Obezitesi olan bireyler beyin yaşlanmasında 10 yaş önden gidiyor
Sağlık okuryazarlığı eksik olan toplumlar, hastalıklarla mücadele ve sağlık bilincinin artırılmasında hedefledikleri noktaya ulaşamıyor ve istemedikleri birincilikler yaşıyor. Türkiye'de sağlık okuryazarlığı konusunda yetişkin nüfusun yüzde 24,5' inin yetersiz, yüzde 40,1 'inin "sorunlu" bilgi düzeyine sahip olması problemin çözümünün nerede olduğunu gözler önüne seriyor. Örneğin obezitenin ne olduğunu doğru anlamak ve hangi sağlık sorunlarına yol açabileceğini bilmek bile toplum sağlığı için büyük fark demek. Habertürk Sağlık Yazarı Ceyda Erenoğlu yazdı
Dünya genelinde toplum sağlığı konusunda yaşanan bilgi kirliliği ve sağlık okuryazarlığının yetersizliği kişisel sağlığımızı olumsuz yönde etkiliyor. Bu konuda yeterli farkındalık seviyesinin çok gerisindeyiz. Eğitim düzeyi düştükçe hem hastalık oranı artıyor hem de sağlık okuryazarlığı düzeyi yaşla ters orantılı ve eğitim düzeyiyle doğrudan ilişkili ilerliyor. Bu durumda ilk hedef, risklerin azaltılıp hastalıkların salgın boyutuna yükselmesini engellemek. Sağlıklı beslenme alanında toplumsal farkındalığı ve bilinci artıracak projeler gerçekleştiren Sabri Ülker Vakfı tam da bunu yapmak için çalışıyor. Vakıf, geçtiğimiz mayıs ayında dünyada beslenme konusunda en köklü kurum olarak kabul edilen “The Nutrition Society” ile beslenme dünyasının önde gelen isimlerini İstanbul’da buluşturmuştu. “Sağlık İçin Beslenmenin Rolü” konulu konferansta sağlık okuryazarlığı konusunun önemine vurgu yapıldı.
SAĞLIK OKURYAZARLIĞI KARNEMİZ KIRIKLARLA DOLU
“Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi ve İlişkili Faktörleri” araştırması sonuçlarına göre, ülkemizde sağlık okuryazarlığı konusunda yetişkin nüfusun yüzde 24,5'i “yetersiz”, yüzde 40,1'i ise “sorunlu” bilgi düzeyine sahip. 53 milyon yetişkin nüfusun 35 milyonunun sağlık okuryazarlığı ise yeterli düzeyde değil. Araştırma, sağlık okuryazarlığı düzeyi yetersiz olanların yüzde 43,5’inin hekim tarafından teşhis edilmiş bir hastalığı bulunduğunu gösteriyor.
AVRUPA’DA OBEZİTENİN EN ÇOK GÖRÜLDÜĞÜ ÜLKEYİZ
Sağlık - beslenme ilişkisini çarpıcı şekilde göz önüne seren araştırmalar, bu konuda yeterli bilince sahip olmamanın vahim sonuçlarını gözler önüne seriyor. Örneğin Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Avrupa Bölge Ofisi tarafından açıklanan 2022 Avrupa Obezite Raporu’na göre Türkiye'de yetişkinlerin yaklaşık yüzde 67’si aşırı kilo veya obezite sorunu ile karşı karşıya. Rapora göre erkeklerin yaklaşık yüzde 25’inin, kadınların ise yaklaşık yüzde 40’ının obez olması endişe uyandırıyor. Avrupa’da neredeyse salgın boyutuna ulaşmış olan obezite durdurulamazken, Türkiye Avrupa ülkeleri arasında obezite ve aşırı kilo sorununun en yaygın olduğu ülke olarak dikkat çekiyor. Sabri Ülker Vakfı Genel Müdürü Begüm Mutuş, “Sağlık okuryazarlığının yetersizliği sağlığı olumsuz etkileyen en önemli risklerin başında geliyor” diyor ve sağlık okuryazarlığının hedeflenen düzeye ulaşmasının bu problemin ortadan kaldırılmasında çok önemli olduğuna dikkat çekiyor.
HASTALIKLARIN SEYRİNİ DEĞİŞTİRMEK ELİMİZDE
Obezite, ölüme ve hastalığa neden olan bulaşıcı olmayan en önemli hastalıklar arasında sayılan kardiyovasküler, diyabet ve kanser gibi hastalıklara yol açan önemli risk faktörleri arasında yer alıyor. Araştırmalar obezitenin mental sağlık üzerinde bile etkisi olduğunu ve obezitesi olan bireylerin beyin yaşlanması konusunda 10 yaş daha önden gittiklerini gösteriyor. Oysa küçük değişimlerle büyük farklar yaratılıp hastalıkların seyri değiştirilebiliyor. Örneğin Diyabet Remisyon Klinik Çalışması (DİRECT) bunu kanıtlayarak tip 2 diyabetin (T2D) tersine çevrilebilir bir hastalık olduğunu gösteriyor. Çalışmada, 2 yılda >15 kg kaybedenlerin yüzde 82'sinde remisyon (kronik hastalıklarda hastalığın ortaya çıkmasına neden olan belirtilerin sona ermesi) sağlandığına dikkat çekiliyor.
AİLE VE ÖĞRETMENLERİN ÖNEMİ
Hastalıklarla mücadele edebilmenin en önemli yollarından birinin doğru bilgilere sahip olup bu bilgileri doğru şekilde uygulamak olduğu gerçeğinden yola çıkıldığında, sağlıklı yaşamın sırrının küçük yaşlardan itibaren aile ve öğretmenler tarafından kişiye sunulacak doğru sağlık okuryazarlığı eğitiminde olduğu belirtiliyor.
