Osmanlı Devleti'nin dağılma dönemi savaşları ve yılları
1792 ile 1922 yılları arasında gerçekleşen tüm siyasi ve askeri olayları kapsayan döneme Osmanlı Devleti dağılma dönemi adı verilmektedir. Doğuda ve batıda, çoğunlukla büyük toprak kayıplarıyla sonuçlanan Osmanlı Devleti dağılma dönemi savaşları hangileridir? Uzun yıllar birden fazla cephede devam eden ve maliyeti sebebiyle ülke ekonomisini zor bir durumun içine sokan Osmanlı Devleti dağılma dönemi savaşları yılları kaçtır? Dağılma döneminde gerçekleşen tüm savaşları ayrı ayrı başlıklar altında incelediğimiz yazımızı sizler için hazırladık.
Üç kıtaya yayılmış bir imparatorluk iken, savaş alanlarında aldığı mağlubiyetlerin bir sonucu olarak Anadolu coğrafyasına doğru sıkıştırılmaya başlanan Osmanlı Devleti dağılma döneminde kaç tane savaş yapmıştır? İşte, tüm detaylar.
Osmanlı Devleti Dağılma Dönemi Savaşları
130 yıllık bir süre zarfında gerçekleşen Osmanlı Devleti dağılma dönemi savaşları kronolojik sırayla şu şekilde listelenebilir:
Fransa’nın Mısır Seferi (1798 – 1801)
Fransa’nın, doğu ticaret yolları üzerindeki hâkimiyetini pekiştirmek amacıyla gerçekleştirdiği bir seferdir. 1798 yılında Osmanlı Devleti’nin Fransa’ya karşı ilan ettiği savaşta, Cezzar Ahmet Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Akka üzerindeki Fransız kuşatmasını püskürtmüş ve Fransa 1799 yılında geri çekilmek zorunda kalmıştır.
Savaşın sonunda iki devlet arasında 1801 yılında Paris Antlaşması imzalanmış ve Mısır, Osmanlı idaresinde kalmıştır.
1806-1812 Osmanlı – Rus Savaşı
Osmanlı Devleti’nin Rus yanlısı olan Eflak ve Boğdan beylerini görevden alması üzerine, bölgede gerçekleşen Rus saldırıları üzerine Osmanlılar Rusya’ya savaş ilan etti. Rusya’nın galibiyetiyle sonuçlanan savaşın sonunda 1812 yılında Bükreş Antlaşması imzalandı.
Antlaşmanın sonuçlarına göre; Rusya, Eflak ve Boğdan’dan geri çekilmiş ancak Besarabya bölgesi Ruslara bırakılmıştır. Savaş sırasında da süren isyanların sonucunda Sırplar, 1817 yılında özerk bir statü kazanmışlardır.
1807-1809 Osmanlı – İngiliz Savaşı
İngiltere; Osmanlılardan, Tuna’nın Ruslara verilmesini ve Fransızlara savaş ilan edilmesini istemişti. Yapılan bu teklif, Osmanlı Devleti tarafından kabul edilmeyince İngiltere, 1807 yılında Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etti.
Çanakkale ve Gelibolu’yu geçerek Marmara Denizi’ne kadar gelen İngiliz donanması burada sert bir Osmanlı savunmasıyla karşılaştı ve geri çekilmek zorunda kaldı.
1821-1823 Osmanlı – İran Savaşı
1813 yılında gerçekleşen Rusya ile İran arasındaki savaşta İran, Kafkaslardaki topraklarının bir kısmını kaybetmişti. İran bu kaybını, Osmanlı Devleti’nden yeni topraklar alarak telafi etme niyetiyle Bağdat’a saldırılar düzenledi. Bunun üzerine Osmanlı padişahı II. Mahmud, 1820 yılında İran’a savaş ilan etti. Savaş iki devlet arasında 1823 yılında imzalanan Erzurum Antlaşması ile sona erdi ve İran, savaş sırasında ele geçirdiği Bitlis ve Doğu Beyazıt’ı Osmanlılara geri verdi.
1828-1829 Osmanlı – Rus Savaşı
1827 yılında Navarin’de Osmanlı donanmasının yakılması üzerine, II. Mahmud, Rusya’dan savaş tazminatı istemişti. Bu talebi yerine getirmek istemeyen Rusya ise 1828 yılında Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etti. Gerçekleşen savaşta Rus ordusunun batıda Edirne, doğuda ise Erzurum’a kadar gelmesi üzerine iki devlet arasında 1829 Edirne Antlaşması imzalandı.
Osmanlı Devleti imzalanan bu antlaşmayla bağımsız bir Yunanistan devletinin kurulmasını kabul etmiştir. Bu özelliğiyle 1828-1829 Osmanlı - Rus Savaşı, Osmanlı Devleti dağılma dönemi savaşları arasında önemli bir yere sahiptir.
