz prim ödemiş olması dikkate alınarak, ilave bir hak tanınması gerekir.

        2018’DE BEDELLİ ASKERLİK YAPANLARIN GÖZÜ YARGIDA

        Soru: Nişanlım 2018’deki bedelli askerlik yasası kapsamında 21 gün temel eğitim alarak askerlik yaptı. O kanunda bedelli askerlik yapacakların iş yerinde “ücretsiz izinli” sayılacakları belirtiliyordu. Bir yazınızda da dediğiniz gibi o sıralarda çok fazla anlaşmazlık yaşandı bu konuda ama nişanlım yine de bir umut olarak işten ayrıldı. İş yerine durumu bildirdi, noterden ihtar da çekti. Şimdi kıdem tazminatı için dava açtık. Yeni çıkan ve bedelli askerliği kalıcı hale getiren yasa kapsamında kıdem tazminatı alınabilirken, 21 gün eğitime gidenler için bu konu sizce nasıl çözümlenir? (Nur K.)

        Yanıt: Nur Hanım, Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 5 Kasım 2015 tarihli (Esas no: 2014/15064, Karar no: 2015/31360) kararıyla, hiç silah altına alınmadan bedelli askerlik yapmış kişinin kıdem tazminatı alabileceği yönündeki yerel mahkeme kararını onadı. 2019 yılında çıkartılan ve bedelli askerlik uygulamasını kalıcı hale getiren kanun kapsamında bedelli askerlik yapanların kıdem tazminatı alabileceği konusunda da hiçbir tereddüt bulunmuyor.

        REKLAM

        2018 yılındaki yasa kapsamında bedelli askerlik yapanların, “aylıksız/ücretsiz izinli sayılacakları” şeklindeki ibare dolayısıyla kıdem tazminatı alıp alamayacakları tartışma konusu oldu. Bazı işverenler yasadaki hükme takılmadan çalışanlarının kıdem tazminatını ödedi, ama çoğunluğu ödemedi. Bu konuda açılmış çok sayıda dava oldu. Ancak, henüz yargıdan kesinleşmiş bir karar çıkmadı. Açıkçası, 2018’deki yasa kapsamında bedelli askerlik yapanların kıdem tazminatının akıbeti, Yargıtay’ın bu konuda vereceği kararla netleşecek.

        DOĞUM BORÇLANMASI SİGORTA BAŞLANGIÇ TARİHİNİ ÖNE ÇEKER Mİ?

        Soru: Kadın çalışanlar sigortalı çalışmaya başlamadan önceki doğumlarını borçlanabilir mi? Doğum borçlanması, erkeklerin askerlik borçlanmaları gibi işe başlama tarihini geri çeker mi? (Yılmaz Ç.)

        Yanıt: Yılmaz Bey, doğum borçlanması normalde sadece, sigortalı olarak çalışmaya başladıktan sonra doğan çocuklar için yapılabilir. Doğumdan sonra kullanılan ücretsiz izin süreleri veya boşta geçen sürelerin her bir doğumda 2 yıla kadar olan kısmı için borçlanma hakkı bulunuyor. Bu şekilde yapılan doğum borçlanması, sigorta başlangıç tarihini öne çekmez.

        Ancak, öğrenciliğinde staj sigortası bulunan kadınlar, staj sigortası ile normal çalışmaya başladıkları tarih arasında doğan çocukları için de borçlanabilirler. Bu durumda, uzun vadeli sigortaya tabi olarak çalışmaya başladıkları tarih, borçlandıkları süre kadar geri çekilir. Örneğin, 1999 tarihinde lisede okurken staj sigortası bulunan bir kadın, 2003 yılında doğum yapmış, 1 Ocak 2006 tarihinde de SSK’lı olarak çalışmaya başlamış ise 720 günlük doğum borçlanması yapabilir. Sigorta başlangıç tarihi de iki yıl geriye, yani 1 Ocak 2004 tarihine çekilir.

        Şurada Paylaş!

        GÜNÜN ÖNEMLİ MANŞETLERİ