Jane Goodall kimdir?
Yerli izleyicinin karşısına 17. !f İstanbul Film Festivali'nde çıkan Jane'in beyazperdeye taşınması, anlattığı hikâye kadar ilginç: 1960'ta şempanzeleri keşfetmek için Tanzanya'ya giden, araştırmalarıyla bilim dünyasını sarsan Jane Goodall'ın hayatı, eski eşinin kaydettiği 100 saatlik görüntülerin 2014'te ortaya çıkmasıyla filmleştirildi. Jane'in yapımcı, yönetmen ve senaristi Brett Morgen, bizi bu muazzam hikâyenin derinliklerine taşıyor
Yıl 1960. Henüz 26 yaşındaki Jane Goodall, hayvanlara duyduğu sevgiyle Tanzanya’ya gidiyor. Goodall’ın şempanzeler hakkında yaptığı araştırmalar, doğal yaşama dair o güne dek bilinmeyenleri ortaya çıkarıyor. 1964 yılında National Geographic, Goodall’ın araştırmalarını kayda alması için Hugo van Lawick’i Tanzanya’ya gönderiyor. Hugo ve Jane, bu vesileyle tanışıp evleniyor. ABD’li yönetmen Brett Morgen ise tam 50 yıl sonra ortaya çıkan 100 saatlik görüntüleri masasında buluyor ve bu muazzam hikâyeyi beyazperdeye taşımaya karar veriyor. Nihayetinde şahane bir belgesel-film yapıyor: ‘Jane’. Nirvana’nın efsanevi solisti Kurt Cobain belgeseliyle de adını duyuran Brett Morgen, doğaya bakışını değiştirdiğini söylediği Jane’i anlatıyor... Belgesel, 12 Mart Pazartesi saat 23.00’te National Geographic’te izlenebilir... HT Cumartesi'nden Mete Aker'in haberi...
Belgeselin yapımcısı Brett Morgen, Jane Goodall (83) ile...
Bu hikâyeyi anlatırken sizi en çok ne zorladı?
Jane’in işi ve ailesiyle olan ilişkisi etkileyici... Bir baba olarak aynı anda nasıl hem iyi bir sanatçı hem de iyi bir baba olunabileceğini gördüm. Çoğu insan Jane Goodall’ın filmine kendini kaptırıyor, çünkü onun inançlarını ve doğa sevgisini paylaşıyorlar. Tabii bu işin bir de teknik boyutu var: 1965 yapımı belgesel “Miss Goodall and the Wild Chimpanzees” (Bayan Goodall ve Vahşi Şempanzeler), muhtemelen 20’nci yüzyılın en önemli belgesellerinden biri. Hugo’nun çektiği görüntüler çok iyi düzenlenmiş, odağı ve pozlaması harikaydı. Ben bir film yapımcısı olarak “Hikâyeyi ortaya çıkarmak için elimdeki araçları en iyi biçimde nasıl kullanabilirim?” diye düşünürüm. Dolayısıyla Hugo’nun çektiği 100 saatlik görüntü, bir hikâyeyi en etkili biçimde ortaya çıkarmak adına harika bir meydan okumaydı.
Bu 100 saatlik görüntü ne durumdaydı?
National Geographic’ten 100 saatlik sessiz, rastgele çekimler aldık. Herhangi bir not yoktu. Hugo 160 şempanzeyi fotoğraflamış. Hangisinin hangisi olduğunu bilmiyorduk. 8 ay görüntüleri anlamakla geçti. Şempanzeleri belirlemeye, görüntüleri sıraya sokmaya çalıştık. Bu filmi inşa etmenin tek yolu buydu.
Jane Goodall hakkında daha önce ne biliyordunuz? Onun hakkında ne öğrendiniz?
Hakkında pek bir şey bilmiyordum. Jane’le tanıştık, inanılmaz eğlenceli biri!
‘BU FİLMİ KIZIM İÇİN DE YAPTIM’
Görüntüler 50 yıl önce çekilmiş, prömiyeri geçen yıl yapıldı. Dünyada bir kadın hareketi varken... Bu raslantı mı?
Bu materyaller keşfedilmek için çığlık atıyordu. Görüntüler 50 yıl önce çekildi ama 2014’te keşfedildi, 2015’te bana verildi. Prömiyerini Harvey Weinstein skandalından bir gece önce yaptım. Benim için raslantı değil, büyülü bir tesadüftü. Bence Jane, bizim zamanlarımızın panzehri! Burada dönemin kalıplarının üstesinden gelen bir kadının hikâyesi var. Onu yetiştiren, ona inanan annesi Vanna da bu filmin kahramanı. Onun etkisi olmadan Jane hayallerini gerçekleştiremeyecekti. Filmi yapmaya başladığımda kızım 13 yaşındaydı. Bu filmi kızım için de yaptım. Böylece örnek olabileceği güçlü bir kadın rol model olacaktı. Ayrıca erkek çocuklar için de ekranda güçlü bir kadın rol model görmeleri önemli. Bu film, çocuklarımızı hayal etmeye şevklendirmek için önemli. Bazen biz filmleri seçeriz bazense filmler bizi... Bu bizi seçen filmlerden.
Bir belgesel yapımcısının bir başka belgesel yapımcısının filmini yapması özel bir durum mu?
Bunun, hikâyenin bir parçası olmasını seviyorum. Ama Hugo’dan çok Jane’den ilham aldım. Belgeseller, aslında sadece konuyla ilgili olmaz, yapımcısıyla da ilgili olur. 20 kişiye Trump’ın resmini çizmelerini söylesek, resimler onların Trump algısıyla ilgili olur.
Jane’de belgeselcilik konusunda neleri değiştirmeye çalıştınız?
Bence Jane’deki buluş seste. Hiçbir 90 dakikalık belgeselin ses kurgusuyla 2.5 yıl uğraşıldığını sanmıyorum. Ayrıca bilimsel bir film için çekilmiş görüntüleri sürükleyici bir hikâyeye dönüştürmek gerekti.
'JANE, FİLMİ 30 KEZ İZLEDİ’
Müzik seçimlerini nasıl yaptınız?
Görsel bir opera hayal ettik. Müzikal bir ritme ihtiyacımız vardı. Hayranı olduğum besteci Phillip Glass’la çalışmak inanılmaz bir deneyimdi. Özellikle 2 ikon ismin bir araya gelmesi fikrini sevdim: 80 yaşındaki Phillip Glass, 83 yaşındaki Jane Goodall için müzik yazıyordu...
Peki Jane Goodall filmi görünce ne tepki verdi?
Filmi Jane’den bağımsız yaptım. O çok meşgul biri. Film yapımcısının kim olduğunu bilmiyordu. Ama gösterdiğimizde adeta hipnotize oldu. Belki 30 kez izledi. İzleme şansını asla kaçırmıyor. “Geçen gece izledin!” diye şaka yapıyorum. Filmi gerçekten çok seviyor.
Bu projenin sonunda hayvanlara ve doğaya olan yaklaşımınız değişti mi?
Hayvanları her zaman çok severdim. Doğa konusunda ise fikrim değişti. Önceki filmlerimi gördüyseniz genellikle kendimle ilgiliydi. Jane filmi beni doğayı dinlemeye zorladı. Doğal hayatla uygar hayat arasındaki bağlantıyı anlamaya başladım. Laboratuvar gibiydi.