Fransa’nın Cezayir’i İşgali (1830)
14 Haziran ile 7 Temmuz 1830 tarihleri arasında, Fransa Krallığı Cezayir’i işgal etti ve bölgede yaklaşık 300 yıldır süren Osmanlı hâkimiyeti sona erdi.
1. Osmanlı – Mısır Savaşı (1831 – 1833)
Mısır Valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın, Osmanlılardan Şam valiliğini istemesi ve bunun reddedilmesi üzerine harekete geçen Mısır ordusu Suriye’yi geçerek önce Adana’ya ardından da Konya’ya kadar ilerledi. 1832 tarihinde Konya’da gerçekleşen savaşta Osmanlılar mağlup oldu ve 1833 yılında Kütahya Antlaşması imzalandı.
Bu antlaşmaya göre Şam valiliği, Kavalalı Mehmed Ali Paşa’ya verilmiştir.
2. Osmanlı – Mısır Savaşı (1839 – 1841)
Gerçekleşen bu savaş, Mısır meselesini konuşmak üzere toplanan 1840 Londra Konferansı ile sona ermiştir ve Kavalalı askerlerini geri çekmiştir. Mısır ise özel imtiyazlı bir Osmanlı eyaleti haline gelmiştir.
1877-1878 Osmanlı – Rus Savaşı (93 Harbi)
Rusya, uyguladığı Panslavizm politikaları gereğince Balkanlar’da çıkan isyanları desteklemekte ve Romanya ile Bulgaristan’ın bağımsız olmasını istemekteydi. Bu taleplerin Osmanlılar tarafından reddedilmesi üzerine 1877 yılında savaş başladı.
Yaklaşık olarak 1 yıl süren ve Rusya’nın büyük üstünlüğü ile sonuçlanan savaşın sonunda 1878 yılında Ayestefanos Antlaşması imzalanmıştır. İmzalanan antlaşmanın Rusya için büyük kazançlar sağlamasından rahatsız olan Avrupalıların çabalarıyla bu antlaşma geçersiz sayılarak aynı yıl Berlin’de bir kongre toplanmıştır.
Toplanan bu kongrenin neticesinde 1878 Berlin Antlaşması imzalanmıştır. İmzalanan bu antlaşmayla Sırbistan, Karadağ ve Romanya bağımsızlıklarını kazanmışlardır.
Trablusgarp Savaşı (1911 – 1912)
Siyasi birliğini geç tamamlayan ve sömürge yarışında geri kalmak istemeyen İtalya’nın, Trablus ve Bingazi’yi işgal etmesi üzerine Osmanlı Devleti ile İtalya, Trablusgarp Savaşı’nda karşı karşıya geldi.
Savaş sırasında On İki Ada ve Rodos’un İtalya tarafından ele geçirilmesi üzerine iki devlet arasında savaşı bitiren 1911 Uşi Antlaşması imzalandı. Bu antlaşmaya göre; Trablus ve Bingazi İtalya’ya verilmiş, On İki Ada ise, yeni başlamış olan Balkan Savaşları sonuçlanana kadar İtalya kontrolüne bırakılmıştır.
1. Balkan Savaşı (1912)
Osmanlı Devleti ile Bulgaristan, Yunanistan, Sırbistan ve Karadağ arasında gerçekleşen savaşın neticesinde Kırklareli, Edirne ve Batı Trakya Bulgaristan tarafından işgal edildi, Arnavutluk ise bağımsızlığını kazandı.
2. Balkan Savaşı (1913)
1. Balkan Savaşı’nın sonunda en kazançlı çıkan ülke Bulgaristan olmuştu. Bu durumdan rahatsız olan diğer Balkan devletleri Sırbistan, Karadağ, Romanya ve Yunanistan Bulgaristan’a saldırdılar.
Balkan coğrafyasında yaşanan bu karışıklığı bir fırsat olarak kullanan Osmanlı Devleti de bu savaşla, Edirne ve Kırklareli’ni geri aldı.
1. Dünya Savaşı (1914 -1918)
Osmanlı Devleti, Almanya ve Avusturya - Macaristan’dan oluşan İttifak Devletleri ile İngiltere, Fransa ve Rusya’dan oluşan İtilaf Devletlerini birçok cephede karşı karşıya getiren savaş, 4 sene sürmüş ve İttifak Devletlerinin mağlubiyetiyle sonuçlanmıştır.
30 Ekim 1918’de Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında Mondros Ateşkes Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşmanın ardından Anadolu coğrafyası İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmiş ve Osmanlı Devleti fiilen sona ermiştir.
